نوبخت چه گفت
محمدباقر نوبخت، رییس شورای‌عالی آمار در این نشست که در مجموع ۶۰ دقیقه ادامه داشت و سر ساعت ۰۹:۳۰ تمام شد گفت: «موضوع مورد نظر به قدری روشن است که تکرار آن توضیح واضحات می‌باشد. در دو سه سال اخیر نوعی انتقاد و تشکیک در صحت آمارهای رسمی به وجود آمده است. بسیار متاسف هستیم که آمار رسمی کشور صرفا به دلیل اینکه با آمار دیگری از سوی دولت متفاوت است مورد تردید و تشکیک در صحت قرار می‌گیرد.
مرکز آمار ایران دقیقا روز اول هر ماه آمار شاخص قیمت‌ها و تورم را منتشر می‌کند و بانک مرکزی نیز با تاخیر دو سه روزه آمار تورم را اعلام می‌نماید. بنابراین در یک ماه دو عدد ارائه می‌شود که این تفاوت قابل ملاحظه و به اصطلاح آماری بسیار معنی‌دار است. مطلع باشید این بحث در دولت بارها مطرح و باعث ناراحتی رییس‌جمهور هم شده است.
در تیم اقتصادی تصمیم‌گیری شد که آمار نرخ تورم و رشد اقتصادی صرفا از سوی مرکز آمار ایران تهیه و اعلام شود که متفاوت با قانون نیست. قانون، مرکز رسمی آمار را مرکز آمار ایران می‌داند. اکنون تصمیم این است که آمارهای رسمی از سوی مرکز آمار ایران تولید و اعلام شود که نافی توانایی‌ها و ظرفیت موجود بانک مرکزی، به عنوان یک سرمایه و قوت نیست. بنابراین در کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار مطرح شده و مورد تایید قرار گرفته و به دنبال مخالفت با آن نیستیم. البته این استدلال‌ها که آقای دکتر قربانی اشاره داشتند قبلا هم توسط روسای بانک مرکزی فعلی و قبلی مطرح شده است.
ما به دنبال آن نیستیم که در شورای‌عالی آمار مخالف نظر رییس‌جمهور و تیم اقتصادی دولت عمل کنیم. بنابراین به نظر می‌رسد آنچه در کمیسیون تخصصی شورای‌عالی آمار مصوب شده را داشته باشیم و بیشتر وقت شورا را روی قانون و سند نظام آماری که بسیار مهم است صرف می‌کنیم. بنابراین مصوبات کمیسیون تخصصی را به رای می‌گذاریم».
خداحافظ تا …
حالا از آخرین روز برگزاری نشست شورای‌عالی آمار در ۲۲ مردادماه ۱۳۹۸ حدود ۴۳۰ روز سپری شده و رییس شورا و اعضای شورای‌عالی آمار هرگز احساس نکرده‌اند که باید پس از سپری شدن این مدت نشست شصتم باید برگزار می‌شد.
این در حالی است که در این مدت مرکز آمار ایران و نیز بانک مرکزی با وجود دستور اکید رییس شورای‌عالی آمار موازی‌کاری در تولید و توزیع آمار مربوط به برخی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی به ویژه نرخ تورم سالانه و نیز رشد تولید ناخالص داخلی را ارائه کرده و اعتراضی هم از سوی فرد یا نهادی شنیده نشده و انگار نه انگار که باید یکی از این دو نهاد مهم‌ترین آمارها را اعلام کند.
در حالی که ۴۳۰ روز از برگزاری آخرین نشست شورای‌عالی آمار سپری شده است و تا چند روز دیگر باید فعالیت‌های مربوط به تهیه و تدوین بودجه سال ۱۴۰۰ شروع شود معلوم نیست آمارهای کدام نهاد و کدام سازمان، بانک مرکزی یا مرکز آمار ایران درباره شاخص‌های کلان در دستور کار قرار می‌گیرد و اساس تحولات کمی وکیفی مربوط به درآمدها و هزینه‌های بودجه سال آینده را کدام آمار تشکیل می‌دهد. همچنین در شرایطی که تا چند هفته دیگر مجادله بر سر مزدها در شورای سه‌جانبه شروع می‌شود معلوم نیست آمار مورد استفاده برای تغییر مزدها آمار تورم سالانه بانک مرکزی از سال ۱۳۹۸ است که ۴۱ درصد اعلام شده یا آمار مرکز آمار که ۳۴ در صد رشد تورم را قبول دارد. آیا برای تعیین رشد احتمالی بخش صنعت در سال ۱۳۹۹ باید شاهد تفاوت معنادار آمارها باشیم؟
بررسی آمار منتشر شده از سوی بانک مرکزی نشان می‌دهد رشد تولید ناخالص داخلی در گروه صنایع و معادن شامل چهار بخش معدن، صنعت، برق، گاز و آب و ساختمان در سال ۹۸ حدود ۳/۲ درصد بوده و چهار بخش نامبرده هم به ترتیب مثبت ۹/۱، ۱/۲، ۱/۴و منفی ۲/۰ رشد داشته است، اما در اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار گروه صنایع و معادن شامل شامل استخراج نفت‌خام و گاز طبیعی،‌ سایر معادن،‌ صنعت، انرژی و ساختمان در نظر گرفته شده که جزئیات رشد هر بخش عنوان نشده است.
از سوی دیگر مرکز آمار ایران نرخ رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت کشور در ۹ ماهه سال ۱۳۹۸ را به ‌ترتیب منفی ۶/۷ و صفر درصد اعلام کرد.
این مرکز نرخ تورم کشور را نیز در سال ۱۳۹۸ معادل ۸/۳۴ درصد گزارش نموده است.
رییس‌کل بانک مرکزی در اینستاگرام نرخ رشد اقتصادی با نفت و بدون نفت کشور در ۹ ماهه سال ۱۳۹۸ را به ‌ترتیب ۷/۶ منفی و مثبت ۳/۱درصد اعلام می‌نماید، علاوه بر این بانک مرکزی در گزارشی نرخ تورم سال ۱۳۹۸ را معادل ۲/۴۱ درصد اعلام کرده است. چنانچه ملاحظه می‌گردد اختلاف آمارهای گزارش‌شده مرکز آمار ایران و بانک مرکزی درباره دو مورد از کلیدی‌ترین متغیرهای اقتصادی کشور بسیار جدی است. شش درصد اختلاف در ارقام نرخ تورم سال ۱۳۹۸ در کشور موضوعی نیست که به ‌سادگی بتوان از آن عبور کرد. این اختلافات دیرینه تا همین الان هم ضربه بزرگی به اعتماد عمومی کارگزاران اقتصادی کشور نسبت به آمارهای اقتصادی رسمی وارد کرده است.
ارزهای گمشده
در فقدان یک نظام آمار دقیق و منظم و برپایه اصول کارشناسی است که در همین چند ماه تازه سپری شده آمارهای گوناگونی از میزان ارز وارد نشده به کشور از سوی مقام‌های ارشد اقتصادی بر زبان و بر قلم جاری شد و شهروندان و بازار را با تلاطم مواجه کرد. مدیران و روسای تشکل‌های بخش خصوصی بارها از بانک مرکزی و سازمان توسعه تجارت و گمرک ایران خواستار ارائه آمارهای دقیق و به تفکیک فعالان صادر‌کننده دولتی و خصوصی و نیز تفکیک آمار به صورت کالایی شده‌اند که اتفاقی نیفتاده است.
اختلاف آمار درباره صادرات پتروشیمی که برخی آن را در سال ۱۴ و برخی ۱۲ میلیارد دلار محاسبه می‌کنند و نیز درباره میزان کل عرضه و تقاضای برخی محصولات کشاورزی مثل برنج و شکر و روغن نباتی و میزان تغییرات هزینه زندگی و… هنوز سردرگم و مبهم هستند.
حالا فصل بودجه‌بندی است
با چنین وضعیتی از شرایط آماری و در حالی که آمارهای مهمی مثل نرخ رشد سرمایه‌گذاری، کسری تجاری و تراز ارزی کشور و نیز رشد هر بخش از اقتصاد نامعلوم و مبهم است آیا سزاوار است رییس شورای‌عالی آمار در نزدیک به ۴۵۰ روز تازه سپری شده کمتر از روزی یک دقیقه به یکی از مهم‌ترین نهادهای آماری وقت اختصاص دهد؟