سهیلا روزبان| گزارش کمبود نان در شهرهای مختلف در حالی خبرسازی می‌کند که الله‌یار ولی‌زاده، یکی از فعالان صنعت دامپروری گفته است گرانی سبوس موجب شده که جیره غذایی آدم‌ها نصیب دامداری‌ها شود. با این‌حال معتمد وزیری، مدیر اداره آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی به «شهروند» می‌گوید که این ادعا از اساس پوچ است، زیرا هنوز قیمت سبوس افزایش نداشته است. او درباره علل کمبود نان توضیح می‌دهد که با فرا رسیدن موج دوم سفرهای تابستانی و افزایش جمعیت شهرهای مسافرپذیر، مصرف نان در برخی شهرها افزایش داشته است. از طرفی الگوی خرید نان در سال‌های اخیر تغییر داشته است و مردم برخلاف گذشته در ساعات پایانی روز برای خرید نان مراجعه می‌کنند. این درحالی است که بسیاری از نانوایی‌ها مجبورند نان‌های پخته‌شده و مازاد ساعات اولیه روز را به دامداری‌ها بدهند. سعید سلطانی، رئیس اتحادیه دامداران هم به «شهروند» توضیح می‌دهد که هنوز افزایش قیمت سبوس اعمال نشده است و البته چیزی درباره روانه‌شدن جیره غذایی آدم‌ها به دامداری‌ها نشنیده است.
کمبود نان نداریم!
«نان در قوچان نایاب شد.» «مردم خراسان از کمبود نان در نانوایی‌ها خبر می‌دهند.» «برخی نانوایی‌های استان‌های شمالی در نیمه روز به شهروندان اعلام می‌کنند که دیگر پخت ندارند.» و ... این خبرها درحالی از گوشه و کنار ایران گزارش می‌شود که برخی منابع محلی توضیح داده‌اند که کمبود آرد موجب تعطیلی تعدادی از واحد‌های نانوایی و نیمه‌تعطیل‌شدن تعداد دیگری شده است. البته اخبار کمبود نان هم در این میان کم تاثیرگذار نبوده و باعث شده است که مردمِ نگران اقدام به خرید نان بیشتر از نیازشان کنند و صف‌ها طولانی‌تر شود. از آن‌طرف، خبرگزاری تسنیم به نقل از یک فعال صنعت دامپروری اعلام کرد که نان مصرفی مردم به سمت دامداری‌های روستایی و سنتی سرازیر شده است.
ایرانی‌ها رکورددار مصرف نان
نان درحالی خبرساز شده است که شهروندان ایرانی در مصرف گندم و نان یکی از رکوردداران جهان به شمار می‌آیند. هر ایرانی سالانه چیزی حدود ١٢٥ کیلوگرم نان مصرف می‌کند و سرانه مصرف نان در ایران نزدیک به چهار برابر میانگین جهانی است. براساس آمارهای فائو، هر ایرانی سالانه ١٦٧,٦کیلوگرم گندم مصرف می‌کند. در مقابل سرانه جهانی مصرف گندم ٦٧.١ کیلوگرم و در کشورهای توسعه‌یافته ٦٠کیلوگرم درج شده است. به این ترتیب، هر ایرانی حدود ١٠٠کیلوگرم گندم، بیشتر از مردم جهان مصرف می‌کند که با این حساب میزان مصرف گندم ایرانی‌ها تقریبا ٢.٥ برابر میانگین جهانی آن است.
روستاییان برای دام‌هایشان نان می‌خرند!
«دام‌ها نانخور شدند.» رئیس اتحادیه صنعت دامپروری کشور می‌گوید: «وزارت صنعت به‌بهانه ارزان نگه‌داشتن قیمت نان، نرخ سبوس را افزایش داده اما از آن طرف خود نان وارد غذای حیوانات شده، به‌طوری که برآورد می‌شود معادل ۲میلیون تن گندم به این‌صورت وارد غذای حیوانات می‌شود.» براساس آن‌چه الله‌یار ولی‌زاده اعلام کرده، افزایش قیمت رسمی سبوس به ١٢٥٠ تومان باعث افزایش ورود نان به دامداری‌ها و مرغداری‌ها به‌ویژه در جوامع روستایی شده است.
قیمت مصوب هر کیلوگرم سبوس که پارسال ٥٢٠ تومان بود، اواخر سال به‌یک‌باره به ٨٤٠ تومان افزایش یافت و اکنون به ١٢٥٠ تومان در کارخانه رسیده است و تا این محصول به دست دامدار و مرغدار برسد، ١٥٠٠ تا ١٦٠٠ تومان قیمت پیدا می‌کند، درحالی‌که قیمت هر کیلوگرم نان در روستاهای کشور ١٢٠٠ تومان است.
اتحادیه دامداران:
گزارشی از مصرف نان در دامداری‌ها دریافت نکرده‌ایم
«یک طناب را به دو چوب‌لباسی وصل کرده و روی آن نان‌های سالم و کاملی را که قوت غالب مردم است، پهن کرده بودند تا خشک شود و به دام‌هایشان بدهند.» این موضوع را برخی روستاییان هم در فضای مجازی منعکس کرده‌اند، اما سعید سلطانی، رئیس اتحادیه دامداران به «شهروند» می‌گوید: «در گذشته دامداری‌ها تنها نان خشک خریداری می‌کردند و به دام‌های خود می‌دادند، اما حالا بسیاری از دامداری‌های سنتی و روستایی از نان‌های سالم برای خوراک دام استفاده می‌کنند.»
او البته تاکید می‌کند که در دامداری‌های صنعتی این اتفاق معمولا رخ نمی‌دهد و ارزش غذایی خوراک مصرفی دام‌ها به صورت دقیق بررسی می‌شود، اما دامداری‌های سنتی هر کاری می‌کنند تا قیمت تمام‌شده تولید برای آنها کمتر شود.
این ادعاها وقتی قابل توجه می‌شود که بدانیم شمار دامداری‌های سنتی بیشتر از دامداری‌های صنعتی است. به گفته سلطانی درحال حاضر چیزی حدود ٧میلیون و ٨٠٠هزار رأس گاو و گوساله و ٦٣میلیون رأس گوسفند و بز در کشور تولید می‌شود که حدود ١,٥میلیون رأس دام (گاو و گوساله) آن در دامداری‌های صنعتی نگهداری می‌شود و مابقی در دامداری‌های سنتی و روستایی هستند. با این حال او تاکید می‌کند که هنوز هیچ گزارش دقیقی در این زمینه دریافت نشده و از طرفی به دلیل انباشت دام در دامداری‌های کشور قیمت گوشت رو به کاهش است و دامداران برای این کار انگیزه چندانی ندارند. گرچه او تاکید می‌کند که افزایش قیمت خوراک دام و در مقابل کاهش تقاضا برای محصولات دامی می‌تواند این صنعت را در آینده نزدیک با چالش جدی مواجه کند.
سهمیه آرد هیچ استانی کم نشده است
از طرفی ماجرای کاهش سهمیه آرد و نان در برخی شهرها هم واقعیت ندارد. معتمد وزیری، رئیس اداره آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی این ادعا را قبول نداشته و به «شهروند» می‌گوید: «سهمیه آرد هیچ استانی کمتر نشده و تولید نان در تمامی شهرها مثل گذشته درحال انجام است.»
رئیس اداره غله برخی شهرستان‌ها ازجمله قوچان هم دلیل طولانی‌شدن صف‌های خرید نان را در افزایش تقاضا می‌داند. اسدالله خموشی، رئیس اداره غله قوچان دراین‌باره می‌گوید: «دولت به‌ازای هر نفر ٧ کیلو و ٥٠٠ گرم سرانه قانونی مصرف آرد مقرر کرده، در صورتی که این رقم در شهرستان قوچان حدود ٩کیلوگرم است، یعنی سرانه آرد در قوچان بالاتر از سرانه کشوری است.» او با بیان این نکته که سهمیه آرد هیچ نانوایی در شهرستان قوچان کاهش نیافته است و حتی برای برخی نانوایی‌هایی که در مسیرهای پرتردد زائری و مسافری قرار دارند، افزایش سهمیه نیز داشته‌ایم، تصریح کرد: «این روزها در شهرستان قوچان شاهد کمبود آرد یا نان نیستیم، بلکه به دلایل مختلف مصرف نان افزایش یافته است.»
سبوس هنوز گران نشده است
افزایش قیمت سبوس درحالی دامداران را نگران کرده است که بسیاری از فعالان این صنعت معتقدند می‌توان با واردات سبوس مشکل را حل کرد. البته رئیس اداره آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی به «شهروند» می‌گوید: «قیمت سبوس هنوز افزایش پیدا نکرده است و دامداران سبوس را به همان قیمت ٨٤٠ تومان خریداری می‌کنند، بنابراین نمی‌توان ادعا کرد که گرانی سبوس دامداری‌ها به سمت استفاده از نان سوق داده است.» بر اساس آن‌چه وزیر جهاد کشاورزی همین چند روز پیش اعلام کرد، چیزی حدود ٧میلیون تن گندم به قیمت ٦٦٠ تومان تحویل کارخانجات آرد داده شده است. حال اگر فرض را بر این بگیریم که ٢٠درصد گندم تولیدی تبدیل به سبوس شود، میزان تولید این محصول در ایران چیزی حدود ١,٥میلیون تن خواهد بود. اما درحالی سبوس در ایران به دوبرابر قیمت گندم عرضه می‌شود که به گفته رئیس اتحادیه دامداران کشور قیمت سبوس در کشورهایی همچون قزاقستان و روسیه نصف بهای گندم است که می‌توان با واردات از این کشورها قیمت تمام‌شده تولید دام در ایران را کاهش داد.
گرانی نان در راه است
سالانه حدود ١٠میلیون تن نان در کشور تولید می‌شود که تنها پیش از رسیدن به سفره خانوار ١٥ تا ٢٠درصد آن دورریختنی است و ضرری ٢هزارمیلیارد تومانی به اقتصاد کشور وارد می‌کند. از طرفی مطابق آمار ارایه‌شده، مصرف‌کنندگان چیزی حدود ٢٣درصد نان را دور ریز می‌کنند. هرچند برخی ارزانی نان در مقایسه با سبوس را دلیل اصلی گرایش دامدارها به استفاده از قوت غالب ایرانی‌ها در دامداری‌ها و دور ریز بالای آن عنوان می‌کنند، اما آن‌گونه که از گفته‌های مدیر بخش آرد و نان شرکت بازرگانی دولتی برمی‌آید، این ارزانی طول عمر زیادی ندارد. به گفته او درخواست افزایش قیمت نان یارانه‌ای هم‌اکنون در کارگروه ملی درحال بررسی است و بعد از تایید نهایی برای اجرا ابلاغ خواهد شد. معتمد وزیری البته تاکید می‌کند که این افزایش قیمت خیلی زیاد نخواهد بود، به‌عنوان مثال ممکن است قیمت لواش از ٢١٠ تومان به ٣٠٠ تومان برسد. او همچنین تاکید کرد که پارسال با افزایش ١٠درصدی قیمت نان در شهرستان هم موافقت شد.