آن‌طور که رییس بانک مرکزی می‌گوید «کره‌جنوبی سال‌هاست منابع ما را در این کشور متوقف کرده و موضوع را تعیین‌تکلیف نمی‌کند اما ایران نسبت به توقف هفت میلیارد دلار دارایی ارزی در این کشور بی‌تفاوت نخواهد بود».
چانه‌زنی بر سر این موضوع در حالی به سرانجام روشنی نمی‌رسد که ایران مقصد صادراتی مهمی برای محصولات تولیدی کره طی سال‌های گذشته محسوب می‌شود، حال اما تحریم‌های اولیه و ثانویه آمریکا به بهانه خوبی برای مانع‌تراشی در آزادسازی منابع ارزی ایران تبدیل شده است.
دو سال انتظار برای منابع ارزی
اما کشوری که منابع ارزی ایران را بلوکه کرده و سال‌هاست در برابر چانه‌زنی مقامات ایرانی مقاومت می‌کند، روزگاری سومین خریدار بزرگ نفت ایران نیز محسوب می‌شد و نفت خریداری‌شده از ایران را صرف توسعه کالاهای صادراتی می‌کرد. حال اما در دوره فشار حداکثری تحریم‌ها شرکت‌های بزرگ کره‌ای نفت ایران را تحریم کرده و حتی دلارهای حاصل از فروش همان منابع نفتی را هم از ما دریغ می‌کنند. در حالی که چند سالی است ایران برای بازپس‌گیری این منابع ارزی تلاش می‌کند اما در عمل به موفقیت چندانی در این مسیر دست نیافته است. طی ماه‌های گذشته و پس از مذاکرات متعدد بین دو کشور، ایران بر آن شد از طریق تهاتر کالا بتواند تجارت خود را با این کشور ادامه دهد تا بخشی از بدهی کره‌جنوبی به ایران از طریق واردات دارو پرداخت شود. هرچند به نظر می‌رسید مقامات کره‌ای خواستار آزادسازی منابع مالی ایران به هر طریق ممکن هستند اما اکنون کاشف به عمل آمده که این کشور نه‌تنها در برابر این موضوع مقاومت می‌کند بلکه بابت نگهداری پول از ایران هزینه انبارداری هم دریافت می‌کند.
رییس کل بانک مرکزی نیز بر این موضوع مهر تایید زده و می‌گوید: «یک سال و نیم پیش با مقامات کره‌جنوبی و از جمله معاون نخست‌وزیر و وزیر اقتصاد آن کشور درباره این موضوع مذاکراتی داشتم و آنها قول مساعدت و همکاری دادند که متاسفانه عملیاتی نشد. حتی نامه‌نگاری‌هایی نیز با مقامات کره‌ای انجام شد که با وجود قول و قرارها نتیجه‌ای در پی نداشت و ما نتوانستیم از منابع‌مان حتی برای خرید کالا و دارو استفاده کنیم.» همچنین رییس کل بانک مرکزی که پیش‌تر گفته بود کره‌جنوبی بابت نگهداری پول از ما هزینه می‌گیرد، به تازگی از عملکرد مقامات سئول انتقاد کرده و می‌گوید: «بانک‌های کشور کره‌جنوبی سال‌هاست منابع ما را در این کشور متوقف کرده‌اند و موضوع را تعیین‌تکلیف نمی‌کنند و حتی به سپرده ما سود نیز تعلق نگرفته است. هفت میلیارد دلار متعلق به ملت ایران بیش از دو سال است که در بانک‌های کره‌جنوبی متوقف شده. این نکته غیرقابل قبول است و قطعا ایران نسبت به تداوم این مساله بی‌تفاوت نخواهد بود.»
دو مانع در آزادسازی منابع
اما کره‌جنوبی تنها کشوری نیست که در برابر آزادسازی منابع ارزی ایران مقاومت می‌کند و اسامی کشورهایی چون هند، عراق، ژاپن و چین نیز به چشم می‌خورد؛ کشورهایی که به دلیل ترس از جریمه‌های سنگین آمریکا عطای دوستی با ایران را به لقایش بخشیده‌اند تا دستیابی به منابع دلاری در دوران سخت و طاقت‌فرسای کنونی به یکی از چالش‌های اساسی برای ایران تبدیل شود. نکته تاسف‌بار آن است که همه این کشورها شرکای تجاری مهم ایران طی سنوات گذشته بوده‌اند و ایران روابط محکم و منسجمی با هر یک از آنها داشته است.
اما به نظر می‌رسد منافع تجاری این کشورها با آمریکا در برهه کنونی ایجاب می‌کند که بر نام ایران به عنوان یکی از شرکای مهم تجاری خط بطلان بکشند و روابط جدیدی در سطح بین‌المللی برای خود تعریف کنند. اما آیا همه چیز در گرو تحریم‌هاست؟
بسیاری معتقدند که به طول انجامیدن ماجرای منابع ارزی بلوکه‌شده ایران در این کشورها تنها ریشه در تحریم‌ها ندارد و باید نیم‌نگاهی به جایگاه ایران در صحنه جهانی نیز داشته باشیم. قرار گرفتن ایران در فهرست سیاه FATF و محدود شدن نقل‌و‌انتقالات پولی ایران با جهان یکی از دلایلی است که به این موضوع شدت بخشیده و نگرانی کشورها در آزادسازی منابع ارزی ایران را دوچندان کرده است.
از سال گذشته و بعد از قرار گرفتن ایران در لیست سیاه گروه ویژه اقدام مالی، این سازمان بین‌المللی اعلام کرد که سایر کشورها باید در مراودات خود با ایران محتاطانه‌تر عمل کنند تا از ریسک پولشویی و تامین مالی تروریسم در امان بمانند. از این رو است که علاوه بر تحریم‌ها و محدودیت‌هایی که این کشور بر سر مبادلات مالی و تجاری ایران با جهان اعمال کرده، مساله FATF نیز خود مزید بر علت شده و کشورمان را در بازپس‌گیری حق و حقوق خود دچار فرسایش زمانی و هزینه‌های گزافی را نیز بر کشور تحمیل کرده است.
رییس کل بانک مرکزی نیز در صحبت‌های خود به این موضوع اشاره کرده و می‌گوید: «هفت میلیارد دلار حق طبیعی و مسلم ملت ایران بیش از دو سال است در بانک‌های کره‌جنوبی متوقف شده و البته امیدوارم این مساله که مانعی بر سر روابط ایران وکره‌جنوبی است هر چه سریع‌تر برطرف شود و قطعا هدف اصلی این مذاکرات نیز حل مشکل بانکی است.» اما با وجود مشکلات زیادی که ایران در مبادلات مالی خود با جهان دارد هنوز بسیاری در برابر تصویب لوایح FATF مقاومت به خرج می‌دهند و معتقدند این مساله به جایگاه ایران در جهان ضربه می‌زند. بدیهی است پافشاری بر سر این موضوع و بی‌نتیجه ماندن این لوایح که بررسی مجدد آن چند هفته‌ای است آغاز شده، نمی‌تواند با نتایج خوشایندی برای کشور همراه باشد. ضمن آنکه این مساله هزینه‌های گزافی را بر فعالان اقتصادی نیز تحمیل کرده و حتی فعالیت‌های تولیدی و صادراتی آنها را نیز به دلیل هزینه‌های بالای نقل‌و‌انتقال پول و همچنین کندی روابط با جهان از توجیه اقتصادی خارج کرده است.
تداوم پیگیری‌های حقوقی
در هر صورت ایران مصمم است در بازپس‌گیری حق و حقوق خود از هیچ تلاشی فروگذار نکند. سخنان انتقادی رییس کل بانک مرکزی در دیدار با قائم مقام وزیر خارجه کره‌جنوبی نیز بر این موضوع دلالت دارد. وی می‌گوید: «رفتار کشور کره‌جنوبی خطای بزرگی است و اساسا این نکته که کره با تبعیت از دستور کشوری ثالث پول ایران را مسدود کند، غیرقابل قبول است. تاکید می‌کنم شرکای تجاری باید در شرایط حساس و سخت در کنار یکدیگر باشند والا در شرایط عادی، دادن اجازه برداشت از حساب‌ها که هنری نیست. بر همین مبنا ما نیز انتظار داریم دولت کره‌جنوبی به صورت مستقل و بدون در نظر گرفتن دستورات دولت در حال اخراج آمریکا در این باره تصمیم‌گیری کند و کره‌جنوبی نباید مبنای روابط قدیمی و صمیمی خود با ایران را براساس روابط سایر کشورها و شخصی همچون ترامپ قرار دهد. در صورتی که این موضوع حل نشود برای احقاق حقوق‌مان و استفاده از حق طبیعی و منابع‌مان در کره، پیگیری‌های حقوقی را که شروع کرده‌ایم، ادامه خواهیم داد.»
به نظر می‌رسد ایران کماکان چشم‌انتظار آزادسازی منابعی است که طبق اعلام رییس کل بانک مرکزی بیش از دو سال است که در بانک‌های کره‌جنوبی محبوس مانده است. کارشناسان پیش‌بینی می‌کنند آزادسازی این منابع می‌تواند در کوتاه‌مدت هم که شده، باعث ایجاد تحولات اقتصادی در کشور شود. با این حال این موضوع منوط به آن است که مذاکرات ایران با سایر کشورها به نتیجه برسد.
پیش از این نیز «جهان‌صنعت» در گزارشی به ماجرای منابع ارزی بلوکه‌شده ایران در کره‌جنوبی پرداخته و مجموع این مبالغ را حدود ۴۰ میلیارد دلار تخمین زده بود که در کشورهای هند، عراق، ژاپن، چین، کره‌جنوبی و هند محبوس مانده است. این میزان تقریبا چهار برابر درآمد نفتی ایران در سال ۹۸ است که در صورت آزادسازی می‌تواند بخش زیادی از کسری بودجه دولت را تامین و هزینه‌های تحمیل‌شده بر کشور از ناحیه تحریم‌ها و بحران کرونا را جبران کند. با این حال باید دید آیا تیم دیپلماسی سیاسی ایران می‌تواند مسیر بازپس‌گیری منابع ارزی از سئول را هموار کند یا باید تا زمان چراغ سبز آمریکا به بانک‌های کره‌ای برای بازپس‌گیری منابع دلاری‌مان منتظر بمانیم!