کنلن بانک، تنها بانک چینی است که با ایران کار می‌کند. از چند روز پیش خبرهایی منتشر شد مبنی بر اینکه این بانک عملیات بانکی با ایران را از روز اول ماه مه یعنی 11 اردیبهشت، تا اطلاع ثانوی متوقف می‌کند. این تاریخ، همان تاریخی است که معافیت‌های 5 کشور برای خرید نفت از ایران پایان پیدا می‌کند. در این شرایط، روز گذشته مایک پمپئو وزیر امور خارجه امریکا هم اعلام کرد کشورهایی که برای خرید نفت ایران از تحریم‌ها معاف بودند، معافیت‌شان دیگر تمدید نخواهد شد. پمپئو در توئیتی نوشت:«فشار حداکثری، یعنی فشار حداکثری.»
از سال 2008 کنلن بانک تنها کانال مالی ایران و چین بود
از دوره قبلی تحریم‌ها، بانک کنلن تنها بانک چینی بود که با ایران کار می‌کرد. مستوفی، رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران روند همکاری این بانک با ایران را چنین توضیح می‌دهد:«بانک کنلن تنها بانکی بود که در زمان تحریم‌های قبلی یعنی زمان اوباما با ما فعالیت می‌کرد. این بانک متعلق به شرکت سی ان پی سی چین، یعنی شرکت نفت چین است. بیش از 70 درصد سهام این بانک متعلق به این شرکت است. چون سی ان پی سی در یکی از میدان‌های نفتی ما کار می‌کرد، نیازمند این بود که تبادلات پولی داشته باشد. این بانک را که یک شعبه آن در استان سین کیانگ بود، خریداری کرد و تنها کانال ارتباط مبادلات بانکی بین ایران و چین از سال 2008 شد. بعد از آن در سال 2014، 2015 هم یک بانک دیگر آمد و معاملاتش را در محدوده کوچکتری با ایران پی گرفت. فقط این دو با ایران کار می‌کردند.» بر اساس صحبت‌های او و سایر بررسی‌ها چندین ماه است که این بانک همکاری اش با ایران را قطع کرده است. از 5 نوامبر 2018 با خروج دونالد ترامپ از برجام، بانک کنلن به‌دلیل فشار سی ان پی سی اعلام کرد که با ایران فقط می‌تواند در حوزه کالاهای بشردوستانه کار کند.
بانک مرکزی نیز چند روز پیش بیانیه‌ای داد و به طور ضمنی همین مسأله را تأیید کرد:«پیرو مذاکرات اخیر انجام شده با مدیران کنلن بانک چین، در حال حاضر تغییری در سیاست‌های بانک کنلن در معاملات کالاهای غیرتحریمی با بانک‌های غیر تحریمی ایرانی ایجاد نشده است و مسئولان بانک مذکور اعلام کردند به همکاری خود با بانک‌های ایرانی غیرتحریمِی برای معاملات و پرداخت‌های مربوط به کالاهای غیرتحریمی ادامه خواهند داد.»
کنلن بانک از طریق ال سی می‌تواند مبادلات بشردوستانه را ادامه دهد
فریال مستوفی درباره لغو معافیت نفتی چین و تأثیر آن بر روابط بانکی می‌گوید:«اگرچه دیروز وزیر امور خارجه امریکا اعلام کرد که معافیت‌های خرید نفت را برمی دارند، ولی هنوز به آن عمل نکرده‌اند. تا 2 مه یا 11 اردیبهشت، معافیت‌ها وجود دارد و باید ببینیم تا آن زمان چه می‌شود.»
مشکل اصلی بانک چینی، تبعاتی است که بعد از لغو معافیت‌ها برای ایران ایجاد می‌شود. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری ایران از پیشنهادی برای گشایش ال سی(نوعی سند اعتباری) در جهت حل این مشکل خبر می‌دهد و می‌گوید:«آنها می‌گفتند که اگر معافیت خرید نفت برداشته شود، دیگر پولی آن طرف نخواهد بود که بتوانیم با آن معامله کنیم. من به آنها پیشنهاد دادم که اگر ما از ایران بتوانیم ال سی باز کنیم یا به هر نحوی پول شما را تأمین کنیم، آیا شما مبادلات برای این اقلام بشردوستانه را ادامه می‌دهید؟ آنها گفتند که بله.» حالا با اعلام لغو معافیت‌های نفتی، اوضاع تجارت کالاهای غیرنفتی نیز در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. رئیس کمیسیون سرمایه‌گذاری اتاق ایران درباره وضعیت تجارت کالاهای غیرنفتی با شدت گرفتن تحریم‌ها می‌گوید:«خیلی واضح و مشخص است که مشکلات صادرات، واردات و معاملات با شرکت‌های خارجی تنگ‌تر و تنگ‌تر شده و باز هم می‌شود. شکی در این مورد نیست. ولی به هر حال راه حل‌هایی برای دور زدن تحریم‌ها هم وجود دارد که البته آنقدر ساده نیستند که بتوان آنها را ترسیم کرد. راه حل‌های مویرگی است. در این شرایط یکی از چیزهای مهم، معاملات با کشورهای همسایه است که از طریق سیستم‌های صرافی آنها می‌توان کارها را پیش گرفت. اروپا هم دنبال این است که اینستکس را راه بیندازد و راه هم انداخته‌اند. ما هم نهاد متناظر آن را انجام داده‌ایم اما باز هم مانع این است که بانکی پیدا شود تا واردکننده و صادر‌کننده خارجی بتوانند از طریق آن رد و بدل پولی انجام دهند.»
نگـاه
آمارهای مختلف نشان از مشکلاتی در روابط بانکی و تجاری ایران و چین دارد. طی یک سال اخیر، حجم تجارت دو کشور کاهش یافته است. البته ارزش صادرات ایران به چین اندکی افزایش یافته که به خاطر رشد قیمت ارز بوده است. اعداد زیر برگرفته از گزارش‌های سازمان توسعه تجارت ایران و اداره گمرک چین است.