واکنش‌های روز سه‌شنبه
فارغ از دست به دست شدن این خبر در فضای مجازی در چند روزگذشته، داستان جدی شدن این عدد دیروز از نشست صبحانه اتاق بازرگانی تهران آغاز شد. یکی از اعضای اتاق بازرگانی در این نشست گفت که شنیده‌ام 400 میلیارد دلار قرارداد خارجی بین ایران و چین امضا شده است. اما این خبر مورد تأیید هیچ مرجع دولتی قرار نگرفت. وزارت اقتصاد این عدد را باورنکردنی دانست و البته به این موضوع پرداخت که مذاکراتی با چین برای فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی آغاز شده ولی عددی از آن بیرون نیامده است. هر چند عددی هم مورد تفاهم قرار گیرد، به یک صدم 400 میلیارد دلار که می‌تواند اقتصاد هر کشوری را زیر رو کند، نمی‌رسد. اتاق مشترک ایران و چین هم پایه و اساس این خبر را زیرسؤال برد. وزیر نفت هم گفت که من چنین موضوعی را نشنیدم و بانک مرکزی هم هیچ اطلاعی از این عدد که سر و صدای زیادی به پا کرد، نداشت.
بعد از انتشار خبر تفاهم‌ 400 میلیارد دلاری ایران و چین خبرنگار روزنامه ایران از منابع مختلف خبری این موضوع را پیگیری کرد که نتیجه آن دو خبر بود. یک آنکه؛ طی 40 سال انقلاب اسلامی 88 میلیارد دلار سرمایه خارجی در ایران جذب شده است. دوم اینکه؛ ایران و چین مذاکرات جدی برای همکاری مشترک آغاز کردند و تا دو هفته دیگر روابط دو کشور وارد فاز جدیدی خواهد شد.
بدعهدی اروپایی ها
از آنجا که اروپایی‌ها در تعهدات خود به ایران بدقولی کردند، ایران در صدد است تا شریک تجاری خود را تغییر دهد. اولین بدعهدی اروپایی‌ها بعد از خروج امریکا از برجام، رفتن بی‌مقدمه شرکت‌های خودروسازی رنو و پژو از ایران بود. این شرکت‌ها که قرار بود خودروهای پسابرجامی با ایران را تولید کنند نتوانستند در برابر تهدیدات تحریم دوام بیاورند و نیامده به کشورشان بازگشتند. شرکت‌های هواپیماسازی که قرار بود به ایران هواپیماهای نو بفروشند هم مذاکرات خود را قطع کردند. سایر شرکت‌های اروپایی که بعد از برجام به ایران آمده بودند، به‌صورت موقت کشورمان را ترک کردند.
15 میلیارد دلار فرانسه
بعد از آنکه اینستکس و سایر مراودات مالی ایران با اروپا به نتیجه نرسید و عملاً اروپایی‌ها نشان دادند برخلاف شعارهایشان که استقلال در تصمیم‌گیری دارند، موضوع فرانسه مطرح شد به گونه‌ای که قرار است این کشور اروپایی ۱۵ میلیارد دلار با تضمین خرید نفت، در قالب یک خط اعتباری به ایران بدهد.
ترس از سهامداران
بعد از برجام چینی‌ها به‌صورت جست و گریخته وارد ایران شدند که بیشترین حوزه ورود آنها در بخش خودرو و نفت بود. با شروع مجدد تحریم‌ها شرکت‌های چینی برای آنکه با کشورهای غربی همکاری می‌کردند و آنها شریک تجاری‌شان بودند مجبور شدند ایران را ترک کنند تا سهام‌شان به خطر نیفتد.
جنگ تجاری؛تهدید یا فرصت
اما اتفاقی مهم در اقتصاد جهانی رخ داد و آن جنگ تجاری چین و امریکاست. (جنگ تجاری بین امریکا و چین، پس از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا، در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸ بر اعمال ۳۴ میلیارد دلار تعرفه گمرکی بر واردات کالاهای چینی و در عمل متقابل چین در قبال کالاهای امریکایی دارد. ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود سوءاستفاده‌های چین از سامانه نابسامان بین‌المللی و روش‌های نامنصفانه را از میان بردارد.) با این اتفاق ایران و چین فضای بهتری برای مذاکرات پیدا کردند و توانستند طی چند وقت اخیر با رفت و آمد هیأت‌های مختلف مذاکرات خود را بدون در نظر گرفتن تحریم‌ها جلو ببرند. برخی از منابع می‌گویند، در فصل جدید همکاری‌ها فروش نفت ایران به چین با شرایط بهتری خواهد بود و چین با خرید نفت ایران خدمات مورد نیاز را به کشورمان ارائه می‌دهد. در این صورت دیگر بد عهدی اروپایی‌ها نمی‌تواند به اقتصاد ایران لطمه وارد کند.
88 میلیارد دلار جذب شده است
مجیدرضا حریری رئیس اتاق مشترک ایران و چین درباره همکاری با چینی‌ها و عدد 400 میلیارد دلار به «ایران» گفت که طی 40 سال انقلاب اسلامی ایران 88 میلیارد دلار سرمایه خارجی جذب کرده است لذا رقم 400 میلیارد دلار نمی‌تواند واقع بینانه و درست باشد. این خبر مربوط به 15 روز پیش نشریه انگلیسی پترولیوم اکونومیست است که معلوم نیست با استناد به کدام مرجع چنین عددی اطلاع‌رسانی شده است.
مذاکرات جدید آغاز شده
با توجه به این توضیحات سراغ سید علی محمد موسوی معاون وزیر اقتصاد و رئیس کل سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران رفتیم. او جمله اول خود را اینگونه شروع کرد که «عدد 400 میلیارد دلار سوء‌تفاهم و قطعاً اشتباهی در ارائه این عدد رخ داده است.» وی ادامه داد که «مذاکرات ایران و چین برای همکاری در قالب فاینانس و سرمایه‌گذاری خارجی آغاز شده است. مذاکرات مراحل اولیه خود را طی می‌کند و هنوز به مرحله اعداد و ارقام در بخش فاینانس و سرمایه‌گذاری مستقیم نرسیدیم.»
دو هفته دیگر و خبرهای خوب
یک منبع مطلع دیگر در سازمان سرمایه‌گذاری و کمک‌های اقتصادی و فنی ایران نیز گفت: «دو هفته دیگر هیأت دیگری از چین وارد ایران می‌شود پس می‌توان به این نتیجه رسید که گفت‌و‌گوها و مذاکرات با چین جدی‌تر می‌شود.» وی ادامه داد که «هر رقمی که با چین به توافق برسیم به طور قطع به یک صدم 400 میلیارد دلاری که از سوی اتاق بازرگانی اعلام شده نمی‌رسد. اگر رقم یاد شده واقعی بود، برداشت‌های دیگری صورت می‌گرفت. از این‌رو اخبار اینچنینی کذب محض است و هیچ زمان تصمیم گیران اقتصادی به چنین سمت وسویی نمی‌روند.»

نکتــه
تکذیب روایت 400 میلیارد دلاری

موضوع 400 میلیارد دلار قرارداد را هم از راوی آن فریال مستوفی عضو هیأت نمایندگان اتاق بازرگانی تهران جویا شدیم. وی گفت که «برخی از شرکت‌های چینی که با ما همکاری می‌کنند درباره 400 میلیارد دلار قرارداد مشترک صحبت کردند و البته گفته آنها هم به استناد نشریه پترولیوم اکونومیست بوده است. از این‌رو با قطعیت نگفتم که چنین عددی صحیح است، بلکه از اتاق بازرگانی خواستم که این موضوع را بررسی کند.»
در نشست صبحانه چه گذشت؟
در نشست صبحانه اتاق بازرگانی تهران به نقل از خانم مستوفی این خبر منتشر شد که «از شرکت‌های چینی شنیده است که ایران و چین یک قرارداد 400 میلیارد دلاری امضا کرده‌اند که براساس قرارداد مذکور، شرکت‌های چینی بدون ورود در مناقصات می‌توانند کار را برعهده بگیرند؛ البته این موضوع را باور نداشتم، اما مستنداتی در این رابطه از سوی آنها ارائه شد. این یک معامله مالی بزرگ است که بر اساس آن، به نظر می‌رسد که ایران نفت را ۲۰ تا ۳۰ درصد ارزان تر به چینی‌ها می‌فروشد. »