هر دهک درآمدی چقدر کارت می‌کشد

براساس آمار ارائه شده از سوی شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت (شاپرک) در مردادماه سال جاری بالغ بر 2 میلیارد و 898 میلیون تراکنش با ارزش بیش از 476 هزار میلیارد تومان در شبکه الکترونیک پرداخت کارت پردازش شده که نسبت به تیرماه رشد 0.95 درصدی در تعداد ولی از نظر ارزش با افت 8.28 درصدی مواجه شده است.
درحالی که ارزش اسمی تراکنش‌های مرداد 1399  نسبت به ماه گذشته با افت 8.28 درصدی همراه بوده، ارزش حقیقی تراکنش‌ها در این ماه 11.39 درصد را تجربه کرده است. ارزش حقیقی تراکنش‌ها در واقع ارزش تراکنش‌های شاپرکی بدون در نظر گرفتن اثرات تورم است. درشرایطی که مبلغ تراکنش‌های کارتی در تیرماه امسال به بیش از 519 هزار میلیارد تومان رسیده بود، این رقم در مرداد سال جاری به 476 هزار میلیارد تومان کاهش یافته که نشان دهنده تأثیر تورم بر خرید مردم است.
در واقع به دلیل تورم موجود، ارزش حقیقی تراکنش‌ها با افت بیشتری مواجه شده است که این روند را می‌توان طی سال‌های 1398 و 1399 مشاهده کرد. برهمین اساس در مقایسه نقطه به نقطه درحالی که ارزش اسمی تراکنش‌ها در مرداد امسال به مرداد سال گذشته رشد 82.2 درصدی داشته است، از نظر ارزش حقیقی و بدون لحاظ تورم، این میزان رشد به 39.6 درصد محدود می‌شود. در همین راستا مبلغ تراکنش‌های کارتی از 261 هزار میلیارد تومان در مرداد سال گذشته به 476 هزار میلیارد تومان در مرداد امسال افزایش یافته است. بدین ترتیب هرچند نسبت به سال گذشته خرید‌ها و پرداخت‌های کارتی مردم افزایش قابل توجهی داشته است، ولی به دلیل مشکلاتی که طی ماه‌های اخیر در سایه شیوع کرونا و تشدید تحریم‌ها رخ داده، مقایسه ماهانه تراکنش‌ها در سال جاری حاکی از افت ارزش تراکنش‌هاست.
در واقع به میزانی که شاخص کل بهای کالا و خدمات افزایش یافته، از ارزش تراکنش‌های کارتی کاسته شده است. برهمین اساس طبق این گزارش، شاخص کل بهای کالا و خدمات در مرداد امسال نسبت به تیرامسال 3.51 درصد رشد داشته، درحالی که ارزش تراکنش‌های کارتی دراین دو ماه با افت 11.3 درصدی مواجه شده است. همچنین بررسی شاخص کل بهای کالا و خدمات در مرداد امسال نسبت به مرداد سال گذشته حاکی از رشد 30.4 درصدی این شاخص است که باعث افت 39.6 درصدی ارزش تراکنش‌های کارتی شده است.
 محبوبیت موبایل برای خرید کارتی
سوئیچ شرکت شبکه الکترونیکی پرداخت کارت در مجموع سه نوع «ابزار پذیرش اینترنتی»، «ابزار پذیرش موبایلی» و «ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی» را پشتیبانی می‌کند. بررسی عملکرد این ابزارهای سه گانه در مردادماه امسال نسبت به ماه قبل و ماه مشابه سال قبل نشان می‌دهد که در کنار توسعه بانکداری الکترونیک، شیوع کرونا نیز باعث رشد بیشتر استفاده از ابزارهای موبایلی و اینترنتی نسبت به کارتخوان‌های فروشگاهی شده است.
برمبنای این گزارش، متوسط تراکنش هر ابزار پذیرش شاپرکی در مرداد امسال، 255 تراکنش است که این تعداد نسبت به مقدار مشابه در ماه گذشته افزایش 2.23 واحدی یا0.88  درصدی را تجربه کرده است. بیشترین افزایش متوسط تعداد تراکنش مربوط به کارتخوان فروشگاهی است. در مردادماه متوسط تعداد تراکنش‌های اینترنتی بدون تغییر137 تراکنش بوده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار پذیرش موبایلی 86 تراکنش است که این مقدار نسبت به ماه گذشته با افزایش 2.81 واحدی همراه بوده است. متوسط تعداد تراکنش هر ابزار کارتخوان فروشگاهی نیز با 4.26 واحد افزایش نسبت به تیر 1399 به 300 عدد در مردادماه رسیده است.
سهم تعدادی و مبلغی تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در مرداد 1399 نسبت به ماه گذشته به ترتیب کاهش 0.44 و افزایش 1.68 درصدی داشته است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی در مرداد 1399 نسبت به ماه گذشته به ترتیب افزایش 0.29 و کاهش 1.71 درصدی را تجربه کرده‌اند، در بررسی تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش موبایلی نیز افزایش 0.15 درصدی در تعداد تراکنش‌ها و افزایش 0.027 درصدی در مبلغ تراکنش‌ها مشهود است.
تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار کارتخوان فروشگاهی در مرداد امسال نسبت ماه مشابه سال گذشته به ترتیب با افزایش 1.42 و کاهش 10.94 درصدی همراه بوده است. تعداد و مبلغ تراکنش‌های ابزار پذیرش اینترنتی به ترتیب افزایش 0.56درصدی و افزایش 11.09 درصدی را تجربه کرده است. همچنین در زمان مشابه تعداد تراکنش ابزار پذیرش موبایلی با کاهش 1.98 درصدی همراه بوده و مبلغ تراکنش‌های این ابزار نیز با کاهش 0.147درصدی همراه بوده است.
برهمین اساس سهم ابزارهای سه گانه از بازار نیز تغییر کرده به طوری که ابزار اینترنتی از سهم بازار 11.15 درصدی در تیر امسال به سهم 11.78درصدی در مرداد رسیده است. ابزار موبایلی نیز که بیشترین رشد سهم بازار را داشته از سهم 11.98 درصدی در تیر به سهم 12.15 درصدی در مرداد رسیده است. این درحالی است که سهم ابزار کارتخوان فروشگاهی افت کرده و از 76.87 درصد در تیر به 76.07 درصد در مردادماه رسیده است.
 هر دهک چگونه کارت می‌کشد
با بررسی نسبت دهکی و میانگین ارزش تراکنش‌های کارتی برای هر دهک به روشنی رفتار دهک‌های مختلف کشور در هر شرایط اقتصادی نمایان می‌شود. محاسبه شاخص نسبت دهکی برای مبلغ تراکنش‌ها، بیانگر توزیع نابرابری مبلغی تراکنش‌های پرداخت الکترونیک کارتی است که روند کاهشی آن در طول زمان نشان‌دهنده حذف تراکنش‌های با مبالغ بسیار ریز یا بسیار بزرگ تعریف می‌شود.  نسبت دهکی در مقایسه نقطه به نقطه رشد 25.96 درصدی و در قیاس ماهانه نیز رشد  منفی 12.33درصدی داشته است. در قیاس ماهانه، متوسط مبلغی تراکنش‌های دهک دهم رشد منفی 10.43 درصدی و متوسط مبلغی دهک اول نیز رشد 2.05 درصدی را تجربه کرده که در نهایت منجر به رشد منفی 12.23 درصدی نسبت متوسط قیمت دهک دهم به دهک اول در قیاس ماهانه شده است.
نسبت دهکی در مرداد امسال نسبت به ماه گذشته روند کاهشی داشته است، به طوری که نسبت دهکی در این ماه نسبت به تیر رشد منفی 108 واحدی داشته است. متوسط مبلغ تراکنش‌های خرید کالا و خدمات در دهک آخر قیمتی در ابزار پذیرش اینترنتی بالاتر از ابزار کارتخوان فروشگاهی است، این امر مؤید این موضوع است که ابزار پذیرش اینترنتی ابزار مطلوب انجام تراکنش‌های خرید در دهک دهم است. در خدمت خرید کالا و خدمات اعداد مبین آن است که به طور متوسط 90 درصد تراکنش‌ها یعنی 9 دهک در ابزارهای کارتخوان فروشگاهی و اینترنتی مربوط به خرید کالا و خدمت با مبلغ کمتر از 100 هزار تومان بوده است.
مقایسه متوسط مبالغ تراکنش‌های کارتی برای هر یک از دهک‌ها علاوه بر تمایل دهک‌های برخوردار به استفاده از ابزار موبایلی و اینترنتی، بخوبی نشان می‌دهد که فاصله زیادی میان کارت‌هایی که دهک‌های پایین درآمدی می‌کشند با دهک‌های بالا وجود دارد.
درهمین راستا در مردادماه امسال میانگین مبالغ تراکنش‌های کارتی دهک دهم (ثروتمندترین) یک میلیون و 505 هزار تومان بوده که این مبلغ برای دهک اول هزار و 937 تومان بوده است.نکته جالب توجه این گزارش این است که در میانگین مبالغ تراکنش‌های دهک دهم یا ثروتمندترین‌ها نیز شاهد کاهش ارزش نسبت به تیر امسال هستیم. به طوری که در تیر امسال متوسط مبالغ یک میلیون و 680 هزار تومان بوده که در مرداد امسال 10.4 درصد افت کرده است. اما درمقایسه با مرداد سال گذشته شاهد رشد 51.9 درصدی ارزش تراکنش‌های این دهک هستیم.
در دهک اول یا فقیرترین‌ها نیز درحالی که متوسط مبالغ تراکنش‌های کارتی این دهک در تیرماه هزار و 898 تومان بوده این رقم در مرداد به هزار و 937 تومان رسیده که نشان دهنده رشد 2 درصدی آن است. در مقایسه با مرداد سال گذشته نیز شاهد رشد 25.9 درصدی متوسط مبلغ هستیم.