وزارت نيرو براي طرح مهمي نظير طرح احيا و تعادل‌بخشي كه تأمين‌كننده بخش اعظم آب موردنياز كشور است، بودجه كمي در اختيار دارد. با وجود اين در سال ٩٥، پروژه مطالعاتي استخراج آب ژرف با اعتباري بالغ بر ٢٥٠ ميليون دلار با همكاري ايران و روسيه آغاز شد. اين در حالي است كه هيچ تجربه موفقي در زمينه استخراج آب ژرف در دنيا وجود ندارد. با اين حال براي چنين پروژه مطالعاتي، ٢٥٠ ميليون دلار اعتبار در نظر گرفته مي‌شود. رضا اردكانيان، وزير نيرو نيز درباره دليل هزينه‌كرد چنين بودجه‌اي براي اين طرح مطالعاتي، با تأكيد بر اينكه نفس مطالعه اقدام خوبي است، از رايزني‌هاي مدافعان استخراج آب‌هاي ژرف با استانداران و طرح برخي ادعاها خبر داد. او گفت: گروهي حرف‌هايي مي‌زنند و ادعاهايي مي‌كنند كه به اين حرف‌ها بدون اعلام نتيجه مطالعات در دست انجام، پاسخي نخواهيم داد.
پروژه مطالعاتي اكتشاف آب‌هاي ژرف در ايران با كارفرمايي شركت توسعه منابع آب و نيروي ايران (آب نيرو) در سال گذشته آغاز به كار كرد. اين پروژه به صورت مشترك بين ايران و روسيه با اعتباري بالغ بر ٢٥٠ ميليون دلار در سيستانوبلوچستان با حفر يك چاه گمانه به مرحله اجرا رسيد. در حالي كه وزارت نيرو يكي از بدهكاران بزرگ به بخش خصوصي است و با كمبود منابع و اعتبارات روبه‌روست و از سوي ديگر اولويت‌هاي بي‌شماري از جمله طرح احيا و تعادل‌بخشي دشت‌هاي ايران در اين وزارتخانه وجود دارد كه نيازمند اعتبارات است، معلوم نيست چرا پروژه اكتشاف آب‌هاي ژرف كه بر اساس تجربيات ساير كشورها، نتايج مثبتي به همراه ندارد، در ايران كليد خورده است. قبل از انجام هر پروژه مطالعاتي، نخستين كار، گردآوري تجربيات ساير كشورهاست تا اگر ديگران، در يك زمينه خاص به نتايج مطلوب دست نيافته‌اند، از صرف هزينه دوباره در ساير كشورهاي جهان جلوگيري شود. رضا اردكانيان، وزير نيرو در نشست خبري ديروز كه در وزارت نيرو برگزار شد، در پاسخ به سؤال «شرق» درباره صرف هزينه براي پروژه‌اي مطالعاتي كه تجربه موفقي در جهان ندارد، بيان كرد: همان‌طور كه اطلاع داريد، اين پروژه مطالعاتي است. ما با اين مواجه مي‌شويم كه برخي معتقدند راجع به انجام‌ندادن مطالعه هم بايد قانون وضع و با زبان قانون صحبت كرد.
او ادامه داد: نفس مطالعه موجه است. تصميم‌گيري براي اجراي اين پروژه در گذشته و قبل از شروع به كار من انجام شده است. در موضوع آب ژرف حرف‌هاي زيادي زده مي‌شود و يك مورد مطالعه در اين رابطه در دست انجام است. قطعا اين پروژه مطالعاتي با اتكا به بررسي اوليه سازمان برنامه و بودجه، اعتبار دريافت كرده و كار خود را در سيستانوبلوچستان آغاز كرده است.
اردكانيان بيان كرد: تا نتيجه كار مشخص نشود، موضوع آب ژرف در حد تلقي‌ها و صحبت‌هايي است كه مي‌دانيم و شما هم در جريان آن هستيد.
او افزود: گاهي با درخواست‌هايي از سوي استانداران مواجه مي‌شوم. البته گروهي هم به استانداران مراجعه مي‌كنند، حرف‌هايي مي‌زنند و ادعاهايي را مطرح مي‌كنند. اينها به نتيجه نمي‌رسد تا اينكه اطلاعات حاصل از يك مورد مطالعه در زمينه استخراج آب ژرف اعلام شود تا بتوانيم بر اساس آن تحليلي ارائه دهيم.
كمبود كار مشترك، يكي ازچالش‌هاي مهم تعادل‌بخشي
وزير نيرو در پاسخ به پرسشي درباره عدم تأمين منابع مالي موردنياز براي طرح احيا و تعادل‌بخشي دشت‌ها، عنوان كرد: محدوديت منابع مالي چالش اصلي طرح تعادل‌بخشي بوده است اما براي اجراي اين طرح، نيازمند مشاركت بيشتر هستيم.
او افزود: مديريت توأمان عرضه و تقاضا در بخش آب زيرزميني بيشتر نمود پيدا مي‌كند. ما براي مديريت تقاضا نيازمند گفت‌وگو با ذي‌نفعان هستيم و همه بايد به اين نتيجه برسيم كه در صورت اجرانشدن برنامه‌ها، مشتركا متضرر مي‌شويم.
اردكانيان گفت: براي انجام كار مشترك، پايلوت‌هايي تعريف شده است كه با همكاري جهاد كشاورزي و ساير دستگاه‌هاي مرتبط، به‌طور مشترك برنامه‌ها را در مناطق آزمايشي اجرا خواهيم كرد. با نتايج حاصل از اين پايلوت‌ها، به يك رويكرد عمومي‌تر در اين طرح خواهيم رسيد.
او همچنين از تفويض اختيار به استانداران در بحث استفاده از پساب براي تعادل‌بخشي منابع آب زيرزميني در دولت دوازدهم خبر داد.
به گفته وزير نيرو اعتبارات تخصيص‌يافته به طرح تعادل‌بخشي تاكنون كمتر از انتظارات بوده و در تخصيص‌ها، به دليل مجموعه شرايط موجود در كشور، اعتبار لازم را دريافت نكرده‌ايم.
تأمين نياز پيك سال آينده، ٢ هزار ميليارد تومان هزينه دارد
وزير نيرو در ادامه اين نشست، سرمايه‌گذاري گسترده براي تأمين برق پيك را غيرمنطقي دانست. به اعتقاد او، نبايد هزاران ميليارد تومان از جيب مردم هزينه كنيم تا نيروگاه‌هايي ساخته شود كه فقط نياز ١٥٠ تا ٢٠٠ ساعت پيك مصرف را برطرف كند.
اردكانيان اضافه كرد: سال گذشته با رشد هفت‌درصدي مصرف مواجه بوده‌ايم كه ناشي از توسعه صنعت نبوده و حاصل مصرف‌زدگي است. براي تأمين پيك مصرف سال بعد، بايد دو هزار ميليارد تومان هزينه كنيم تا چهار هزار مگاوات برق با ايجاد نيروگاه‌هاي جديد توليد كنيم. اين مسير را نمي‌توان ادامه داد و بايد در مسير كاهش مصرف انرژي گام برداريم.
به گفته وزير نيرو، قيمت‌هاي بين‌المللي، نصب پنل خورشيدي در دشت‌هاي ايران را اقتصادي كرده است. بنابراين سرمايه‌گذاران مي‌توانند با ايجاد مزارع خورشيدي در ايران، برق توليدي خود را از طريق شبكه كشور با پرداخت عوارض انتقال، به مقصد مورد نظر خود منتقل كنند.
پيچيدگي‌هاي مسائل آب مرزي
اردكانيان درباره اقدامات ايران در رابطه با آب‌هاي مرزي، عنوان كرد:
٤٠ درصد آب‌هاي زمين در حوضه‌هاي آبريز مشترك قرار دارند. ٢٨٦ حوضه آبريز مشترك در جهان داريم و در برخي از اين حوضه‌ها، تا حدود ١١ كشور با هم شريك هستند.
او ادامه داد: كشورها عموما يا در بالادست يك حوضه آبريز قرار دارند يا در پايين‌دست آن واقع شده‌اند. به همين دليل ادبيات مردم، سياست‌هاي دولت و ساختارهاي آنها با توجه به شرايط موجود، در طول ساليان دراز شكل گرفته است.
وزير نيرو افزود: ايران جزء معدود كشورهايي است كه با توجه به گستره وسيع آن، در برخي مناطق بالادست و در بخش‌هایي ديگر، پايين‌دست يك حوضه آبريز به حساب مي‌آيد. به همين دليل مسائل آب مشترك در ايران، بسيار پيچيده است.
او گفت: ما ٣٠ سال بعد از معاهده آب بين ايران و افغانستان، آن را فعال كرديم و تفاهمي كه به مدت سه دهه عملياتي نشده بود و كميسارياي مربوطه را كه به دليل آماده‌نبودن يكي از طرفين معاهده تشكيل نشده بود، تشكيل داديم. در زمينه حقابه‌هاي مرزي غرب هم فعال شديم و كار بزرگي شروع شد.
به گفته اردكانيان، در زمينه آب‌هاي مرزي، قوانين و كنوانسيون‌هايي وجود دارد، اما جمع‌آوري امضا براي برخي از اين كنوانسيون‌ها، بيش از دو دهه طول كشيده است.
با كنترل مصرف، آب تابستان جيره‌بندي نمي‌شود
وزير نيرو با اشاره به اينكه در برخي از حوضه‌هاي آبريز ميزان بارش‌ها به حدي كم بوده كه در ٥٠ سال گذشته، بي‌سابقه است، صرفه‌جويي مشتركان از همين امروز را عاملي براي جلوگيري از جيره‌بندي آب در تابستان اعلام كرد.
او در پاسخ به پرسشي درباره وضعيت صنايع آب‌بر و سياست وزارت نيرو براي استفاده بهينه آب در اين صنايع، بيان كرد: خيلي اميدوار هستيم كه با توجه به طرح مشتركي كه با وزير صنعت، معدن و تجارت تعريف كردهايم و سند آن به رئيس‌جمهور تحويل شده است، استقرار اين صنايع در كشور حساب‌شده‌تر شود و اتكاي آنها به منابع آب شرب كمتر شود.
اردكانيان گفت: تأكيد ما درباره صنايع مستقر، با توجه به سرمايه‌گذاري انجام‌شده، ايجاد اشتغال و نياز به محصول و توليد، استفاده بهينه از آب و استقرار سيستم بازچرخاني است. اين مسئله در نيروگاه شهيد مفتح نيز اجرائي شده است و براي برج خنك‌كننده اين نيروگاه، از پساب توليدي آب شرب استفاده مي‌شود.
منبع: شرق