یکی از کارهایی که شما انجام دادید و به مذاق خودروسازان خوش نیامد، کاهش قیمت خودروهای ثبت‌نام قطعی بود. زمانی که با افزایش قیمت خودرو موافقت شد، خودروسازان از مردم طلب پول کردند و در پی تحصنی که صورت گرفت دستور برگشت قیمت برای مردم تا دی ماه را دادید. این دستور از نظر کارشناسان و فعالان صنعت خودرو اشتباه بود چرا که اجازه دادید خودروسازان همچنان زیان‌ده باشند. هر چند این اتفاق برای مردم خوشایند بود. اکنون که از این دستور فاصله گرفتیم چه نگاهی دارید؟
باید کارمان به دور از جوسازی‌ها باشد و امور قاطعانه پیگیری شود. تصمیم ما در مورد خودرو درست بود. خودروسازان باید از مردم عذرخواهی می‌کردند باید توضیح می‌دادند که تحریم‌ها با این صنعت چه کرده و قول می‌دادند که جبران می‌کنند. از آنها خواسته‌ام محکم باشند و بگویند که به همه تعهدات خود عمل می‌کنند. مردم باید بفهمند ما کنارشان هستیم. هیچ گونه مماشاتی از سازمان حمایت در برابر احقاق حقوق مردم مورد قبول نیست و باید به‌صورت روزمره دستورات صادر شده را پیگیری کند. اطلاع‌رسانی از نحوه واگذاری و اطمینان بخشیدن به مردم نسبت به احقاق حقشان موضوعی است که هم خودروسازان و هم سازمان حمایت باید به طور جدی در آن اهتمام داشته باشند.
به‌نظر می‌رسد شما خودتان از منتقدین خودروسازان هستید. آیا ادامه فعالیت خودروسازان با توجه به وضعیتی که پیش آمده ضروری است؟
من منتقد عملکرد آنها هستم ولی ماهیت‌شان را زیر سؤال نمی‌برم. فعالیت خودروسازان به سود مردم است. گردش مالی ایران خودرو حدود 120تا130 هزار میلیارد تومان است که با ارز نیمایی 13تا14 میلیارد دلار می‌شود. یعنی اگر همین صنعت نبود، باید این همه دلار از کشور خارج می‌شد. در حالی که اکنون 3تا4 میلیارد دلار در حوزه خودرو خروج ارز داریم.
100 روز است که به وزارت صمت آمده‌اید. این روزها غیر از خودرو، کدام مسأله را پیگیری می‌کنید؟
به قول مولانا «بند اندر پای نیست در جان و دل است. مشکل اندر مشکل اندر مشکل است.» مهم‌ترین موانع موجود بیشتر«فکری» است. باید در نگرش ما تغییر ایجاد شود. برخی پارادایم‌ها باید عوض شود. با نگاه‌های معمولی و سنتی نمی‌شود کار را پیش برد. امروز هیچ کس تردید ندارد که ما درگیر یک جنگ شدید اقتصادی هستیم و تردیدی نیست که جنگ خطرناک تری هم با عنوان جنگ روانی در کنار آن داریم. تشخیص آن هم سخت است. جنگ روانی یعنی اینکه کاری کنند ما مرتب بگوییم نمی‌شود، راه مقابله با این جنگ روانی چیست؟هر استانی رفته‌ام این موضوع را تأکید کرده‌ام. امروز استراتژی ما برای مقابله با تحریم و سیاست دولت که از فرمایشات رهبر معظم انقلاب الگو گرفته‌ایم، حفظ وضع موجود کارخانجات و تولید و اشتغال است. رهبر معظم انقلاب فرموده اند: «امروز حفظ وضع موجود کارخانجات و اشتغال یک جهاد است.»
برای عبور از این بحران چه باید کرد؟
وضعیت موجود مدیریت اقتضایی می‌طلبد. شرایط جدید، مباحثی را به ما تحمیل می‌کند تا این شرایط موجود را حفظ کنیم.اما این نباید ما را از کار برنامهای، منسجم و با هدف درازمدت غافل کند. برخی واحدها ناگزیرند میدانی کار کنند. اینکه مواد اولیه واحدها چگونه تهیه شود؟ تکنولوژی و نقدینگی و سرمایه در گردش و ثابت و ارتباط با دستگاه‌های مختلف را پیگیری می‌کنند.در کنار این ما باید حرکت با برنامه نیز داشته باشیم. مثل قطاری که حرکت می‌کند ما مجبوریم در این حرکت بدون اینکه توقف کند این جهت را اصلاح کنیم.
برنامه‌هایی تدوین شده است. امسال برای اولین بار یک سری پروژه‌های ویژه متناسب با شرایط کشورتدوین شده است و اولویت‌های‌مان را مشخص کرده‌ایم. سیاست‌ها تعیین شده‌اند. جهت گیری‌های کلی کشور را لحاظ کرده‌ایم و اسناد بالادستی را مدنظر قرارداده‌ایم تا رسیده‌ایم به پروژه‌های ویژه. این پروژه‌ها در قالب ابلاغیه‌های اقتصاد مقاومتی یا تفاهمنامه‌هایی که با سازمان برنامه و بودجه منعقد شده است، پیگیری می‌شود.
اکنون کدام پروژه ویژه تعریف شده است؟
پروژه ویژه، صادرات به کشورهای همسایه یکی از آنها است. همچنین فعال‌سازی معادن کوچک، زنجیره ارزش فلزات اساسی، ارتباط دانشگاه با صنعت، زنجیره تأمین صنایع دریایی، صنایع منتخب(پوشاک، لوازم خانگی) و پروژه ملی ساخت داخلی تعریف شده است.سال‌های قبل 35 میلیارد دلار واردات داشتیم.هدفگذاری کردیم که امسال واردات 25 میلیارد دلار باشد و 10 میلیارد از آن تبدیل به ساخت داخل شود. این موضوع برای ما یک پروژه ویژه شده است. دفتری هم برای این پروژه راه‌اندازی شده است. ظرفیت‌های خوبی برای ساخت داخل در کشور وجود دارد. افزایش بهای ارز باعث شده است که برنامه‌ریزی برای ساخت داخل وصادرات آن توجیه پیدا کند. در حوزه فناوری و عبور از مونتاژ کاری و ساخت داخل نیز پروژه‌ای تعریف شده است. اولویت‌ها لحاظ شده‌اند و آمایش سرزمینی استان‌ها انجام شده است. یعنی اولویت‌های هر استان متناسب با نتایج آمایش، مزیت‌های منطقه‌ای و پتانسیل‌های هر منطقه تدوین شده است.
به‌نظر می‌رسد در شرایط تحریم نتوان به این پروژه‌ها دست یافت؟
یقیناً اجرای موارد یاد شده مستلزم تقسیم درست منابع کشور است. اکنون منابعی که داریم نه کم است و نه می‌شود گفت زیاد است. اگر درست تخصیص داده شود کم نیست اگر بخواهیم با همان شیوه معمول به تمام کشور تقسیم کنیم خوب نیست و نتیجه هم خیلی خودش را نشان نمی‌دهد.
چه برنامهای برای توسعه تولید، معدن، خودروسازی، جلوگیری از خام فروشی، توسعه صادرات و مبارزه با فساد دارید؟
برنامه‌های تحول‌آمیز در حوزه صنعت خودرو در جهت تولید خودروی با کیفیت، مبارزه با فساد سازمان یافته و تأمین کالاهای اساسی از طریق ذخیره‌سازی، از مهم‌ترین برنامه‌ها است که بخشی از آن آغاز شده است. برای راهبری بخش صنعت ۵۷ برنامه عملیاتی پیش‌بینی شده است.
برای حوزه معدن ۲۹ برنامه و برای بازار و تجارت و بازرگانی نیز ۴۰ برنامه راهبردی تعریف شده است و یکی از برنامه‌هایم ایجاد رابطه سازنده و نزدیک با مجلس است.
تثبیت اشتغال، نوسازی و بازسازی صنایع و صنوف تولیدی، با توان و برنامه مدون‌تر و محکم‌تری ادامه خواهد یافت، همچنین کیفی‌سازی و صادرات محور بودن تولیدات کارخانجات را از طریق نوسازی صنایع دنبال خواهیم کرد.
یکی از مشکلات این حوزه دیده نشدن بخش خصوصی است. در فعالیت‌هایی که از آن صحبت کردید بخش خصوصی واقعی جایگاهی دارد؟
یکی از کارهای اصولی، مشورت با تشکل‌ها و اصناف است و هیچ تصمیمی بدون مشورت آنان گرفته نخواهد شد. فعالیت مستمر و مؤثر بخش‌خصوصی دلیل توسعه در صنایع و معادن است و در همین زمینه باید موانع برطرف شود که در این چارچوب، وزارت صمت پیشقدم خواهد بود.
یکی از وظایفی که به شما سپرده شده آشتی دانشگاه و صنعت و استفاده از جوانان بود. در این زمینه چه کاری صورت گرفته است؟
نیروی جوانی خودش یک پتانسیل است. خوشبختانه میانگین سنی کارکنان ما در وزارتخانه پایین و خوب است.اکثر کارشناسان ما از دانش آموخته‌های جوان دانشگاه‌ها هستند.علم‌شان به روز است و انرژی جوانی را دارند و طی این مدت در کنار همکاران با تجربه مان، نتیجه گرفته‌ایم. جزو سیاست‌های ما این است که از دانشگاهیان و جوانان استفاده کنیم. در انتصابات اخیر بیشتر معاونان و مدیرانی که انتخاب کرده‌ام، زیر 50 سال هستند. مطمئن هستم از این کار نتیجه خواهیم گرفت.
وقتی صحبت از ایجاد اشتغال می‌شود خیلی از سازمان‌ها و ارگان‌ها توانایی ایجاد شغل را ندارند چرا که شغل‌های سنتی در حال از بین رفتن هستند. ما نیازمند کسب و کارهای اینترنتی هستیم. وزارت صمت به این سمت حرکت کرده است؟
بله. باور ما هم این است که استارتاپ‌ها باعث اشتغال بیشتر در کشور خواهند شد. کسب و کارهای انقلاب چهارم صنعتی و الزامات آن مانند اینترنت زندگی را دگرگون می‌کند و اگر بسرعت تلاش نکنیم در همه زمینه‌ها مشکل خواهیم داشت. هر صنعتی برای اوج گرفتن و رشد به دو بال نوآوری و دانش نیاز دارد. بنابراین یکی از کارهای اساسی ما در این دوره حمایت اساسی از شرکت‌های دانش‌بنیان است. اقتصاد جهانی از «اقتصاد مبتنی بر منابع معدنی» به سوی «اقتصاد دانش‌محور» می‌رود و ما باید برای نزدیک شدن به اقتصاد جهانی تلاش کنیم.
چه حمایتی از این شرکت‌ها می‌شود؟
در شرایط جدید هیچ محدودیتی برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان وجود ندارد و در پشتیبانی از کسب و کارهای نوپا (استارتاپ‌ها) که در تولید و توزیع فعالند، باید کوشاتر باشیم. در برنامه ششم توسعه کشور هم تأکید شده است که سهم دانش در مجموع اقتصاد کشور باید افزایش پیدا کند و امروز همه می‌دانیم اگر این کار را پیش از این با جدیت انجام داده بودیم، در تحریم کنونی کمتر آسیب می‌دیدیم. باید از جوانان کمک بگیریم تا ایده‌های خود را جهت کارهای دانش‌بنیان به کار گیرند. اقتصاد از منابع پایه به سمت اقتصادهای دانش‌بنیان می‌رود، سرمایه‌گذاری روی پروژه‌های دانش‌بنیان را در دستور کار قرار دادیم که از ظرفیت‌های بخش خصوصی و دولتی در جهت صحیح استفاده کنیم.
اولویت شما برای حمایت از صنایع چیست؟
شرکت‌های صادراتی یا دانش بنیان، اشتغال زا، فعال در مناطق محروم و آنها که در زنجیره ارزش هستند، هر یک اولویت‌هایی برای حمایت دارند. قطعه سازی(قطعات خودرو و لوازم خانگی) هم جزو صنایع اولویت دار است.
چه برنامهای برای رفع مشکلات صنعت خودروسازی، صنایع لوازم خانگی و پتروشیمی کشور دارید؟
یکی از اصلی‌ترین و مهم‌ترین برنامه‌های ما که به طور حتم برای مردم نیز از اهمیت بالایی برخوردار است، واردات ماشین‌آلات و فناوری‌ها است. در بخش‌هایی که عنوان کردید برنامه‌ریزی لازم صورت گرفته است. اما در حوزه خودرو برنامهای تحول‌آمیز خواهیم داشت به گونه‌ای که شاهد تولید خودروی با کیفیت و با قیمت مناسب باشیم.
خودکفایی در زمینه لوازم خانگی نیز نقطه عطفی در اقتصاد کشور است. نقش قابل توجه تولیدکنندگان لوازم خانگی در اشتغال زایی و اقتصاد کشورغیرقابل انکار است و تمامی استان‌های کشور نیز به نوعی با این صنعت درگیر هستند.
از نظر شما عمده‌ترین مشکلات بخش صنعت چیست؟
مشکل نگوییم، اینها مسأله است.از نظرمن مهم‌ترین مسأله به فرهنگ برمی‌گردد. یک روز در یک مصاحبه‌ای گفتم فرهنگ باید به کمک صنعت بشتابد. اکنون نیز همین نظر را دارم. بحث من این است که باید این باور در آحاد جامعه ایجاد شود که تولید داخل وساخت داخل در توان ظرفیت تولید داخل است که مشکلات ما را حل می‌کند. باید باور کنیم که مسائل اساسی کشور، تورم، بیکاری، فقر و عدم توسعه یافتگی مناطق و خیلی از مسائل کلان در گرو تولید داخل است. مثلاً این نوسانات ارزی و قیمت و... اگر سبد تولیدمان بزرگ و تولید بیشتر شود، نوسانات کمتر خواهد شد. یکی از علل این نوسانات تولید کم است.از نظر من مبنا را از نظرفکری وفرهنگی باید جا بیندازیم که تولید ملی یعنی چه؟ و چه آثاری دارد؟ مباحث مدیریتی، بهره‌وری و تکنولوژیک و خیلی از مباحث نظیر کوچک شدن دولت و مباحث متنوع توزیع درآمد و عادلانه کردن آن و رفع فقر در کشور در این تأثیر دارد.
وقتی جزئی‌تر می‌شویم. تولید از تأمین مواد اولیه و مسائل مالی (چون همیشه می‌گویند یکی از الزامات تولید نقدینگی و سرمایه در گردش است) آغاز می‌شود. سرمایه در گردش تولید، مثل آب برای مزرعه است. هر تولید باید در کنار خود یک فروش هم داشته باشد. بازاریابی یا به عبارت علمی‌تر «تقاضا». تقاضای خارجی هم همان صادرات است.
ما حرف از توسعه صادرات و جذب سرمایه‌گذاری صنعتی می‌کنیم اما در برابر آنها سد ایجاد می‌کنیم. مثال آن در زمینه برگشت ارز صادراتی به سامانه نیما و... وجود دارد. با این شرایط چگونه می‌توان به سمت اهدافی که عنوان کردید، برسیم؟
ما در حوزه وزارت صمت نباید در سطح کشور مشکل داشته باشیم.همه اختیارات را به استان‌ها تفویض کرده‌ایم که همه امور بسرعت پیگیری شود. به هیچ عنوان از همکارانم نمی‌پذیرم که در سفرها مردم از وزارت صنعت، معدن و تجارت گلایه داشته باشند. هر کجا از تولیدکنندگان وصادرکنندگان در حوزه صنعت، معدن و تجارت با مشکل مواجه بودند آن را منتقل کنند و ما خود را موظف می‌دانیم، آن را پیگیری کنیم و پیگیری‌مان نیز از جنس اصلاح است. ما برای تسهیل امور در حوزه‌های مختلف، سه کارگروه اصلی داریم.ستاد تسهیل برای صنعت که رئیس آن استانداران هستند. در حوزه معدن، شورای معادن استان است که ریاست آن در استان با استاندار است.حداقل در حوزه صمت دست‌شان باز است.در حوزه تجارت، کارگروه تنظیم بازار را داریم که ریاست آن باز هم با استاندار است. البته برخی مسائل در حوزه اختیارات ما نیست، که درباره اینها نیز پیگیری‌های لازم را انجام می‌دهیم، چنانچه در حوزه تأمین نقدینگی واحدهای تولیدی، بیشترین جلسه را با بانک‌ها داشته‌ایم و به معاونین‌ام سپرده‌ام که وقت خود را روی تأمین مالی بخش‌های تولیدی بگذارند که در برخی جاها موفق شده‌ایم و در برخی جاها نیز موفق نبودیم که در حال پیگیری هستیم.
در صحبت هایتان به جنگ اقتصادی اشاره کردید و این امر از سوی کارشناسان هم عنوان می‌شود. اما مطرح شدن آن کافی نیست برای مبارزه با جنگ چه کاری انجام خواهید داد؟
مدیریت شرایط تحریم و رصد آثار تحریم از طریق ستاد تحریم وزارتخانه دنبال می‌شود تا مقابله با آثار آن و استفاده از شرایط جدید را برنامه‌ریزی کنیم. برنامه‌های مختلفی متناسب با شرایط جدید، دوره تحریم و اصول اقتصاد مقاومتی تعریف شده است. اتاق بحران را به اتاق پیشگیری و درمان تبدیل کرده‌ایم. باید نهضت اقتصادی را شروع کنیم. از شهرهای صنعتی هم شروع شود و دامنه‌اش تمام کشور را بگیرد. همکاران من در وزارتخانه می‌دانند که تحملش را ندارم که به «تولید» بی‌مهری شود. مطلب اصلی حفظ وضع موجود تولید است. همه می‌توانند در این جهت کمک کنند. حتی با یک لبخند قرار نیست که بانک، واحدی را تملک یا تعطیل کند، سیاست بانک مرکزی هم این نیست. سیاست وزارت اقتصاد هم این نیست حتی اگر طرف بدهکار باشد، واحد صنعتی را ببندد. ما حق نداریم واحد را تعطیل کنیم، حتی اگر قانونی باشد. بانک اگر بخواهد واحد صنعتی را تملک کند یک شرط دارد و آن این است که واحد نباید تعطیل شود. تعطیلی واحد خلاف سیاست‌های نظام است.
با این تفاسیر و همکاری‌ها که بانک‌ها در زمینه واحدهای تولیدی خواهند داشت، برای رفع موانع تولید چقدر موفق بوده اید؟
تأمین مالی واحدهای اقتصادی یکی از مواردی است که مکرر آن را پیگیری می‌کنیم. واحدهای بسیاری، توانایی تولید بیشتر و بازار برای تولیدات خود دارند؛ اما به‌دلیل کمبود سرمایه در گردش قادر به استفاده از توان و ظرفیت تولید خود نیستند. دستگاه‌های مختلف از جمله بانک‌ها به استناد مصوبه دولت می‌توانند در این زمینه اقدامات و حمایت‌های خوبی داشته باشند. با بانک مرکزی جلسه مشترک گذاشتیم و به تفاهم‌هایی رسیدیم. مثلاً از امروز تا پایان سال به چقدر نقدینگی نیاز داریم و چگونه تأمین شود. بانک مرکزی و وزارت اقتصاد هم با همه مشکلاتشان با ما همراه شدند. قول داده‌اند در همه صنایع نقدینگی را تأمین کنند. من در دولت و جلسات آن یک تنه برای حمایت از تولید ایستاده‌ام و نتیجه هم می‌گیرم. در بانک مرکزی سه ساعت سرپا ایستادم. در آخرین جلسه با رئیس جمهوری هم که در مورد نقدینگی بحث شد و بزودی عملیاتی می‌شود، ایشان دستور دادند 40 هزار میلیارد تومان برای تأمین نقدینگی واحدها در بهمن و اسفندماه اختصاص داده شود. البته این تسهیلات به واحدهایی تعلق خواهد گرفت که می‌توانند تولید کنند و محصول‌شان را بفروشند و در زنجیره تولید بوده و اشتغالزا هستند. این واحدها باید به جد حمایت شوند. ظلم است که واحدهایی که تولید می‌کنند و قادر به فروش محصول‌شان هستند، به‌خاطر کمبود سرمایه در گردش، تعطیل شوند یا با ظرفیت پایین کار کنند.
تا قبل از تغییر وزیران یکی از مشکلاتی که عنوان می‌شد عدم همراهی وزیران با یکدیگر بود. با تغییرات صورت گرفته این چالش ادامه دارد؟
دستگاه‌های مختلف باید این حس مشترک را داشته باشند که ببینند کدام واحد درصورت رفع مشکل می‌تواند، تولید کند. بانک‌ها سرمایه در گردش را تأمین کنند، گمرک فرآیند کار را تسهیل و تسریع کند وسازمان امور مالیاتی هم مهلت بیشتری بدهد. باید کاری کنیم که هر دستگاهی این گونه عمل نکرد، ضد ارزش‌های این روحیه جهادی، تلقی شود و احساس کند وظیفه‌اش را بدرستی عمل نکرده است. ضمن اینکه در این باره دولت مصوبه هم دارد. دولت این گونه واحدها را استثنا و اعلام کرده که بانک باید به این گونه واحدها تسهیلات بدهند.
اخیراً عنوان کرده اید یکی از مواردی که دغدغه شما است، تأمین کالاهای اساسی مردم است. با توجه به نزدیک بودن روزهای آخرسال، در این باره چه اقداماتی انجام شده است تا مردم احساس آرامش کنند؟
مشکلی برای تأمین اقلام اساسی وجود ندارد و خوشبختانه انبار ذخیره کالاهای اساسی مناسب است. در بخش کالاهای غیراساسی نیز اقدامات خوبی انجام شده است و در هیچ بخشی با کمبود مواجه نیستیم. برای سال آینده نیز برنامه ویژه‌ای برای تأمین کالاها، نظارت بر بازار و ثبات قیمت‌ها تدوین شده است. مجموعه وزارت صنعت، معدن و تجارت برای ایجاد آرامش در تلاش است.در این خصوص پروژه زنجیره تأمین را برای سه سال آینده با ۵۵ برنامه عملیاتی به سرانجام خواهیم رساند.
آیا می‌توانید توقعاتی را که مردم از سیاستگذاران در حوزه اشتغال و تنظیم بازار دارند ، برآورده کنید؟
مهم‌ترین توقع، حفظ اشتغال موجود است. به جای اتاق بحران، اتاق پیشگیری و درمان را با استفاده از توان مردم، بخش خصوصی، مجلس و بخش‌های مختلف دولت به وجود می‌آوریم. مردم از مسئولان توقع دارند از تنش و اختلاف بپرهیزند و برای بهبود شرایط به‌عنوان مسأله مورد نظر آنها بکوشند. مردم از ما توقع معجزه ندارند، آنها تنها انتظار دارند از تنش جلوگیری کنیم. تمام سعی ما این است که بازار را کنترل کنیم و اجازه ندهیم قیمت دستخوش تغییرات شود. برای این امر راهکارهای عملیاتی مناسبی دیده شده است.
بــــرش
با نگاه‌های معمولی و سنتی نمی‌شود کارها را پیش برد
پروژه‌های ویژه متناسب با تحریم تدوین شده است
منتقد عملکرد خودروسازان هستم اما ماهیت آنها را زیر سؤال نمی‌برم
مبارزه با فساد سازمان یافته را آغاز کردیم
هیچ محدودیتی در حمایت از استارتاپ‌ها نداریم
اگر به استارتاپ‌ها توجه کرده بودیم در تحریم کنونی کمتر آسیب می‌دیدیم
نوسانات ارز، قیمت و سایر مسائل به تولید کم در کشور برمی‌گردد
حفظ وضع موجود تولید برای ما اصلی‌ترین اتفاق است
با یک لبخند قرار نیست بانک‌ها، واحدهای تولیدی را تملک یا تعطیل کنند
تعطیلی واحدهای صنعتی خلاف سیاست‌های نظام است
40 هزار میلیارد تومان برای تأمین نقدینگی واحدها در بهمن و اسفندماه اختصاص داده می‌شود
مردم از مسئولان توقع دارند از اختلاف بپرهیزند
مردم از ما توقع معجزه ندارند، آنها تنها انتظار دارند از تنش جلوگیری کنیم
خوشبختانه انبار ذخیره کالاهای اساسی مناسب است
باید کاری کنیم هر دستگاهی که همراهی نکرد، ضدارزش‌های روحیه جهادی، تلقی شود
تحمل بی‌مهری به صنعت را ندارم