پس از ربیعی، فرهاد دژپسند، وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز اعلام کرد: «گم‌شدن یک‌میلیارد یورو ارز دولتی به‌هیچ‌وجه صحت ندارد. ارز که گم نمی‌شود، براساس قانون هر واردکننده‌ای پس از تخصیص ارز چهارماه فرصت دارد کالا را وارد کشور کند.» اما اینها همه ماجرا نبود، چراکه چند روزی از تکذیبیه‌های مکرر دولتی‌ها نگذشته بود که عبدالناصر همتی، رئیس‌کل بانک مرکزی با ارسال نامه‌ای به رئیس‌جمهور اسامی افراد و مجموعه‌هایی که با تایید دستگاه‌های دولتی اقدام به ثبت سفارش و دریافت ارز ۴۲۰۰ تومانی از بانک مرکزی کرده اما هنوز کالای مورد نظر را به کشور وارد نکرده بودند را اعلام کرد. براساس آنچه در نامه رئیس‌کل بانک مرکزی آمده، به‌رغم تمام تلاش‌های به عمل آمده و تخصیص و تامین ارز برای واردکنندگان مورد تایید دارای ثبت سفارش، 20 واردکننده مورد اطمینان دولت با وجود انقضای مهلت قانونی نسبت به رفع تعهد از 979 میلیون یورو ارز دولتی دریافتی خود نکرده‌اند.
در گزارش حاضر، «فرهیختگان» به بررسی جزئیات تخلف ارزی یا ارز رفع تعهدنشده این 20 شرکت پرداخته است. بررسی‌ها نشان می‌دهد: 1- همه این ۲۰ شرکت از واردکنندگان مورد اعتماد دولت بوده و بین آنها دو شرکت نیز کاملا در مالکیت دولت است. درمجموع از کل 979 میلیون یورو تخلف ارزی، 571 میلیون یورو از آن معادل 58 درصد کل تخلف ارزی مربوط به دو شرکت دولتی بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام کشور است، 2- برخی از این شرکت‌هایی که تخلف ارزی دارند، از شرکت‌ها و برندهای معتبر کشور هستند که در این زمینه قبل از آنکه اتهامات بیشتری به این شرکت‌ها و برندها وارد شود، باید ریشه‌یابی شود که دلیل تخلف ارزی آنها چه بوده است. همچنین این اقدام شرکت‌های مذکور چه تاثیری روی کالاهای اساسی در بازار داشته است. به‌عبارت دیگر، آیا تعارض منافعی برای این اقدام قابل تصور است؟ و 3- مهم‌ترین نتیجه این لیست تخلف ارزی، زیر سوال رفتن حکمرانی دولت است که در زیرمجموعه‌اش دو شرکت بزرگ 58 درصد از کل تخلفات ارزی را انجام داده‌اند.
10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی با 849 میلیون یورو تخلف
طبق آنچه در نامه واعظی و عینا در نامه رئیس‌کل بانک مرکزی منتشرشده، 10 شرکت حوزه دارو و 10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی پس از گذشت مهلت قانونی رفع تعهد ارزی، بیش از 979 میلیون یورو ازمجموع ارز 4200 تومانی دریافتی خود هیچ کالایی وارد نکرده‌اند. بین شرکت‌های متخلف، 10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی درمجموع نزدیک به 849 میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارند. در این زمینه بررسی جزئیات نشان می‌دهد این 10 شرکت عبارتند از: بازرگانی دولتی ایران، پشتیبانی امور دام کشور، طبیعت سبز میهن، صبا پیشرو کالا، غذا فرآور پنگوئن، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام، آوا تجارت صبا، صنعت غذایی کوروش، آریا تجارت سده و توسعه کشت و صنعت اکسون.
همچنین طبق آمارها، ازمجموع 849 میلیون یورور تخلفات ارزی شرکت‌های واردکننده کالاهای اساسی، حدود 571 میلیون یورو یا 67 درصد از کل تخلفات ارزی مربوط به دو شرکت دولتی بازرگانی دولتی ایران و شرکت پشتیبانی امور دام کشور است.
پس از دو شرکت دولتی، سومین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، شرکت طبیعت سبز میهن است که 56.7 میلیون یورو تخلف ارزی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد مالک این شرکت ابوالفضل پایداری و شرکا هستند. همچنین ابوالفضل پایداری فرزند ایوب پایداری، مالک لبنیات و بستنی میهن است.
چهارمین شرکت با بیشترین تخلف ارزی، صبا پیشرو کالا با 48.6 میلیون یورو تخلف است که اطلاعات چندانی درباره آن منتشر نشده اما بررسی‌ها در روزنامه رسمی نشان می‌دهد در آخرین تغییرات مدیریتی این شرکت (اردیبهشت سال جاری) محمدمحسن و محمدحسن طباطبایی به‌ترتیب رئیس هیات‌مدیره و نایب‌رئیس هیات‌مدیره و علی ابراهیمی به مدیرعاملی این شرکت انتخاب شده و شرکت در شهر «قم» مستقر است.
پنجمین شرکت، غذا فرآور پنگوئن با نزدیک به 47 میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده است که مدیریت آن به‌عهده رضا جعفری بوده و شرکت در شهرستان زرندیه استان مرکزی قرار دارد.
ششمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام است که 46 میلیون یورو تخلف ارزی دارد. این شرکت با نام مرتضی سلطانی شناخته می‌شود که خالق برندهای معتبری چون زرماکارون است.
هفتمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، مربوط به شرکت آوا تجارت صبا است که 31.5 میلیون یورو تخلف ارزی دارد و مدیریت آن با خانواده مشهور مدلل است. همچنین خانواده مدلل بخش عمده و اصلی واردات بازار خوارک دام و طیور کشور را در دست دارند.
هشتمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، صنعت غذایی کوروش است که 26.7 میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارد. مدیریت این شرکت با محمدکریم فضلی است که همه او را با گروه صنعتی گلرنگ می‌شناسند.
نهمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی، آریا تجارت سده با 11.6 میلیون یورو ارز رفع تعهد نشده است. درباره این شرکت اطلاعات چندانی در دست نیست اما مدیریت آن با حمیدرضا قاسمی و حمید حاج‌حیدری است.
دهمین شرکت با بیشترین تخلفات ارزی مربوط به توسعه کشت و صنعت اکسون است که بیش از 9 میلیون یورو ارز رفع تعهد نشده دارد.
10 شرکت دارویی با 130 میلیون یورو تخلف
بررسی تفصیلی این آمارهای اعلام‌شده نشان می‌دهد ازمجموع 979 میلیون یوروی گم‌شده یا رفع تعهد نشده، 130 میلیون دلار آن مربوط به تعهدات 10 شرکت دارویی شامل اکتوور کو، داروسازی دکتر عبیدی، بهستان دارو، کوبل دارو، رویان دارو، داروسازی تهران شیمی، داروسازی دانا، اوین دارو، فناوری آزمایشگاهی و کی‌بی‌سی است که مبالغ عددی آن در جدول قابل مشاهده است. طبق آمارهای جدول، شرکت اکتوور کو با 25.6 میلیون یورو، شرکت داروسازی دکتر عبیدی از زیرمجموعه‌های کوبل دارو با 21.9 میلیون یورو، شرکت بهستان دارو از زیرمجموعه‌های گروه بهفار با 14.7 میلیون یورو، کوبل دارو 13.1 میلیون یورو، رویان دارو با 11.9 میلیون یورو و شرکت تهران شیمی با 11.1 میلیون یورو 6 شرکتی دارویی هستند که بیش از 10 میلیون یورو تخلف ارزی یا ارز رفع تعهد نشده دارند.
20 شرکت متخلف 6 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی گرفته‌اند
در کنار تخلفات ارزی، این سوال مطرح می‌شود که 20 شرکت مذکور چه مقدار ارز 4200 تومانی دریافت کرده‌اند. بررسی ارز دریافتی شرکت‌های مذکور از این منظر دارای اهمیت است که تخلفات ارزی 979 میلیون یورویی شامل کل ارز دریافتی این 20 شرکت در یک‌سال اخیر نمی‌شود، بلکه شامل آن‌دسته از ارزهای دریافتی است که مهلت قانونی ایفای تعهد آنها گذشته وگرنه بخش قابل‌توجهی از ارزهای دریافتی شرکت‌های مذکور هنوز دارای مهلت قانونی بوده و قطعا در این لیست نیامده است.
در این زمینه بررسی لیست دریافت‌کنندگان ارزی بانک مرکزی ایران نشان می‌دهد 20 شرکت مذکور طی فروردین 1397 تا اول تیرماه سال جاری (15 ماه) درمجموع 6.1 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی از دولت دریافت کرده‌اند که سهم 10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی 4.8 میلیارد دلار و سهم 10 واردکننده محصولات دارویی نزدیک به 1.3 میلیارد دلار است.
4.8 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای 10 واردکننده کالاهای اساسی
طبق آنچه در جدول آمده است، بررسی لیست دریافت‌کنندگان ارز 4200 تومانی بانک مرکزی نشان می‌دهد 10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی 4.8 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی گرفته‌اند.
بین شرکت‌های دریافت‌کننده ارز دولتی، دو شرکت دولتی مادر تخصصی بازرگانی دولتی ایران و سهامی پشتیبانی امور دام کشور درمجموع بیش از یک‌میلیارد و 720 میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده‌اند که این میزان معادل 35 درصد کل ارز 4200 تومانی دریافتی 10 شرکت واردکننده کالاهای اساسی است.
در رتبه سوم، شرکت آوا تجارت صبا قرار دارد که مدیریت آن با خانواده مدلل بوده و توانسته 762 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کند.
رتبه چهارم بیشترین دریافت ارز دولتی مربوط به شرکت طبیعت سبز میهن با دریافت 670 میلیون دلار است. همان‌طور که گفته شد، این شرکت با مدیریت فرزند ایوب پایداری، مالک برند میهن اداره می‌شود.
پنجمین شرکت دریافت‌کننده بیشترین ارز دولتی، شرکت صنعت غذایی کورش (با مالکیت محمدکریم فضلی، بنیانگذار گروه صنعتی گلرنگ) است که طی 15 ماه 337.5 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده است.
ششمین شرکت دریافت‌کننده بیشترین ارز دولتی، شرکت آریا تجارت سده با دریافت نزدیک به 317 میلیون دلار است.
هفتمین شرکت با دریافت بیشترین ارز دولتی میان این 10 شرکت، توسعه کشت و صنعت اکسون است که طی 15 ماه 288.8 میلیون دلار ارز دولتی دریافت کرده است.
هشتمین شرکت، گروه صنعتی پژوهشی فرهیختگان زرنام با مالکیت مرتضی سلطانی، مالک برندهای مشهوری همچون زرماکارون است. این شرکت طی یک‌سال اخیر 280.5 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده است.
نهمین شرکت بین 10 شرکت مذکور، صبا پیشرو کالا است که طی 15 ماه نزدیک به 255 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده است.
دهمین شرکت، غذا فراور پنگوئن است که طی 15 ماه بیش از 221 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده است.
1.2میلیارد دلار ارز 4200 تومانی 10 واردکننده دارو
طبق آنچه گفته شد، 20 شرکت دارای تخلف ارزی یا ارز رفع تعهدنشده طی فروردین 97 تا اول تیرماه سال جاری (15 ماه) درمجموع 6.1 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی از دولت دریافت کرده‌اند که از این مقدار نزدیک به 1.3 میلیارد دلار آن سهم 10 شرکت واردکننده محصولات دارویی است. در این زمینه بررسی تفصیلی نشان می‌دهد شرکت کوبل دارو با دریافت 296 میلیون دلار ارز دولتی، رتبه اول را بین 10 شرکت دارویی دارد. البته اگر 82.3 میلیون دلار ارز دریافتی شرکت داروسازی دکتر عبیدی را که از زیرمجموعه‌های کوبل دارو است به این مقدار اضافه کنیم، کوبل دارو عملا طی 15 ماه اخیر 378 میلیون دلار ارز 4200 تومانی دریافت کرده که با توجه به حجم داروی وارداتی، رقم بسیار قابل‌توجهی برای یک یا دو شرکت است. پس از کوبل دارو، شرکت بهستان دارو از زیرمجموعه‌های هلدینگ بهفار، 293 میلیون دلار، شرکت اکتوورکو بیش از 204 میلیون دلار، شرکت فناوری آزمایشگاهی حدود 82 میلیون دلار، شرکت اوین دارو حدود 75.6 میلیون دلار، شرکت داروسازی دانا 64.7 میلیون دلار، شرکت رویان دارو بیش از 62 میلیون دلار، شرکت داروسازی تهران‌شیمی با 60.5 میلیون دلار و شرکت کی‌بی‌سی با نزدیک به 48 میلیون دلار در رتبه‌های دوم تا دهم دریافت بیشترین ارز دولتی قرار دارند.
