اين در حالي است كه با افزايش حدود 24 هزار واحدي شاخص بورس كه پس از چهار روز متوالي افت شاخص‌ها ديروز اتفاق افتاد؛ پيش‌بيني اصلي مبني بر توقف پيشروي نرخ ارز در بازار آزاد بود. با اين همه، هم نرخ دلار (به عنوان ارز پيشرو بازار) و هم سكه، به پيشروي ادامه دادند. دلار به 17هزار و 830 تومان در پايان معاملات رسيد و سكه بهار آزادي نيز ركورد جديدي را در عدد 7ميليون و 400هزار تومان جابه‌جا كرد.
با اين حال، عبدالناصر همتي، رييس كل بانك مركزي تاكيد دارد ثبات به بازارها باز خواهد گشت. «ثبات بازار» وعده‌اي است كه بارها در ماه‌هاي گذشته تكرار شده است اما بازارهاي مختلف همچنان از اين وعده‌ها دور هستند و يك در ميان با حملات سوداگرانه مواجه شده و قيمت‌ها را به نوسان مي‌اندازند. افزايش قيمت دلار در سال جاري اما اتفاق مهمي بود كه افكار عمومي را به خود مشغول كرد. رشد قيمت‌ها در بازار دلار، آتش زير خاكستر مانده در ساير بازارها را نيز شعله‌ور كرد تا در يكي از كم‌تقاضاترين دوره‌هاي اقتصادي ايران، رشد قيمت‌ها در بازارها به خبر روز تبديل شود.
فعالان بازار مي‌گويند دلار براي ورود به كانال قيمتي 18 هزار تومان، بايد سد مقاومتي 17هزار و 500 تومان را بشكند. اين اتفاق روز گذشته رخ داد. هرچند از ابتداي هفته، رويكرد افزايشي نرخ دلار، چنين روندي را نشان مي‌داد. چنانكه در دو روز ابتدايي هفته، قيمت دلار نزديك به 600 تومان افزايش پيدا كرد؛ آن هم در شرايطي كه در دو ماه ابتدايي سال، تقاضا براي ورود نقدينگي به بازار بورس شدت گرفته بود و كم و بيش، انتظارها براي فعالان و واسطه‌گران مالي ارز را جهت حضور در بازار كمتر مي‌كرد. اما اتفاقات رخ داده در بازار، موجب شد تا بار ديگر و در نبود عرضه درست از طريق صرافي‌ها، اين كانال‌هاي مجازي باشند كه به دست سفته‌بازان، اقدام به قيمت‌گذاري ارز كنند. فعالان سنتي بازار كه عمدتا در صرافي‌ها حضور دارند؛ در اين شرايط، استراتژي هميشگي را در پيش گرفته‌اند: كنار نشستن و تماشا كردن تحولات. آنها مي‌گويند در اين شرايط، معاملات يك تيغ دولبه است كه هم ممكن است سود كمي داشته باشد و هم به زيان هنگفت بينجامد. اما در نبود يك «كشف قيمت واقعي» در بازار سنتي ارز، هجوم معامله‌گران به سمت بازار سكه چشم‌گيرتر بوده است. سكه از ابتداي هفته تاكنون رشد قيمتي 400هزار توماني را داشته است. هرچند فعالان بازار از وجود «حباب قيمتي» براي اين كالاي سرمايه‌اي صحبت مي‌كنند اما بايد توجه داشت كه بخشي از قيمت‌گذاري «سكه و طلا» در بازار ايران، با نيم‌نگاهي به قيمت‌هاي جهاني آن انجام مي‌شود. همزمان با شيوع كرونا در جهان، ريزش بورس‌هاي معتبر جهاني اتفاقي بود كه رخ داد و در نتيجه ريزش بورس‌هاي معتبر در كنار كاهش قيمت نفت، قيمت‌ها در بازار طلا روند افزايشي را تجربه كرد. در سه ماه اخير قيمت طلا در بازارهاي جهاني بيش از ۲۰۰ دلار افزايش يافته است. اين بدان معناست كه افزايش قيمت‌ها در ايران نيز گزيرناپذير مي‌نمايد.
در بازار اين روزهاي كشور، سكه درحالي از 6 ميليون وارد كانال 7 ميليون شده كه طبق اعلام برخي فعالان بازار طلا، سيگنال افزايش قيمت را از بورس دريافت كرده بود. البته بورسي‌ها نظر ديگري دارند و رشد قيمت دلار را عامل اصلي گراني سكه ارزيابي مي‌كنند.
نظر سياستگذار
تئوري برخي كارشناسان اقتصادي براي دلايل افزايش قيمت‌ها در شرايط فعلي، تاثيرپذيري از كاهش قيمت نفت از يك سو و تحريم‌هاي امريكا عليه ايران از سوي ديگر است. در عين حال شيوع كرونا سبب شده برخي كارشناسان و حتي مركز پژوهش‌هاي مجلس شوراي اسلامي احتمال كاهش درآمدهاي مالياتي را نيز مطرح كنند كه انتظاري دور از ذهن نيست. هزينه‌هاي مهار بيماري كرونا از يك سو و هزينه‌هاي ناشي از فاصله‌گذاري اجتماعي از سوي ديگر نيز فشار بالايي را متوجه بخش هزينه‌اي اقتصاد كرده است. با اين حال رييس كل بانك مركزي مي‌گويد: «پيش‌بيني‌هاي نهاد سياستگذار پولي بسيار كمتر از آن چيزي است كه توسط نهادهاي پژوهشي موازي» يا به گفته وي «در فضاي تبليغاتي» صورت گرفته است. به گفته همتي «شرايط دشوار است، ليكن روند در حال بهبود و قابل مديريت و ثبات نيز قابل اعاده است.» او اضافه كرده است: «در روزهاي اول حضورم در بانك مركزي اعلام كردم همه داشته‌هاي علمي و تجربي خود را براي كنترل اوضاع به كار خواهم بست و امروز نيز با تجربياتي به مراتب بيشتر از آن روز، اعلام مي‌كنم با تلاش جدي همكارانم در بانك مركزي، سيستم بانكي و نيز ساير بخش‌هاي مختلف اقتصادي، ثبات لازم در بازارها برقرار خواهد شد. وضعيت امروز بازارها در اقتصاد كشورمان حتما سخت‌تر از مرداد و شهريور ۹۷ نيست. در آن روزها با شروع و تشديد تحريم‌هاي امريكا، بازارهاي ارز، سكه و ساير دارايي‌ها به شدت به هم ريخت و نرخ دلار در بازار به رقم‌هاي بسيار بالا رسيد. با مديريت بازارها و تدابيري كه به كار گرفته شد، به‌‌رغم تمامي مشكلات در مدت دو سال گذشته، ثبات نسبي بازارها در نرخ‌هاي بسيار پايين‌تر ارز، برقرار و رشد اقتصاد غيرنفتي در اواخر سال ۹۸ مثبت شد.» همتي اضافه كرده است: «اين روزها نيز به علت تداوم فشار حداكثري، شيوع ويروس كرونا و تعطيلي سه‌ماهه بسياري از فعاليت‌ها و كاهش قيمت نفت و ساير فرآورده‌هاي نفتي، تهديدات جديد امريكا، انتظارات تورمي را بالا برده است. در روزهاي آتي پيش‌بيني‌هاي بانك مركزي از تورم يك‌سال آتي و تورم هدف اعلام خواهد شد.»
ارزشي كه از پول ملي كم مي‌شود
اين روزها اگر چرخي در بازارهاي موازي ارز و سكه بزنيد، كاهش قدرت خريد ريال در مقابل دلار كاملا حس‌شدني است. در بازار لوازم خانگي وارداتي آنقدر قيمت‌ها بالاست كه نياز به دريافت تسهيلات حمايتي براي خريد يك يخچال يا تلويزيون براي بسياري از خانوارها وجود دارد. در بازار موبايل و لپ‌تاپ، قيمت‌ها نجومي شده و داستان خودرو نيز مبحث جداگانه‌اي است. به نظر مي‌رسد تورم انتظاري پس از افزايش نرخ دلار در بازارهاي ديگر قابل پيش‌بيني‌ترين چيزي باشد كه وجود دارد. تورمي كه با كاهش ارزش پول ملي اجتناب‌ناپذير است.