اگرچه اینستکس با عکس‌العمل‌های ضد و نقیضی در داخل مواجه شده و برخی در مخالفت با آن، این مکانیزم را که درواقع خلاف برجام بوده و هیچ کمکی به اقتصاد ایران نمی‌کند، برجسته می‌کنند. اما اینستکس که دستاورد مهم تیم دیپلماتیک دولت محسوب می‌شود، موافقان این سیستم را برای آینده تبادلات تجاری با اروپا موثر می‌دانند. استدلال موافقان بر این مبنا تبیین شده که با عملیاتی شدن اینستکس، مخالفین نظام، افراطیون منطقه و نزدیکان ترامپ از سر استیصال بر ناکارآمدی آن تأکید می‌کنند.
اینستکس عملیاتی شد
همان‌گونه که گفته شد، وال‌استریت ژورنال روز جمعه از وین به نقل از منابع شرکت‌کننده در نشست کمیسیون مشترک برجام گزارش داد که اروپایی‌ها اعلام کرده‌اند اینستکس عملیاتی شده و درحال پردازش نخستین تراکنش با ایران است. «لورنس نورمن»، خبرنگار این روزنامه اقتصادی ـ سیاسی پرنفوذ در توییتر خود خبر جالب توجهی نیز منعکس کرد که «چین هم به‌عنوان طرف سوم برای پیوستن به این سازوکار ابراز علاقه کرده است.» همچنین یک مقام چینی گفته نمایندگان تروئیکای اروپا در جلسه کمیسیون مشترک به همتایان خود گفته‌اند سازوکار موسوم به «اینستکس» عملیاتی شده و پکن علاقه‌مند به مشارکت در آن به‌عنوان طرف ثالث است. مقام چینی در مصاحبه با وال‌استریت‌ژورنال گفته این کشور با سیاست آمریکا مبنی بر رساندن صادرات نفت ایران به صفر مخالف است. او گفته واردات نفت از ایران بخشی از امنیت انرژی این کشور است.
در انتظار خواسته‌های رو به جلوتر
معاون وزیر امورخارجه نیز نشست روز جمعه کمیسیون مشترک برجام را مثبت و سازنده عنوان کرد و در این راستا گفت که «این نشست نسبت به جلسات گذشته یک گام به جلو محسوب می‌شود. البته هنوز تا خواسته‌های ایران فاصله قابل توجه وجود دارد. با این حال بنده این قدم‌های رو به جلو را بررسی کامل و آنها را به تهران منتقل می‌کنم.» عباس عراقچی با بیان این‌که مهمترین موضوعی که در این جلسه بحث شد، اینستکس و کانال مالی بود، گفت: «این کانال مالی الان عملیاتی شده و دو سه تا مورد کاری هم الان درحال انجام شدن است و ظرف روزهای آینده تبادل مالی انجام می‌شود. کشورهای دیگر هم قبول کردند که به‌عنوان سهامدار به این کانال بپیوندند.» معاون ظریف اظهار کرد که «همچنین کشورهای اروپایی در نظر دارند اعتباراتی را برای اینستکس در نظر بگیرند و الان این کانال به روی همه کشورهای اروپایی باز است و می‌توانند با ایران معامله داشته باشند و به‌زودی قول دادند کشورهای دیگر هم بتوانند از این طریق با ایران معامله داشته باشند.» عراقچی در عین حال گفت: «این پروسه گرچه خیلی دیر اما شروع شده و کمتر از انتظارات ماست، اما به مرحله عملیاتی شدن رسیده است. البته بدون این‌که خرید نفت از ایران انجام شود یا اعتبارات خاصی برای آن در نظر گرفته شود اینستکس نمی‌تواند انتظارات ما را به‌طور کامل برآورده کند. بنابراین کشورهای اروپایی باید به‌طور جدی بحث فروش نفت ما را در دستور کار خود داشته باشند.»
فرصت به اینستکس
سخنگوی وزارت خارجه نیز در این راستا گفت که «راه‌اندازی کانال مالی بین ایران و اروپا باید جوابگوی نیازهای ما باشد. درصورت غیرکاربردی بودن آن، گام‌های بعدی ایران قاطعانه خواهد بود.» سیدعباس موسوی درخصوص اجرای برنامه پیشنهادی اینستکس از سوی کشورهای اروپایی گفت: «اجرای این مکانیزم پیشنهادی تاکنون به علت برخی عهدشکنی‌ها باتاخیر ادامه پیدا کرده است.» موسوی افزود: «پس از تعیین ضرب‌الاجل از سوی جمهوری اسلامی ایران کشورهای اروپایی اعضای برجام اقداماتی درخصوص تسریع روند اجرای اینستکس را آغاز کرده‌اند اما این اقدامات از نظر ما کافی نیست، چرا که نحوه اجرا و زمان آن برای ما حایز اهمیت است.»
حشمت الله فلاحت‌پیشه نماینده مجلس نیز گفت که «اینستکس ساز و کاری است که اثر سیاسی آن برای گذر از دام افراطیون مهمتر از گشایش‌های اقتصادی آن است، پس باید به آن فرصت داد.»