دوئل اصولگرایی با نواصولگرایی

بیش از یک دهه از زمان ثبت عکس معروف سلام نظامی محمدباقر قالیباف به غلامعلی حداد عادل می گذرد. روزگاری که قالیباف لباس فرماندهی نیروی انتظامی تهران بزرگ را بر تن داشت و غلامعلی حداد عادل بر کسوت ریاست مجلس شورای اسلامی تکیه زده بود. زمان چرخیده و حالا غلامعلی حداد عادل و محمدباقر قالیباف، کمتر از یک سال مانده به یازدهمین دوره انتخابات مجلس شورای اسلامی فصل جدایی را در مسیر وحدت اصولگرایی رقم زده اند. نواصولگرایی قالیباف که این روزها محور اظهارنظر و واکنش اصولگرایان شده است، در یک طرف قرار داد و غلامعلی حداد عادل نیز میانه دار شورای وحدت اصولگرایان پس از رفتن آیت الله رییسی به قوه قضائیه شده است. حدادعادل ابتدای هفته جاری طی سخنانی در نشست مشترک اعضای شورای مرکزی و دبیران استانی کانون دانشگاهیان ایران اسلامی گفت: در هر دوره تعدادی از عزیزان وارد میدان می شوند و همه اظهار می دارند به خاطر احساس تکلیف شرعی وارد رقابت انتخاباتی شده اند که این تعدد کاندیدا در جبهه نیروهای ارزشی باعث تقسیم آرا و موفقیت رقیب می شود. خوب است که امسال برخی برای رضای خدا احساس تکلیف شرعی نکنند و فداکاری کنند تا زمینه برای رسیدن به گزینه یا گزینه های مشترک هموار شود. حداد عادل در شرایطی این اظهارات را بیان می کند که محمدباقر قالیباف ۲۶ خرداد ماه در فراخوانی با مفاهیمی در مقابل این دیدگاه از جوانان دعوت کرد تا در سامانه ای که در بیانیه خود آورده بود برای همیاری و همکاری در تهیه لیستی برای انتخابات مجلس ثبت نام کنند. همان اندازه که قالیباف در آن فراخوان و مانیفست اصولگرایی سعی در تبیین دیدگاه «آتش به اختیار» برای حضور در عرصه انتخاباتی و حضور چهره های جدید و نو دارد، حداد عادل محافظه کارانه سخن گفته است. حالا دیگر نه خبری از سلام نظامی است و نه ائتلاف های بی سر و ته. قالیباف راه خود را از شوراها و جبهه های اصولگرایی که همواره در بزنگاه های انتخاباتی دیگری را بر او ترجیح داده اند یا توان مدیریت دیگر کاندیداها را نداشته اند، جدا کرده و طرحی نو درانداخته است. غلامعلی حداد عادل نیز سعی دارد تا با انتقال از نقش بازیگری در جریان اصولگرایی – که سبقه نتایج کاندیداتوری وی در انتخابات به خوبی گویای میزان موفقیت او در این نقش است- به نقش بازیگردانی در جریان اصولگرا برسد و از فرصت به دست آمده در خلاء حضور چهره هایی همچون مهدوی کنی و حبیب الله عسگراولادی و دلخوری های دوجانبه جریان اصولگرا و چهره هایی همچون علی لاریجانی و ناطق نوری و قالیباف از هم، فیلم نامه وحدت اصولگرایان را با سناریوی «شورای وحدت» به پیش ببرد.

وقتی قالیباف از شورای وحدت دل برید

شورای وحدت که شکل استحاله یافته جمنا است، این روزها در ید مدیریت غلامعلی حداد عادل قرار گرفته است. شورای وحدت اصولگرایان بعد از انتخابات ریاست جمهوری دوازدهم از دل جمنا با محوریت آیت الله رئیسی بیرون آمد تا شالوده سازوکار وحدت در جریان اصولگرایی برای دوره یازدهم مجلس و سیزدهم ریاست جمهوری شود. از ابتدای تشکیل آن غلامعلی حداد عادل، علی اکبر ولایتی و محمدباقر قالیباف و چهره های دیگری همچون علیرضا زاکانی در جلسات آن حضور داشتند اما با انتصاب آیت الله ابراهیم رییسی به عنوان رئیس قوه قضاییه، غلامعلی حداد عادل مدیریت جلسات این شورا را بر عهده گرفت و حضور قالیباف نیز با طرح موضوع نواصولگرایی در جلسات شورای وحدت اصولگرایان کمرنگ شد. اگرچه مهدی چمران، نایب رئیس جمنا در دی ماه سال گذشته سعی داشت آغاز فاصله و جدایی قالیباف از شورای وحدت اصولگرایان را نادیده بگیرد اما با اعلام مانیفست اصولگرایی توسط جمعیت پیشرفت و عدالت و پس از آن فراخوان محمدباقر قالیباف برای ثبت نام چهره های جوان در سامانه ای مجزا مرزبندی بین قالیباف و شورای وحدت اصولگرایان شفاف شد.

جایگاه شورای وحدت در بین اصولگرایان

به نظر می رسد به صورت کلی در بازه زمانی کمتر از ۹ ماه تا انتخابات مجلس، شورای وحدت اصولگرایان با استقبال منفی از جانب تشکل های اصولگرایی مواجه نشده است. غلامرضا مصباحی مقدم، سخنگوی جامعه روحانیت مبارز اخیرا گفته است که شاید با توجه به فعالیت شورای وحدت اصولگرایان برای انتخابات نیازی به ورود جامعه روحانیت با مباحث انتخاباتی نباشد. محسن کوهکن، سخنگوی جبهه پیروان خط و امام و رهبری نیز در گفت و گوی اخیر خود اگرچه موضع شفافی در خصوص شورای وحدت نداشته است اما آن را رد نیز نکرده است اما محمدرضا باهنر اسفند ماه سال گذشته به صورت شفاف اعلام کرد که «شورای وحدت اصولگرایان ادامه جریان وحدت است» و با تاکید بر اینکه «جبهه پیروان در انتخابات مجلس لیست جداگانه ندارد» تبعیت تشکل تحت مدیریت خود را از تصمیم شورای وحدت درباره انتخابات اذعان کرد. تشکل های نوپاتر اصولگرایی نیز همچون جمعیت رهپویان انقلاب اسلامی در جلسات این شورا شرکت می کنند و شمایل این جمعیت یعنی علیرضا زاکانی از بازوهای مهم شورای وحدت محسوب می شود. در این بین دو گروه حزب موتلفه اسلامی و جبهه پایداری در مورد این شورا با شک و تردید صحبت کرده اند اما به طور کلی نیز آن را رد نکرده اند. پیش از نوروز سال ۹۸ بود که مرتضی آقاتهرانی، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری با تاکید بر اینکه نباید اجازه داد تا مجلس ششم تکرار شود، مطرح کرده بود که اعضاء جبهه پایداری بدون توجه به حرکت کلی جریان اصولگرا در حال بررسی و یافتن گزینه اصلح هستند. روزهای پایانی خرداد ماه سال جاری نیز، آیت الله مصباح یزدی در جلسه شورای مرکزی جبهه پایداری گفته بود که به دنبال اصلاح بروید حتی اگر یک اصلاح طلب باشد. قاسم روانبخش، عضو شورای مرکزی جبهه پایداری نیز ابتدای تیرماه سال جاری گفت که جبهه پایداری در جلسات شورای وحدت حضور ندارد. با این حال اخیرا حمیدرضا ترقی، عضو شورای مرکزی موتلفه اسلامی در گفت و گویی مطرح کرده است که آیت الله مصباح یزدی توصیه کرده اند که جبهه پایداری نماینده ای به جلسات شورای وحدت اصولگرایان بفرستد. در کنار جبهه پایداری، موتلفه اسلامی نیز چندان ساز خود را با شورای وحدت کوک نکرده است کما اینکه موتلفه زیر سایه جمنا نیز نرفت و با ادامه حضور میرسلیم به عنوان کاندیدای حزب موتلفه اسلامی وارد عرصه رقابت انتخاباتی شد و حتی بعد از انتخابات ریاست جمهوری نیز میرسلیم تندترین انتقادات را به جمنا بیان کرد. دی ماه سال گذشته اخباری مبنی بر تصمیم موتلفه برای ارائه لیست جداگانه انتخاباتی اعلام شد، موضوعی که مهدی چمران ابراز امیدواری کرد تا شکافی به وجود نیاید اما در همان زمان محمدنبی حبیبی، دبیرکل وقت این تشکل درباره فعالیت های مجزای موتلفه گفته بود در زمان نزدیک تر به انتخابات هم می توانیم درباره مسائل مختلف هم اندیشی و بحث کنیم و بهتر است امروز کار مستقل خود را ادامه دهیم. با یک حساب سرانگشتی به نظر می رسد شورای وحدت با استقبال گرم تری از جانب اصولگرایان در قیاس با ایده «نواصولگرایی» قالیباف مواجه شده است. موضوعی که می تواند در درازمدت حداد را از قالیباف در سازوکارهای تشکیلاتی کار اصولگرایی جلو بیاندازد. در مقابل اما تجربه تاریخی انتخابات نشان می دهد که قالیباف در نظرسنجی ها در جایگاه بهتری در قیاس با حدادعادل قرار دارد.

قالیباف و حدادعادل ؛ از دیروز تا امروز

اگرچه قالیباف ید طولایی در حضور در عرصه های رقابت های انتخاباتی دارد اما نقطه اوج تقابل او با غلامعلی حداد عادل به انتخابات ریاست جمهوری سال ۹۲ باز می گردد. چپ و راست خسته از محمود احمدی نژاد و سپهر سیاسی تشنه برای عبور از تنش های انتخابات ریاست جمهوری سال ۸۸، صحنه رقابت های اصو لگرایی را خاص کرده بود و در این بین اصولگرایان زخم خورده از بی وفایی احمدی نژاد که می خواستند هم چون حزب متحد روسیه همیشه در صحنه حرف اول را بزنند تشکل و سازوکار می ساختند تا در عرصه انتخابات پیروز شوند. در نهایت مثلث قالیباف، ولایتی و حدادعادل در عرصه ماندند و توافق کردند که هر کس در روزهای پایانی انتخابات در نظرسنجی ها در جایگاه بهتری قرار داشت دو نفر دیگر به نفع وی از رقابت کناره گیری کنند. قالیباف آمار بالاتری در نظرسنجی ها داشت اما ولایتی که از اساس تا پایان در عرصه رقابت باقی ماند و غلامعلی حداد عادل نیز زمانی که مطمئن شد هیچ شانسی برای پیروزی در عرصه رقابت ندارد از کاندیداتوری انصراف داد و حتی در همایشی که با عنوان «معلم اخلاق» برای او برگزار شده بود حاضر نشد نامی از کناره گیری به نفع قالیباف ببرد. اگرچه قالیباف در همان زمان و پس از انصراف حداد عادل از او به خاطر مواضع انقلابی و ارزشی و همچنین پایبندی به توافق های ائتلاف سه گانه تشکر کرد. حداد عادل اما در آن روزها سکوت کرد و حدود چهار سال و سه ماه بعد در شهریور۹۶ -زمانی که حسن روحانی در حال دفاع از صلاحیت وزرای کابینه دومش در مجلس بود - در آیین تجلیل از خدمات فرهنگی و هنری محمدباقر قالیباف گفت : آقای قالیباف تعریف جدیدی را از شهرداری ترسیم کردند و ایشان معنای نوین شهرداری را در تهران ارائه کردند. البته حدادعادل در این سخن بیش از اینکه حب قالیباف را داشته باشد، بغض شورای شهر اصلاح طلب و شهردار جدید را داشت.

دوئل رقبای قدیمی

اظهارات حدادعادل درباره «احساس تکلیف» و کاندیداتوری در شرایطی که محمدباقر قالیباف با برچسب نواصولگرایی سعی در ایجاد احساس تکلیف در بین نسل جوان و جدید اصولگرایان را دارد، به صورت روشن نشان می دهد قالیباف و حدادعادل در مسیر انتخابات ریاست جمهوری در تقابلی تشکیلاتی – و چه بسا فردی- برای ورود به مجلس هستند. این تقابل آغاز فصلی خواهد بود که می تواند به رقابت اصولگرایی و نواصولگرایی بینجامد.

سیما پروانه‌گهر / سازندگی