بودجه ۹۸ یک‌سقفی شد

کلیات لایحه بودجه سال ۹۸ کل کشور تصویب شد؛ لایحه‌ای که از زمان پیش‌نویس در دولت تا بررسی در کمیسیون تلفیق و نیز روز گذشته که کلیات آن در صحن علنی به تصویب رسید، با فراز و فرودها و اصلاحاتی روبه‌رو شد. در جلسه علنی دیروز هم کلیات لایحه بودجه ۹۸ مخالفانی داشت که علاوه‌بر ابراز دلایل مخالفت خود پشت تریبون پارلمان، برخی از آنها نیز سعی کردند با آبستراکسیون (ترک صحن و از حد نصاب انداختن جلسه)، رای‌گیری را به تعویق بیندازند اما ناکام ماندند. با همه مخالفت‌ها مجلس کلیات لایحه بودجه ۹۸ را با ۱۱۷‌ رای موافق، ۸۶ رای مخالف و ۸ ‌ رای ممتنع از مجموع ۲۱۲ ‌ نماینده حاضر در مجلس تصویب کرد. این اعداد نشان می‌دهد که ۷۸ نفر از نمایندگان در جلسه دیروز حاضر نبودند و یک نفر از نمایندگان حاضر در جلسه نیز در رای گیری شرکت نکرد. نکته دیگر آن است که از سال ۹۰ تا امروز، لوایح بودجه برای تصویب در مجلس، با فراز و فرودهایی روبه‌رو بوده است. طی این سال‌ها، ۸لایحه بودجه به مجلس ارائه شده که از این میان، ۲ لایحه در مرحله بررسی کلیات با مخالفت نمایندگان روبه‌رو و در نهایت رد شد.

در دولت حسن روحانی نیز به جز لوایح بودجه سال‌های ۹۳ و ۹۴، سایر لوایح با مخالفت‌های جدی  همراه بود. دولت روحانی در سال ۹۵ ، لایحه ۲ دوازدهم ارائه کرد و در سال ۹۷ نیز مجلسی‌ها کلیات لایحه را رد کردند و لایحه بودجه ۹۷ به بررسی کلیات در مرحله دوم رسید. لایحه بودجه سال ۹۸ هم از زمان پیش‌نویس و در آستانه ارائه به مجلس، بر اساس فرمان مقام معظم رهبری به مرحله اصلاح رسید. همچنین بررسی‌ها نشان می‌دهد لایحه بودجه ۹۸ از میان لوایح بودجه‌ای که در دهه ۹۰ کلیات آنها در نخستین بررسی در صحن علنی تصویب شد، بیشترین تعداد مخالفان را در پارلمان داشته است. ۵/ ۴۰ درصد از نمایندگان رای‌دهنده در جلسه علنیدیروز، با کلیات لایحه بودجه ۹۸ مخالفت کردند.

بودجه یک سقفی

کمیسیون تلفیق، لایحه بودجه ۹۸ را به صورت یک سقفی و در سقف هزار و ۷۳۹ هزار میلیارد تومان به صحن علنی مجلس ارائه کرد. در ماده واحده لایحه پیشنهادی دولت، طی حکمی به دولت اجازه داده شده بود که سقف مصارف عمومی را از محل وصول مازاد منابع حاصل از صادرات نفت خام، میعانات گازی و خالص صادرات گاز، اصلاحات ساختاری و همچنین برداشت مجاز از صندوق توسعه ملی، تا سقف ۴۰ هزار میلیارد تومان افزایش دهد. به موجب این حکم بودجه در دو سقف تعریف می‌شد اما کمیسیون تلفیق در گزارش نهایی خود از لایحه بودجه، این حکم را حذف و در عین حال با افزایش حدود ۳۵ هزار میلیارد تومانی سقف بودجه عمومی، لایحه بودجه را با سقف عمومی ۴۴۲ هزار میلیارد تومان به صحن علنی ارائه کرد. در واقع کمیسیون تلفیق رقم بودجه عمومی در لایحه پیشنهادی دولت را که ۴۰۷ هزار میلیارد تومان بود، ۶/ ۸ درصد افزایش داد و به رقم ۴۴۲ هزار میلیارد تومان رساند.

منابع افزایش درآمد دولت

همچنان که گفته شد، اعضای این کمیسیون حدود ۳۵ هزار میلیارد تومان به درآمد دولت در سال آینده افزودند. سوال آن است که کمیسیون تلفیق از کدام محل این درآمد را پیش‌بینی کرده است؟ بر اساس آنچه در جداول لایحه بودجه ۹۸ مصوب کمیسیون بودجه آمده، یکی از این منابع درآمدی پیش‌بینی شده مربوط به وصول معوقات مالیاتی است که سازمان امور مالیاتی می‌تواند تا سقف «۴ هزار میلیارد تومان» وصول کند. همچنین کمیسیون تلفیق، «۶/ ۵ هزار میلیارد تومان از ورودی خودروها»، «۷/ ۹ هزار میلیارد تومان با تغییر سهم دولت و شهرداری در مالیات ارزش افزوده»، «۸/ ۱۳ هزار میلیارد تومان برداشت از صندوق توسعه ملی»، «هزار میلیارد تومان از اقساط مشمولان غیبت سربازی در سال ۹۷ یا قبل از آن که در سال ۹۸ پرداخت می‌شود»، «۲ هزار میلیارد تومان از به جریان افتادن پرونده معوقه تعزیرات» و «۶/ ۱ هزار میلیارد تومان از محل بدهی شرکت‌هایی همچون هیدرو و پتروشیمیبه دولت» به‌عنوان درآمدهای جدید دولت در لایحه بودجه در نظر گرفته و آن را قابل‌تحقق می‌داند؛ موضوعی که بسیاری از نمایندگان و کارشناسان اقتصادی به آن با تردید می‌نگرند و بر این باورند که تحقق این منابع در سال ۹۸ احتمالا با مشکلاتی روبه‌رو می‌شود.

دفاع دولت از کلیات بودجه

دیروز رئیس سازمان برنامه و بودجه برای دفاع از لایحه بودجه ۹۸ در صحن علنی مجلس حضور یافت. محمدباقر نوبخت با بیان اینکه امروز مجلس شورای اسلامی در یک جایگاه ویژه از نظر زمانی و شرایط سیاسی قرار گرفته است تا تصمیم مهمی را برای دخل و خرج سال آینده کشور بگیرد، گفت: رای به کلیات لایحه بودجه به منزله صرف‌نظر از اشکالاتی که وجود دارد، نیست. قرار نیست همه کاستی‌ها را با تایید کلیات نادیده بگیریم یا همه بودجه‌ای را که امروز در گزارش کمیسیون است به‌عنوان نقطه مثبت ببینیم.

وی افزود: بودجه طبق ماده یک قانون محاسبات عمومی یک پیش‌بینی از منابع و مصارف است. برای اینکه تایید کنیم این پیش‌بینی منابع و مصارف برای سال آینده اجرایی شود یا نه، دولت نیست که تصمیم می‌گیرد مجلس است که تصمیم می‌گیرد، دولت پیشنهاد می‌کند. رئیس سازمان برنامه و بودجه، اضافه کرد: ما براساس آنچه در قانون اساسی جزء وظایف دولت است، پیش‌بینی کرده‌ایم که سال آینده چیزی حدود ۲۰۸ هزار میلیارد تومان از درآمدها کسب منبع کنیم، درآمدها یعنی مالیات، حقوقگمرکی و سایر. نوبخت اضافه کرد: همچنین پیش‌بینی کردیم که برای سال آینده با توجه به جمیع جهات ۱۴۸ هزار میلیارد تومان از محل واگذاری دارایی‌های سرمایه‌ای که ۱۴۲ هزار میلیارد آن از فروش و صادرات نفت است کسب درآمد کنیم و چون ناکافی است ۵۰ هزار میلیارد تومان بتوانیم از طریق واگذاری دارایی‌های مالی که بخش عمده آن اوراق است کسب درآمد کنیم.

معاون رئیس‌جمهور تاکید کرد: ما گفتیم ۳۲۰ هزار میلیارد تومان از مصارف را هزینه‌ای استفاده کنیم؛ چیزی در حد ۶۲ هزار میلیارد تومان را به‌صورت تملک دارایی‌های سرمایه‌ای یعنی طرح‌های عمرانی استفاده کنیم و ۲۵ هزار میلیارد تومان را از طریق بازپرداخت تملک اوراقی که سال‌های قبل فروخته‌ایم انجام دهیم. شما می‌توانید بگویید ۳۲۰ هزار کم است کما اینکه شما به این رقم ۲۶ هزار میلیارد افزودید. شما با تایید کلیات می‌توانید این مبالغ را کم و زیاد کنید.

نوبخت با اشاره به اینکه رد کلیات به چه معناست، تاکید کرد: هیچ، به معنی این است که شما نخواهید به بحث ورود کنید. شما همان‌طور که رئیس جلسه گفتند اگر کلیات را تصویب نکنید لایحه به دولت برمی‌گردد، دو هفته آینده چه اتفاقی می‌افتد. ما نظر اولیه‌مان یا یک اصلاح دیگر را انجام می‌دهیم مثلا ۴۰۷ را ۴۰۸ می‌کنیم یا خیلی بیشتر یا خیلی کمتر اضافه و کم می‌کنیم. باز شما هستید که باید کلیات را تصویب کنید و بگویید دولت! نظر تو اشتباه است.

وی خطاب به نمایندگان مجلس افزود: بدانید کسی که بودجه را تصویب و تایید می‌کند دولت نیست. دولت طبق قانون اساسی فقط پیشنهاددهنده است شما راه گریزی ندارید. نهایتا این اعداد را کم و زیاد می‌کنید و فقط دو هفته آن را به عقب می‌اندازید؛ اما چه اتفاقی می‌افتد، اتفاقش این است که پیامی به جامعه که جهان در راهپیمایی ۲۲‌بهمن مرعوب آنها شد، می‌دهید. اقدام دیگری که دشمنان انجام می‌دهند این است که یک چهره بحرانی از اقتصاد ایران نشان دهند و به تعبیر من بگویند که تهدید ما درست شد. این اتفاقات باعث می‌شود فرصتی که ما آنها را مرعوب کردیم دوباره از بین برود و نشان می‌دهد دولت و مجلس روی اولین مساله که بودجه است به بحران رسیده‌اند. شما در رسانه‌های بیگانه این موضوع را خواهید دید، آنها منتظرند که یک چیزی از ما ببینند.

نوبخت افزود: بحث دیگر این است در شرایطی که نسبت به کسانی که قرار است شما به‌دلیل تورم و شرایطی که کارکنان دارند و در سختی به سر می‌برند ۲۰ درصد - حداقل به عددی که الان وجود دارد - اضافه کنید اگر کلیات تایید نشود و به دولت برگردد سپس باید چند دوازدهم اجرا شود، چند دوازدهم می‌دانید یعنی چه؟ یعنی همین حقوق فعلی حداقل تا سه ماه آینده ادامه داشته باشد. آیا ما می‌توانیم به کارکنان جواب دهیم. دولت که جوابی ندارد، دولت وظیفه خود را نسبت به کارمندان انجام داده و ۲۰ درصد اضافه کرده، کارمندان دولت انتظار داشتند که مجلس محترم کمکی به آنها کند. آنچه اتفاق خواهد افتاد این است که حتی ما یک درصد در حقوق و دریافتی کارکنان دولت نمی‌توانیم افزایش دهیم. در ارتباط با طرح‌های عمرانی نیز جز با وضعیت موجودی که داریم به جهت ابهام نمی‌توانیم اقدام دیگری انجام دهیم، ما در ارتباط با پرداخت‌هایی که باید صورت گیرد و مبنای عملی که باید انجام شود نمی‌توانیم کاری کنیم.