ویژه‌برنامه‌های 16 آذر 97 پس از یک‌هفته در دانشگاه‌های مهم کشور برگزار شده است. بررسی برنامه‌های برگزارشده در دانشگاه‌ها حاوی پیام‌های مهمی است که نمی‌توان از آن چشم‌پوشی کرد و شاید بتوان با یک ارزیابی، نگاهی نسبتا دقیق نسبت به وضعیت درون‌دانشگاهی، جریان‌های سیاسی و... را تحلیل کرد. تقریبا از روز سه‌شنبه، 13 آذر تا روز گذشته برنامه‌هایی با عنوان بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه‌های مهم کشور برگزار شده است. در یک ارزیابی تلاش کردهایم به‌صورت دقیق این برنامه‌ها را بررسی کنیم. نتایج این بررسی را می‌توانید در ادامه بخوانید.
اول؛ سهم جریان‌های مختلف از برنامه‌های 16 آذر
حدود 46 درصد برنامه‌های روز دانشجو از سوی تشکل‌هایی چون بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی و انجمن اسلامی مستقل برگزار شده است، 37 درصد برنامه‌های دانشگاه‌ها نیز از سوی تشکل‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان برگزار شده است. حدود 13 درصد برنامه‌ها درقالب تربیون آزاد بوده و درصد مشابهی نیز در قالب مناظره بوده است. جالب اینکه حدود 80 درصد مناظره‌ها از سوی تشکل‌هایی چون بسیج دانشجویی، جامعه اسلامی و انجمن اسلامی مستقل برگزار شده است. حدود 44 درصد برنامه‌های یک‌سویه در قالب سخنرانی سهم تشکل‌های نزدیک به اصلاح‌طلبان بوده است و 33 درصد برنامه‌های سخنرانی را چهره‌های نزدیک به اصولگرایان شرکت کرده‌اند. امسال نیز مراسمی در قالب جشن و استندآپ‌کمدی در دانشگاه‌ها برگزار شد هرچند نسبت به سال گذشته از میزان آن کاسته شده بود، اما همچنان بخشی از مراسم روز دانشجو (حدود هفت درصد) به جشن با حضور کمدین‌ها اختصاص دارد و این موضوع در دانشگاه‌های کوچک و شهرستان‌ها بیشتر دیده می‌شود. البته علت آن را می‌توان در تصمیمات مسئولان منطقه‌ای و دانشگاهی یافت که ترجیح می‌دهند این روز را با خوشی و خنده پشت‌سر بگذارند.
حدود 45 درصد برنامه ها با حضور چهره‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در دانشگاه‌های مختلف برگزار شد. 37درصد این چهره‌ها نزدیک به اصولگرایان و 46 درصد آنان نزدیک به جریان اصلاح‌طلبان بوده، اما در یک ارزیابی تنها هشت درصد این افراد از چهره‌های شاخص اطلاح‌طلب (صادق زیباکلام، محمود صادقی، علی مطهری و غلامحسین کرباسچی) بوده و در عوض 18 درصد از چهره‌های شاخص اصولگرایی (سعید جلیلی، باقر قالیباف، ابراهیم رئیسی، ضرغامی، زاکانی و...) در دانشگاه حاضر شده‌اند. همچنین کمتر از دو درصد افراد نزدیک به دولت در برنامه‌های دانشگاه‌ها حضور یافته‌اند. درواقع اگر حساب مراسم روز دانشجو با حضور رئیس‌جمهور در دانشگاه علوم پزشکی سمنان را که شکلی نمادین دارد از برنامه‌های روز دانشجو جدا کنیم، مسئولان دولتی بزرگ‌ترین غایبان روز دانشجو بودند. درباره چرایی حضور کم‌رونق چهره‌های اصلاح‌طلب، تحلیل‌های مختلفی مطرح می‌شود، اما یک گمانه قوی درباره این موضوع را می‌توان در نسبت این جریان با دولت تعریف کرد. امسال چهره‌های منسوب به جریان رقیب اصلاح‌طلبان حضور پررنگ‌تری (از نظر چهره‌های شاخص) در دانشگاه‌ها داشتند و این در حالی است که سال‌های گذشته هم فراوانی این چهره‌ها بیشتر بود و هم کیفیت حضور آنان.
امسال پس از صادق زیباکلام، پروانه سلحشوری بیشترین حضور را در دانشگاه‌ها داشت و پس از آن چهره‌هایی چون مصطفی کواکبیان، علی مطهری و محمود صادقی بودند. حتی در دانشگاه‌های مهمی چون تهران و صنعتی شریف نیز چهره‌های درجه چندمی چون نعیمی‌پور، صفایی‌فراهانی، کمال رضوی و احمد زیدآبادی سخنرانی کردند. این اتفاق را می‌توان در وضعیت نامطلوب دولت تحلیل کرد، چراکه پیش‌تر این جریان در همگرایی با دولت احیای سیاسی شده بود و اکنون با کاهش مقبولیت دولت در افکارعمومی به‌خصوص عملکرد دولت در حوزه‌های اقتصادی، بیشتر تلاش خود را در مرزبندی با دولت معطوف کرده است. حتی یک دعوای تاریخی نیز در قالب طرح‌های عبور و مرور از روحانی شکل گرفته است با این حال درصورت حضور این جریان در دانشگاه‌ها دو رویکرد قابل تصور است؛ جریان اصلاحات با این عملکرد نه‌چندان درخشان دولت یا باید به دانشگاه بیاید و از دولت دفاع کند که کاری سخت در دانشگاه است یا باید دولت را نقد کند که در این صورت با این سوال دانشگاهیان مواجه می‌شود که چرا آرای مردمی را به این سمت هدایت کرده‌اند؟ لذا این جریان بهترین راه را برای ادامه حیات سیاسی خود در فرار از دانشگاه دنبال کرده است.
در سوی دیگر البته قابل تصور است که رقبای سیاسی دولت (کاندیداهای سال 96) به دانشگاه بیایند و دولت را نقد کنند اما شاید نتوانند از زیر بار سوال افکارعمومی مبنی‌بر سیاسی ارزیابی‌شدن اظهارات‌شان شانه خالی کنند، هرچند اظهارات آنها صادقانه باشد، اما حضور آنها چه بخواهند و چه نخواهند بیشتر سیاسی ارزیابی می‌شود.
دوم؛ پررنگ‌شدن نقد لیبرالیسم با سهم کوچک جریان موسوم به چپ
با برآمدن آثار زیان‌بار اجرای سیاست‌های نئولیبرالی در حوزه‌های مختلف اعم از آموزش، بهداشت، اقتصاد و سیاست که ناشی از حضور تکنوکرات‌ها در بدنه اجرایی و مدیریتی کشور است، سهم عمده برنامه‌های دانشجویی در ویژه‌برنامه‌های 16 آذر به نقد این سیاست‌ها اختصاص داشته است، به‌طوری که بیش از 30 درصد این برنامه‌ها به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم به این موضوع –به‌خصوص در حوزه آموزش- پرداخته است. مشکلات اخیر ایجادشده برای کارگران به‌ویژه کارگران هفت‌تپه یا آنچه کالایی‌سازی دانش نامیده می‌شود بر این موضوع دامن زده است. با این حال تنها حدود هفت درصد برنامه‌ها در هفته منتهی به 16 آذر از سوی جریان موسوم به چپ یا همان شوراهای صنفی در قالب تجمع‌های اعتراضی در حمایت از آنچه وضعیت کارگران و معلمان می‌دانستند، برگزار شده که غالبا با تجمع‌های 10، 20 نفره همراه بوده است. حتی در تجمع این جریان در دانشگاه تهران که در تبلیغات آن با بنر شورای صنفی تاکید گسترده‌ای شد، حدود 37/0 درصد دانشجویان دانشگاه تهران شرکت کردند.
سوم؛ جلسات دانشجویی پشت درهای بسته یا ورودممنوع دانشجویان
در یک‌هفته گذشته برخی مسئولان ترجیح دادند رویارویی خود را با دانشجویان بدون حضور رسانه‌ها و در فضایی غیردانشگاهی برگزار کنند؛ جلساتی که هرچند در نوع خود بدیع و تازه بود اما می‌توانست در فضای عمومی دانشگاه از تاثیر بیشتری برخوردار باشد. فتاح، رئیس کمیته امداد و علی عسگری، رئیس صداوسیما در یک اقدام قابل تحسین میزبان سخنان دانشجویان از طیف‌های مختلف دانشجویی بودند و آنچه از صفحات مجازی دانشجویان به دست آمده حرف‌های جدی و مهمی نیز در این جلسات رد و بدل شده است، البته خوب بود این جلسات از حالت گلخانه‌ای خارج می‌شد. روسای دو قوه مقننه و قضائیه نیز غایبان بزرگ حضور در روز دانشجو در دانشگاه‌ها بوده‌اند. در چند سال اخیر رئیس مجلس نه‌تنها به دانشگاه نرفته است بلکه از آخرین جلسه وی با تعدادی از دانشجویان نیز سال‌ها می‌گذرد.
دیروز دانشگاه‌ها میزبان چهره‌های سیاسی بودند
سیاسیون در دانشگاه چه گفتند؟
سالگرد واقعه 16آذر همیشه موسم برگزاری مراسم‌های مختلف در دانشگاه‌های کشور است؛ برنامه‌هایی عمدتا سیاسی برای بزرگداشت واقعه‌ای مهم و سرنوشت‌ساز در تاریخ معاصر ایران که البته در سال‌های اخیر گاهی با چالش برگزاری طنزگونه‌ای هم مواجه بوده و به تعبیر بسیاری شأن آن مخدوش شده است. امسال اما مشابه سال‌های گذشته، دانشگاه‌های مهم کشور به سبک و سیاق گذشته میزبان میهمانان سیاسی از جناح‌ها و گروه‌های مختلف بودند. طبیعتا در این بین دانشگاه‌های شهر تهران از دانشگاه تهران گرفته تا شهید بهشتی میدان‌دار بودند و در کنار آنها دانشگاه‌های اصفهان، تبریز، شیراز و یزد قرار داشتند. از اصولگرایان، محمدباقر قالیباف و سعید جلیلی به دانشگاه تهران رفتند و سیدابراهیم رئیسی میهمان دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی بود، ضرغامی دعوت یزدی‌ها را لبیک گفت و علیرضا زاکانی دعوت دانشجویان دانشکده پرستاری دانشگاه تهران را. اصلاح‌طلبان اما در تهران حضور کم‌رنگی داشتند و مهم‌ترین برنامه آنها مربوط به مراسم دانشگاه صنعتی شریف بود؛ مراسمی که در آن احمد زیدآبادی و محمدرضا جلایی‌پور از فعالان سیاسی اصلاح‌طلب و پروانه سلحشوری نماینده مجلس حضور داشتند و به سخنرانی پرداختند. نواب رئیس مجلس اما به شهرستان‌ها رفتند، علی مطهری میهمان دانشجویان دانشگاه علوم پزشکی اصفهان شد و مسعود پزشکیان میهمان همشهری‌هایش در تبریز. «فرهیختگان» در شماره امروز خود مهم‌ترین برنامه‌های سیاسی دانشگاه‌های کشور در ایام 16 آذر را مرور می‌کند.
خدا رحم کرد رئیس‌جمهور نشدیم که دلار ۵ هزار تومان بشود
حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی، روز گذشته به مناسبت روز دانشجو میهمان جمع دانشجویان دانشگاه شهید بهشتی بود. این عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام در پاسخ به اینکه اگر رئیس‌جمهور می‌شدید، چه اتفاقی می‌افتاد؟ گفت: «خدا رحم کرد رئیس‌جمهور نشدیم که دلار پنج هزار تومان بشود. ما می‌توانستیم منابع ارزی را در جهت منافع کشور مدیریت کنیم. چرا امروز این‌همه نقدینگی داریم؟ این نقدینگی وارد هر بخشی از جامعه شود، خرابی به بار می‌آورد.»
تولیت آستان قدس رضوی اعلام کرد در دوسالی که در آستان هستیم، مالیات خود را پرداخت کردهایم. باید از یقه‌سفیدها مالیات گرفت و اگر از کسانی که درآمدهای بالایی دارند مالیات گرفته شود، به یقین بسیاری از سوداگری‌ها حل می‌شود.»
این کاندیدای انتخابات ریاست‌جمهوری دوازدهم، درباره انصراف قالیباف در انتخابات سال ۹۶ گفت: «آقای قالیباف از ابتدا گفت من تا آخرین مناظره هستم و نگاه می‌کنیم به نظر‌سنجی‌ها، درنهایت تصمیم گرفت نباشد. من به هیچ کاندیدایی نگفتم که شما نباشید که من باشم. آقای قالیباف به عهد خود پایبند بود.»
رئیسی انتخابات سال 96 را پرتخلف‌ترین انتخابات کشور خواند و تاکید کرد که با این‌حال معتقد بودم نباید نتیجه این انتخابات به مشکلی برای کشور منجر شود، بنابراین پس از انتخابات، آنچه را که شورای نگهبان گفت قبول کردم.
وی در پاسخ به سوالی درباره عملکرد قوه قضائیه نیز اظهار داشت: «مردم کارآمدی نظام را می‌خواهند. بی‌عدالتی چه در دستگاه اجرایی باشد و چه در مجلس و چه در قوه قضائیه هیچ کدام پذیرفته نیست.»
رئیسی جمنا (جبهه مردمی نیروهای انقلاب) را دارای اشکالاتی از جمله کمرنگ بودن حضور جوانان دانست و با این‌حال گفت چون هدف آنها وحدت سیاسی در زمان انتخابات بود، آن را گام خوبی می‌دانم.
صرف مذاکره مشکلی را حل نمی‌کند
محمدباقر قالیباف، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان مستقل دانشگاه تهران به این دانشگاه رفت و از دغدغه‌هایش برای اداره کشور گفت. قالیباف در تحلیل ریشه اصلی بحران اقتصادی کشور گفت: «مشکل ما از جایی شروع می‌شود که مسئولان به جای اینکه چشم‌شان به داخل کشور باشد، به بیرون کشور معطوف است و در چنین وضعیتی ضعف مدیریتی باعث می‌شود فرصت در اختیار فرصت‌طلبان قرار گیرد.»
او ادامه داد: «مشکل به قدرت‌دوستی و ماندن در قدرت به هر قیمتی آن هم در شرایطی که ضعف مدیریتی به گوش همه رسیده است، بازمی‌گردد و تا زمانی که مسئولان به جای سخن گفتن با اقشار مردم، بنشینند و با بیگانه مذاکره کنند، مشکلی از مشکلات اقتصادی کشور حل نمی‌شود.»
نایب‌رئیس کمیسیون اقتصادی مجمع تشخیص مصلحت نظام کنایه‌ای هم به نوع مواجهه مسئولان اجرایی با مشکلات زد و گفت: «جالب اینجاست که برخی مسئولان نه‌تنها مشکل را به صورت ریشه‌ای حل نمی‌کنند، بلکه آن را سیاسی هم می‌کنند و طوری وانمود می‌کنند که انگار رقیب سیاسی آنها نمی‌خواهد مشکل مردم حل شود.»
شهردار اسبق تهران همچنین به تخریب‌ها علیه خود در زمینه مدیریت شهری اشاره کرد و گفت: «قالیباف بد بوده، ناتوان بوده، شما توانا باش. با تخریب قالیباف که مشکلی از مردم حل نمی‌شود.»
وی ادامه داد: «آمدید گفتید فلانی تخصص نداشته، شما که تخصص دارید و می‌گویید باید برویم از خارج مدیر بیاوریم، چرا به جای این همه حرف کار نمی‌کنید برای مردم؟»
قالیباف با بیان اینکه جای فکر کردن به سفره خالی مردم، موضوعاتی چون ورود به استادیوم و برگزاری کنسرت و... دغدغه‌های اصلی مسئولان اجرایی است، خطاب به دولتمردان گفت: «شما شادی را که گرفته‌اید هیچ، سرمایه‌شان را هم یک‌شبه به نصف تقلیل دادید.»
اروپا به دنبال حفظ برجام با جیب ملت ایران است
سعید جلیلی، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام عصر یکشنبه به دعوت بسیج دانشجویی دانشگاه تهران در تالار فردوسی دانشکده ادبیات این دانشگاه حضور یافت و به مناسبت 16 آذر به سخنرانی پرداخت.
وی در این سخنرانی با بیان اینکه برخی‌ها با پرداختن هزینه‌های گزاف، به سقوط اخلاقی و سیاسی آمریکا پی‌برده‌اند، تصریح کرد: «حماقت ترامپ آن است که آمریکا را که خود او افلیج خوانده است می‌خواهد با دیوانگی سرپا کند. آمریکای فلج با دیوانگی ترامپ مداوا نمی‌شود.»دبیر سابق شورای‌عالی امنیت ملی گفت: «اوباما به صراحت گفت در شرایطی توافق هسته‌ای انجام شد که رژیم تحریم‌های آمریکا در حال فروپاشی بود. در سال‌های 92-90 آمریکا به دنبال به صفر رساندن فروش نفت ایران بود و در مقطع کوتاهی به 600 هزار بشکه هم رساند، ولی نیمه اول سال 92 در اوج تحریم‌ها به گواهی آمار رسمی فروش نفت ایران نه‌تنها صفر نشد، بلکه سیر صعودی خود را پیدا کرد و به گواهی آمار به تناسب 1 تا 1.5 میلیون بشکه رسید و می‌توانست این سیر صعودی ادامه پیدا کند. در اوج تحریم‌ها در سال 91 حداقل 17 دکل نفتی و 19 فاز در پارس جنوبی به‌طور همزمان مشغول کار بودند. دستپاچگی دولت وقت آمریکا از ترس فروپاشی رژیم تحریم‌ها بود.»
وی افزود: «امروز نه ترامپ، که مذاکره‌کننده‌های سابق آمریکا که برجام حاصل کار آنهاست می‌گویند اگر آمریکا بار دیگر تحریم‌های ثانویه را اعمال کند، برجام به قراردادی توخالی و پوچ تبدیل می‌شود و امروز آمریکا مجددا تحریم‌های ثانویه را اعمال می‌کند و متاسفانه عده‌ای می‌گویند اگر می‌دانستیم ترامپ این کار را می‌کند، باز هم این توافق خوب بود.»
جلیلی تاکید کرد: «اعتماد‌سازی جاده یک‌طرفه نیست. ملت ما امروز به این که امضای دولتمردان آمریکایی تضمین باشد می‌خندند، این پیام را به دولتمردان اروپایی می‌دهد که «حفظ برجام با جیب ملت ایران» خوابی است که تعبیر نخواهد شد.»
زیدآبادی: بعد از 20 سال باید دید اصلاح‌طلبی چیست!
محمدرضا جلایی‌پور: اصلاح‌طلبان اصلاح را از شورای‌عالی شروع کنند
مراسم بزرگداشت روز دانشجو در دانشگاه صنعتی شریف، شنبه 17 آذر با حضور احمد زیدآبادی، پروانه سلحشوری و محمدرضا جلایی‌پور در سالن جابربن حیان به همت انجمن اسلامی دانشجویان این دانشگاه برگزار شد. زیدآبادی، روزنامه‌نگار و فعال سیاسی اصلاح‌طلب در این مراسم اشاره داشت که معتقد است ورود اصلاح‌طلبان به قدرت و سیاست درست نبوده و اصلاح‌طلبان نیروی بالنده سال 76 را با رفتن به قدرت، خنثی کردند. وی احمدی‌نژاد را برآمده از دل اصلاحات خواند و تاکید کرد روند سرخوردگی و ناکارآمدی در دولت اصلاحات وجود داشت که درنهایت باعث رشد پوپولیست‌ها شد.
این فعال سیاسی اصلاح‌طلب تاکید کرد اینکه اصلاح‌طلبان می‌گویند اگر ما نبودیم فلان اتفاق می‌افتاد، حرف درستی نیست و دوره اول احمدی‌نژاد را از این روزهای دولت روحانی بهتر دانست. وی اشاره داشت که اصلاح‌طلبی بعد از انتخابات ۹۶ و اعتراضات دی‌ماه سال گذشته اعتبار خود را از دست داد.
زیدآبادی تصریح کرد: «اگر اصلاح‌طلبان فکر می‌کردند، وضعیت این‌گونه نبود. اگر پیش رئیس‌دولت اصلاحات بروید می‌گوید باید نشست و دید که اصلاح‌طلبی چیست؟! الان بعد از 20 سال باید این سوال مطرح شود؟!»
محمدرضا جلایی‌پور هم در این مراسم معتقد بود جوانه‌هایی از ظهور یک اصلاح‌طلبی کارآمدتر می‌بیند و تاکید کرد که اصلاح‌طلبان باید برای اصلاح از خود و برای مثال از شورای‌عالی سیاستگذاری شروع کنند تا مردم اعتماد کنند که این طیف می‌تواند در اصلاحات موفق باشد.
وی اشاره داشت: «ناامید‌ها از اصلاح دوبرابر شدند، ولی اپوزیسیون خاصی نیست که بتواند جایگزین شود و همه گروه‌های سیاسی جایگاه خود را از دست داده‌اند. مخالفان نظام نیز حتی جایگاه خود را به خاطر افشاشدن حامیان‌شان از دست داده‌اند و جامعه از این بخش ناامید است.» سلحشوری، نماینده لیست امید مجلس نیز از بی‌حالی برگرفته از بی‌حسی جامعه مدنی سخن گفت.
قصد رئیس‌جمهور شدن ندارم
عزت‌الله ضرغامی، عضو شورای عالی فضای مجازی به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان دانشگاه یزد راهی دیار یادگارهای کهن شد و در مراسمی که به مناسبت روز دانشجو برگزار شده بود، شرکت کرد. ضرغامی در گفته‌های خود ابتدا گریزی به دغدغه‌های عدالتخواهانه زد و با اذعان به مشکلات فراوان موجود در این حوزه گفت که ما نتوانسته‌ایم تاکنون شعار‌های عدالتخواهانه را به درستی ادا کنیم.
رئیس اسبق سازمان صدا و سیما که خود نیز از فعالان دانشجویی سال‌های ابتدایی انقلاب به شمار می‌آید، جنبش دانشجویی امروز را نسبت به گذشته خیلی ضعیف‌تر دانست و گفت: «از تسخیر لانه جاسوسی آمریکا که نقش پررنگی در رویه استکبارستیزی کشور داشت تا تاسیس نهاد‌های انقلابی مثل جهاد سازندگی، اقداماتی بود که نقش دانشجویان در آن برجسته بوده، اما جنبش دانشجویی در سال‌های اخیر به دلیل برخی سیاست‌زدگی‌ها و سوءاستفاده جریان‌های سیاسی از رسالت‌های اصلی خود فاصله گرفته است.»
ضرغامی در ادامه ریشه بسیاری از مشکلات و عقب‌ماندگی‌های امروز را نتیجه انتخاب‌های غلط در پنج سال اخیر دانست و گفت بسیاری از مردم خواهان بازگشت زندگی‌شان به شرایط سال ۹۲ هستند، چراکه وضعیت اقتصادی امروز کشور به دلیل دل‌بستن به وعده‌های دروغین آمریکا است.
او به صبحانه‌های کاری گاه‌و بی‌گاهش با شخصیت‌ها و چهره‌های مختلف و انتشار تصاویر آنها در فضای مجازی هم گریزی زد و گفت که این موضوع تبلیغات برای انتخابات آینده نیست و اساسا برنامه‌ای برای حضور در انتخابات آینده ندارد. ضرغامی این را هم گفت که اگر کسی تصور کند فردی با چند دیدار و عکس گرفتن با هنرمندان و... می‌تواند رئیس‌جمهور شود، یا خیلی ساده‌اندیش است یا ریاست‌جمهوری را دست‌کم گرفته است.
گران کردن بنزین گام اصلی در کاهش قاچاق سوخت است
علی مطهری، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی نیز روز گذشته به دعوت انجمن اسلامی دانشجویان، میهمان آیین گرامیداشت روز دانشجو در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان بود.
نایب‌رئیس مجلس در این مراسم گفت دانشجو به دلیل برخورداری از هوش نسبی و میل و اراده مبارزه با ظلم، رسالت ویژه‌ای دارد. دانشجو می‌تواند مصلح اجتماعی باشد، ولی کسی که می‌خواهد مصلح باشد، قبل از آن باید صالح باشد.
مطهری آزادی را از دیگر اهداف و آرمان‌های انقلاب اسلامی برشمرد و گفت: «منظور از آزادی، آزادی‌های انسانی است نه آزادی حیوانی و به‌طور قطع جوامع غربی که آزادی را بدون حصر و حد تعریف می‌کنند، به ناکجاآباد خواهند رسید.»
نایب‌رئیس مجلس در پاسخ به سوال دانشجویی درخصوص قاچاق بنزین گفت: «راه‌اندازی کارت‌های سوخت گامی درخصوص کاهش قاچاق است، ولی گام اصلی همان گران کردن بنزین است.»