«کاخ سفید به ایران شماره داد»؛ خبری که بامداد شنبه ۲۱ اردیبهشت مانند یک بمب، رسانههای جهان را به لرزه درآورد. هرچند دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا از زمانی که روی کار آمده همواره خواهان مذاکره با ایران بوده و بارها این مساله را مطرح کرده است اما جمعه شب به وقت تهران وی آخرین تلاشهایش را با هدف آنکه مذاکره با ایران را به نام خود ثبت کند انجام داد.
همزمان با ارسال شماره از سوی کاخ سفید برای تهران، خبرها حاکی از آن بود که آمریکا در حال تجهیز نظامی در منطقه خلیجفارس است؛ مقامهای ایالاتمتحده گفتهاند یک ناو جنگی و سیستم دفاع هوایی موشکی پاتریوت را به منطقه اعزام میکنند.
پس از آنکه به تازگی رئیسجمهوری آمریکا خواهان تماس ایران با او شد، کاخ سفید با سوئیس تماس گرفته و شماره تلفنی را در اختیار گذاشته تا مقامات ایرانی بتوانند با ترامپ تماس بگیرند. به گزارش «ایسنا» شبکه خبری سیانان این خبر را به نقل از یک منبع دیپلماتیک مطلع از این رویداد منتشر کرده است. این منبع گفته است، سوئیس احتمالا این شماره را در اختیار ایران قرار نخواهد داد؛ مگر آنکه ایرانیها بهطور مشخص در این زمینه درخواست کنند و تصور میشود که بسیار بعید است که آنها چنین کاری کنند. براساس گزارش شبکه خبری سیانان، کاخ سفید به درخواست مطرح شده برای ارائه توضیح درباره ماجرای شماره دادن به ایران پاسخی نداده است. ایران و آمریکا روابط دیپلماتیک ندارند و سوئیس به عنوان حافظ منافع واشنگتن در تهران عمل میکند. رئیسجمهوری آمریکا روز پنجشنبه ۱۹ اردیبهشت گفت: «چیزی که در رابطه با ایران مایلم شاهدش باشم؛ این است که آنها با من تماس بگیرند. جان کری با آنها زیاد صحبت میکند. جان کری به آنها میگوید که تماس نگیرند. این کار نقض قانون لوگان است.» ترامپ ادامه داد: «به بیان صریح، او باید به این خاطر مورد پیگرد قرار گیرد، اما افراد من نمیخواهند در این باره کاری کنند. فقط دموکراتها از این کارها میکنند.» سخنگوی جان کری در واکنش به این اظهارات ترامپ گفت: «هر چیزی که رئیسجمهور ترامپ گفت، صرفا غلط است؛ ختم ماجرا. او درباره واقعیتها اشتباه میکند، درباره قانون اشتباه میکند و متاسفانه درباره نحوه استفاده از دیپلماسی برای امن نگه داشتن آمریکا نیز در اشتباه بوده است. کری به مذاکره بر سر یک توافق هستهای کمک کرد که برای حل یک مشکل دشوار، کارآمد بود. جهان در آن زمان از آن حمایت کرد و اکنون هم از آن حمایت میکند.»همزمان با این اظهارات ترامپ، سردار یدالله جوانی، معاون سیاسی سپاه گفت: «مذاکرهای با آمریکاییها انجام نخواهد شد و آمریکاییها هم جرات اقدام نظامی علیه ما را نخواهند داشت.»در همین حال، ریچارد نفیو، طراح تحریمهای ایران در زمان ریاستجمهوری باراک اوباما در یک پیام توییتری کنایهآمیز با توجه به اظهارات اخیر ترامپ، به تاثیر منفی سیاستهای کارشکنانه جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا بر رخ دادن چنین اتفاقی اشاره کرد. او نوشت: «اگر همین الان، روحانی با اتاق کنترل کاخ سفید تماس بگیرد تا تماس او را به ترامپ وصل کنند، بولتون خود را از ارتفاع سه طبقه پایین میاندازد و از سه در رد میشود تا خط تماس را قطع کند.» در عین حال انبیسی نیوز در تحلیلی به اهداف پشتپرده ترامپ برای مذاکره با ایران پرداخت و نوشت که رئیسجمهور آمریکا درحالحاضر با اعتماد به نفس اعلام میکند که اگر با حسن روحانی در یک اتاق باشد هنر معامله کردن را رو خواهد کرد. گفتنی است، ترامپ این روش را در مقابل کیمجونگاون در پیش گرفت.
همزمان با ابراز تمایل ترامپ به مذاکره با ایران، مقامهای آمریکا گفتهاند یک ناو جنگی و سیستم دفاع هوایی موشکی پاتریوت را به منطقه اعزام میکنند. پنتاگون در پی درخواست فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا که در اثر ادعای دولت ترامپ مبنی بر تجهیز نیروهای نیابتی درعراق و سوریه از سوی ایران برای حمله به نیروهای آمریکایی مطرح شده است، آتشبار ضدموشکی و ناو جدید به خلیجفارس اعزام میکند. تاگسشاو، وبسایت کانال یک تلویزیون آلمان بامداد شنبه ۲۱ اردیبهشت (۱۱ آوریل) گزارش داد که پاتریک شاناهان، سرپرست وزارت دفاع آمریکا (پنتاگون) با تقویت سامانه دفاع ضد موشکی موسوم به پاتریوت در منطقه خاورمیانه موافقت کرده است. بنابر این گزارش پنتاگون همچنین از ارسال ناو جنگی «یواساس آرلینگتون» به خاورمیانه خبر داده و هدف از این اقدامات را افزایش آمادگی برای مقابله با تهدیدهای ایران عنوان میکند. این خبر پس از آن منتشر شد که ناو هواپیمابر «یواساس آبراهام لینکلن» برای پیوستن به ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا مستقر در بحرین از آبراه سوئز گذشت.
دونالد ترامپ در شرایطی خواستار مذاکره با ایران است که به نظر میرسد بسیاری از اطرافیان وی از جمله جان بولتون و مایک پمپئو با این رویکرد مخالف هستند. پایگاه خبری المانیتور در گزارشی درباره اظهارات اخیر رئیسجمهور آمریکا مبنی بر اینکه امیدوار است یک روز ایران با وی تماس بگیرد نوشت که این درخواست ترامپ در تقابل با مواضع مشاور امنیت ملی آمریکا و تیم امنیت ملی وی قرار دارد. به گزارش «ایسنا» در بخشی از این گزارش آمده است: «پیشقدم شدن ترامپ برای مذاکره کردن با ایران، عمیقا با لحن و تمایل بسیاری از افراد در تیم امنیت ملی وی بهویژه جان بولتون در تقابل است.» المانیتور به نقل از یک مقام سابق آمریکایی نوشت: «ما با سیاستی که اعمال فشار را به عنوان یک هدف مستقل در نظر میگیرد، ایران را تحت فشار قرار دادهایم. ایرانیها ممکن است واکنشی درخور این نشان دهند که منجر به ایجاد موقعیت جنگ میشود.» این در شرایطی است که ترامپ بعد از ابراز علاقهاش برای تماس ایران با او، درباره این احتمال که بولتون او را به سمت جنگ با ایران پیش ببرد، گفت: «ترمز جان بولتون دست من است.» ترامپ ادامه داد: «بولتون آدم خوبی است و نگاه دقیقی به مسائل دارد. اما درست است! من کسی هستم که باید او را کنترل کنم که میکنم. من هم جان بولتون را دارم، هم کسانی که از او معتدلترند.»
از سوی دیگر یک دیپلمات سابق آمریکایی و محقق فعلی در موسسه فرانسوی IRIS در گفتوگو با پایگاه خبری تحلیلی لوپینیون گفت: «میتوان دستان جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید را در بسیاری از تصمیمگیریهایی که ترامپ اخیرا اعلام کرده، مشاهده کرد.» به گزارش «ایسنا» به نقل از پایگاه خبری تحلیلی لوپینیون «جف هاووکینز» اظهار کرد: «جان بولتون در تشکیلات کاخ سفید نمونه جالبی است. از نظر احساسی و هیجانی او با ترامپ همفاز است. بولتون را میتوان یک فرد انقلابی دانست. اصلا به سازمان ملل و چندجانبهگرایی علاقهای ندارد و همین هم او را به سوی بمباران ایران و درگیری با آن میبرد.» هاووکینز ادامه داد: «من آثار پنجههای بولتون را بر پشت اعزام ناو هواپیمابر آمریکایی به منطقه و همچنین مذاکرات با کره شمالی که هیچ وقت به آن باور نداشت میبینم. اگر مذاکرات با کره شمالی در هانوی شکست خورد به این خاطر بود که بولتون موافق نبود. با این حال کرهایها هم آنچنان که تصور میشود بیعقل نیستند. اگر توافقی را هم کرهایها با پمپئو امضا کردند این کار به صورتی انجام شد که گویی چیزی امضا نشده است! البته اختلاف نظرهای ترامپ با فردی جنگآفرین همچون بولتون برای ترامپ دردسرساز شده است.» این دیپلمات سابق آمریکایی معتقد است: «تنها مزیت ترامپ این است که او به سیاست خاصی وابسته نیست. او خیلی زود تغییر میکند. ترامپ دنبال دفاع از مدیریت آمریکا بر جهان است و نه پیروی از الگوها و نسخههایی که جمهوریخواهان مینویسند. تغییرات مدام رفتاری او قوی است. او تلاش دارد بهعنوان یک سیاستمدار آزاد رفتار کند. برای ترامپ سیاستهای داخلیاش مهمترین و بر همین اساس است که او باید در سال ۲۰۲۰ دوباره انتخاب شود.» همچنین خبرگزاری آسوشیتدپرس در خبری آورده است که مایک پمپئو، وزیر امورخارجه آمریکا در سفر خود به روسیه و طی دیدار با مقامات روس درباره ایران گفتوگو خواهد کرد.
رئیس کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی درباره اقدامات و اظهارنظرهای اخیر رئیسجمهور آمریکا با بیان اینکه ترامپ بهدنبال تغییر در برجام است، گفت: «رئیسجمهور آمریکا تنشزدایی را در دستور کار قرار داده و میخواهد مانع شکلگیری ادبیات نظامی بین ایران و آمریکا شود، چون اساسا راهبرد نظامی برای مقابله با ایران ندارد.» فلاحتپیشه در گفتوگو با «ایسنا» در تحلیلی از رفتارهای ترامپ از زمان تشدید تحریمها تا اعلام تمایل برای مذاکره با ایران و حتی دادن شماره تماس به سفارت سوئیس گفت: «واقعیت آن است که عملا آمریکاییها آخرین ابزارهای تحریمی خود را علیه جمهوری اسلامی ایران به کار گرفتهاند. پیش از این ترامپ ضربالاجلی را تا ۲۲ بهمنماه مشخص کرد و حتی میگفت که تا آن زمان ایران پای میز مذاکره آمده و اعلام میکرد که ایران با شکست مواجه میشود که نتیجه نگرفت و سعی کرد قالب نظامی به تهدیدهای خود بدهد.» وی ادامه داد: «تا زمان اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن توافقی بین ترامپ و بولتون وجود داشت که بعد از آن ترامپ سعی کرد تنشزدایی را در دستور قرار دهد و مانع شکلگیری ادبیات نظامی بین ایران و آمریکا شود چون اساسا راهبرد نظامی برای مقابله با ایران ندارد راهبرد ترامپ تحریم بود، چون کارش اقتصادی است و فکر میکرد با تحریم میتواند ایران را پای میز مذاکره بکشاند.» وی در جمعبندی اظهار کرد: «معتقد هستم نقش بازیگران منفی منطقهای در تقابل راهبردی بین ایران و آمریکا موثر است وگرنه ایران و آمریکا میتوانند تنش بین خود را مدیریت کنند.» وی در پایان اظهار کرد: «معتقدم ایران میتواند برای مذاکره شرط تعیین کند. ما کشوری بزرگ هستیم و کشورهای بزرگ هم تصمیمات بزرگ اتخاذ میکنند. به هیچ وجه اجازه نداریم که کشورمان را وارد بحرانی کنیم که این بحران قابلیت پیشگیری دارد.»
از سوی دیگر تعدادی از سناتورهای آمریکایی به رهبری «تام یودال» نماینده ایالت نیومکزیکو و «کریس مورفی» نماینده ایالت کنتیکات طرحی را برای ارائه به سنا آماده کردهاند که در صورت تصویب آن دولت ترامپ اجازه نخواهد داشت [بدون مجوز کنگره] با ایران وارد جنگ شود.