نقش نرخ ثانویه در مدیریت بازار ارز

به گزارش اقتصادبازار به نقل از اقتصادنیوز؛ دلار در سامانه نیما در یک سال گذشته نزدیک به 50 درصد رشد کرد تا علی‌رغم رشد حدود 25‌درصدی دلار آزاد، نرخ ثانویه خود را به قیمت معاملات خیابان فردوسی نزدیک تر کند. به عبارت دیگر دلار با افزایش بیشتر در سامانه نیما توانسته است قیمت خود را طی یک سال به بازار آزاد نزدیک تر کند؛

به عنوان مثال بر اساس آخرین قیمت های اعلامی در سامانه نیما، ارزش دلار به 16 هزار و 201 تومان رسیده است، حال آنکه آخرین قیمت این ارز در آخرین معاملات بازار آزاد در حدود 17 هزار و 700تومان بود.

این مساله به معنای فاصله حدودا 9 درصدی بین دو قیمت است. این در حالی است که یک سال قبل، شکاف بین این دو در حدود 37 درصد بود.

میانگین قیمت دلار در اردیبهشت 98 در بازار آزاد، 14 هزار و 583 تومان بود و میانگین قیمت خرید تا تاریخ 28 اردیبهشت 98 توسط معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران، 10 هزار و 668 تومان اعلام شده است.

گزارش این نهاد، هم چنین از کاهش تقاضا و عرضه در سامانه نیما خبر می دهد؛ با اینکه حجم تقاضا برای واردات 62 درصد کاهش پیدا کرده  و میزان فروش ارز صادراتی 50 درصد پایین آمده است، شاهد 47 درصد افزایش قیمت در بازه زمانی یک ساله در سامانه نیما بوده ایم که احتمالا تحت تاثیر افزایش قیمت این ارز در بازار آزاد بوده است.

البته ممکن است بازارساز نیز برای کاهش احتمال سواستفاده های رانتی تصمیم گرفته باشد که فاصله میان بازارها را متعادل تر کند. در کنار این بازارساز به نظر می رسد برای اینکه بتواند فضای بازار آزاد ارز را متعادل تر نگه دارد، به دنبال آن است که همکاری های خود با صرافان مجاز را افزایش دهد.

در اولین روز خردادماه اعلام شد که در راستای ثبات بازار ارز، کانون صرافان و بانک مرکزی در مورد 8 موضوع با هم به توافق رسیده اند. برخی از بندها بیشتر مربوط به مدیریت جو روانی بازار و راهنمایی مردم و فرهنگ سازی است و بندهای مهمتر مربوط به تسریع فرآیند پاسخگویی به عرضه و تقاضا.

کاهش حجم معاملات در بازار ثانویه

معاونت بررسی‌های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران در گزارشی به عملکرد بازار ثانویه از ابتدای سال ۱۳۹۹ پرداخت. به گزارش ایبنا، بر اساس این گزارش،  فروش ارز حاصل از صادرات از ابتدای فروردین ۱۳۹۹ تا پایان روز ۲۸ اردیبهشت‌ماه به یک میلیارد و ۵۸۶ میلیون یورو رسیده است و میزان خرید ارز برای واردات نیز در همین بازه زمانی(یک فروردین تا 28 اردیبهشت ماه)  به یک میلیارد و ۴۴میلیون یورو رسیده است.

این در حالی است که حجم خرید و فروش ارز در سال 98 در همین بازه زمانی بسیار بیشتر بود. آمارها نشان می دهند که در بازه زمانی یاد شده در سال گذشته، فروش ارز حاصل از صادرات 3 میلیارد و 187 میلیون یورو  و میزان خرید ارز برای واردات نیز 2 میلیارد و 749 میلیون یورو بوده است.

در واقع در یک بازه زمانی یک ساله، میزان فروش ارز حاصل از صادرات حدود 50 درصد کاهش داشته است و میزان خرید ارز جهت واردات نیز با کاهش حدودا 62 درصدی مواجه شده است. به این ترتیب، با توجه به کاهش حجم خرید و فروش ها می توان گفت عمق بازار نیما تا حدی کاهش پیدا کرده است، هر چند که در همین بازه زمانی توانسته است نرخ های خود را به بازارآزاد نزدیک تر کند و تا حدی سد راه رانتی شود که از فاصله قیمتی دو بازار به وجود می آید.

معاونت بررسی های اقتصادی اتاق بازرگانی تهران عنوان می کند که میانگین نرخ خرید دلار در سامانه نیما در تاریخ 28 اردیبهشت 98، 10 هزار و 668 تومان بوده است، حال آنکه در همین تاریخ در سال 99، ارزش دلار به 15 هزار و 708 تومان رسیده است. این امر نشان از افزایش 47 درصدی طی یک بازه یک ساله دارد. این در حالی است که در بازار آزاد قیمت نزدیک به 25 درصد افزایش یافته است.

تعدیل قیمتی دلار در سال 99 نیز ادامه یافته است. میانگین نرخ خرید دلار در بازار نیما در یک ماهه منتهی به ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ برابر با ۱۵هزار و ۱۰۵ تومان بوده است. این رقم برای ماه قبل از آن ۱۴هزار و ۱۲۷ تومان بود. این مساله به معنای رشد 7 درصدی قیمت دلار طی ماه دوم سال 99 در سامانه نیما است. البته رشد دلار در بازار آزاد در همین بازه زمانی بیشتر و در حدود 5/13 بوده است. افزایش فاصله بین قیمت سامانه نیما و بازار آزاد در اردیبهشت 99 حتی از سامانه سنا هم مشخص است.

سامانه سنا، سامانه ای است که میانگین قیمت صرافی های مختلف را بارگزاری می کند و معمولا قیمت آن از بازار آزاد پایین تر است. به گزارش ایبنا، اختلاف خرید دلار سنا و سامانه نیما، در یک ماهه منتهی به ۲۸ اردیبهشت‌ماه از رقم ۱۳۷۳ تومان به ۱۵۹۵ تومان افزایش یافته است. این در حالی است که قیمت خرید اسکناس دلار در بازار سنا در یک ماهه منتهی به ۲۸ اردیبهشت‌ماه ۱۶هزار و ۹۲۰ تومان بوده است که خود فاصله ای حدودا 700 تومانی با قیمت های معامله گران بازار آزاد دارد.

در مجموع می توان گفت با اینکه فاصله بین قیمت های سامانه  نیما و بازار آزاد طی یک سال گذشته کاهش یافته است، ولی در اردیبشهت 99 شتاب رشد قیمت در بازار آزاد بیشتر از سامانه نیما بوده است و در صورت ادامه این مساله، می توان باز هم شاهد افزایش شکاف قیمتی بین این دو بود.

توافق هشت‌بندی صرافان با بانک مرکزی

در روزهایی که سیر صعودی دلار در بازار آزاد شدت گرفته است، صرافان و بانک مرکزی با هم بر سر 8 بند توافق کردند. دلار که در فروردین 99 روند نزولی داشت و سه درهم درصد از ارزش خود را از دست داده بود، در اردیبهشت ماه حدود 13 و نیم درصد بازدهی را به دست آورد. این میزان بازدهی یک بار دیگر توجه ها به این بازار را بیشتر کرده است. در این میان، کانون صرافان طی اطلاعیه‌ای اعلام کرد که این کانون برای ثبات بازار ارز با سیاست‌های بانک مرکزی همراه است و به‌منظور استفاده از پتانسیل صرافی‌های رسمی سراسر کشور و تقویت بازار و رفع دغدغه‌ها از نوسانات ارز در روزهای اخیر، در جلسات تخصصی در محل بانک مرکزی حضور یافته که به تصمیمات سازنده‌ای منتج شد. 8 بند از توافق کانون صرافان با بانک مرکزی در رسانه ها منتشر شده است که به نظر می رسد 3 بند آن از اهمیت بیشتری برخوردار هستند.

همکاری مستقیم بانک مرکزی با صرافی‌های رسمی برای تقویت چرخه خدمات‌رسانی در سامانه نیما و حضور بیش‌ازپیش برای پاسخگویی به خریداران ارز در سامانه نیما،  یکی از بندهاست که به نظر می رسد می تواند به تقویت هر چه بیشتر سمت عرضه و پاسخگویی تقاضا کمک کند.

افزایش ارتباط تنگاتنگ صادرکنندگان و صرافی‌های مجاز برای روان‌سازی چرخه تبادلات ارزی در نقل و انتقالات ارز توسط شبکه کارگزاری صرافی‌ها در سراسر دنیا و تسریع بازگشت ارزهای صادراتی بند دیگری است که می تواند چرخه نقل و انتقالات ارزی را روان تر کند و باز هم به تقویت سمت عرضه منجر شود.

پیشنهاد استفاده از ارزهای دیجیتال برای افزایش توان تبادلاتی در چرخه بازگشت ارز و تسهیل تبادلات ارز یکی از تصمیم های جدیدی است که می تواند راهی برای عبور از چرخه تحریم ها باشد.