پاسپورت ایرانی‌ها
در فهرست ضعیف‌ترین پاسپورت‌ها
تبلیغات وسوسه‌کننده‌شان را همه جا می‌توان دید. از برچسب‌های تبلیغاتی که روی دیوار و پیاده‌روهای خیابان انقلاب چسبیده شده است تا اینستاگرام و تلگرام و حتی گاهی تبلیغات آنها برایتان اس‌ام‌اس می‌شود. آنها می‌گویند قادرند هر نوع ویزایی که بخواهید از ویزای شینگن و تفریحی گرفته تا ویزای کاری و تحصیلی را برایتان فراهم کنند و البته بازارشان هم حسابی سکه است.
حالا ایرانی‌ها تنها می‌توانند به ١٢ کشور جهان بدون ویزا سفر کنند و برای گرفتن ویزا از بقیه کشورها ناچارند پروسه‌های سخت و گاه طاقت فرسا را پشت سر بگذارند.
طبق آخرین فهرست منتشر شده از جانب موسسه «هنلی پاسپورت ایندکس» (The Henley Passport Index) که در جولای‌سال ۲۰۱۹ به‌روزرسانی شد، گذرنامه ایرانی در جایگاه ۸۷ قرار گرفته است و شهروندان ایرانی می‌توانند به ۱۲ کشور بدون ویزا و به ۳۴ کشور با ویزا در بدو ورود (فرودگاهی) سفر کنند.
بر اساس این ارزیابی، پاسپورت امارات متحده عربی با امکان سفر بدون نیاز به ویزا به ۱۱۶ کشور و ۵۷ کشور با ویزا در بدو ورود، به‌عنوان قوی‌ترین پاسپورت جهان معرفی شده است. پاسپورت‌های سنگاپور، آلمان، فنلاند، دانمارک، سوئد، فرانسه، ایتالیا، لوکزامبورگ، اسپانیا و هلند به ترتیب در رتبه‌های بعدی جای گرفتند. پاسپورت آمریکا نیز در رتبه چهاردهم قرار گرفت.
جایگاه ضعیف‌ترین گذرنامه نیز همچنان با پنج کشور بدون نیاز به ویزا و ۲۵ کشور با ویزای فرودگاهی در اختیار کشور افغانستان است. همچنین، پاسپورت ژاپن در ابتدای‌سال ۲۰۱۹ میلادی به‌عنوان بهترین پاسپورت برای دریافت معرفی شده بود.
چه کشورهایی از ایرانی‌ها ویزا نمی‌خواهند؟
کشورهایی که ایرانی‌ها می‌توانند بدون داشتن ویزا به آن‌جا سفر کنند عمدتا کشورهای همسایه و کشورهای آفریقایی هستند. از بین ١٢ کشوری که ایرانی‌ها می‌توانند بدون ویزا بروند مهمترین‌شان ترکیه، ارمنستان، گرجستان و مالزی است. سایر کشورهای این فهرست دومینیکا، اکوادور، هائیتی، ایالات فدرال میکرونزی، نیکاراگوئه، ونزوئلا و زیمباوه است.
این کشورها بین دو هفته تا ٩٠ روز به شهروندان ایرانی اجازه می‌دهند که در کشورشان اقامت کنند. البته کمترین مدت اقامت مربوط به مالزی است.
برای سفر به سایر کشورها مجبورید که ویزای آنها را دریافت کنید و البته هرکسی که برای سفر به خارج از ایران اقدام کرده باشد، می‌داند که گرفتن ویزا به این راحتی‌ها هم نیست.
بازار داغ دلالی ویزا
یکی دو سال است که بازار مهاجرت داغ شده و بیش از هر زمانی بازار دلالان ویزا را سکه کرده است. چرا که دریافت ویزا توسط سفارتخانه راهی طولانی دارد و البته هیچ معلوم نیست که درنهایت موفق شوید یا نه؟
در این شرایط افراد و موسساتی سر درآورده‌اند که ادعا می‌کنند برای شما در کوتاه‌ترین زمان ممکن ویزا می‌گیرند. البته دستمزدی که آنها طلب می‌کنند، دستمزد کمی نیست. برخی از آنها تنها برای گرفتن وقت مصاحبه چیزی حدود یک تا ١,٥میلیون تومان پول می‌طلبند. این در صورتی است که گرفتن وقت مصاحبه از سفارتخانه‌ها کاملا رایگان است.
گرفتن ویزا برای مهاجران هم هزینه جداگانه و کلانی دارد که بین ١٢٠٠ تا ٢٥٠٠ پوند قیمت دارد. در حال حاضر نرخ هر پوند رقمی حدود ١٤هزار و ٥٠٠ تومان است و به این ترتیب برای گرفتن ویزا از دلال‌ها ناچارید چیزی حدود ١٧ تا ٣٦میلیون تومان هزینه کنید.
البته این قیمت‌ها بالا و پایین دارد و هر موسسه و دلالی رقمی را برای مسافران تعیین می‌کند؛ رقمی که ممکن است به باد فنا برود و دلال ویزا به یک‌باره غیب شود. با این حال برخی موسسات ادعا می‌کنند که برای شما ویزای تضمینی می‌گیرند.
حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرتی به «شهروند» می‌گوید: «اگر چه بسیاری از دفاتر و آژانس‌ها ادعا می‌کنند که ویزای تضمینی برایتان می‌گیرند، اما ویزای تضمینی وجود خارجی ندارد.»
او البته تأکید می‌کند که موسسات راحت‌تر از اشخاص می‌توانند ویزا بگیرند و توضیح می‌دهد: «دریافت ویزا از طریق آژانس‌های مسافرتی بسیار آسان‌تر از دریافت ویزا از طریق سفارتخانه است. زیرا از فیلتر دیگری به نام آژانس گذر کرده است که این موضوع هم دلیل خود را دارد به جهت این‌که آژانس با ضمانتنامه‌ای به سفارتخانه مراجعه می‌کند و قاعدتا از زمانی که مسافر به صورت انفرادی اقدام می‌کند، شانس دریافت ویزا بالاتر می‌رود.»
رفیعی ادامه می‌دهد: «همچنین باید در نظر داشت که سفارتخانه دو کردیت دریافت می‌کند یکی از آژانس و دیگری از مسافر. یعنی مسافر ضمانتنامه‌ای را در اختیار سفارتخانه قرار می‌دهد و آژانس هم ضمانتنامه‌ای جداگانه به سفارتخانه ارایه می‌دهد. بنابراین درصد تاییدیه ویزا برای افرادی که به صورت گروهی اقدام می‌کنند، به مراتب بیشتر از انفرادی‌هاست.»
اما این تنها آژانس‌های مسافرتی نیستند که برای فروش ویزا به مسافران اقدام می‌کنند و حالا برخی شرکت‌های تخصصی هم که اقدام به برگزاری سمینارها و نمایشگاه‌های خارج از کشور می‌کنند، افراد را به شکل صوری به عنوان پرسنل خود معرفی کرده و برای شرکت آنها در رویدادهای نمایشگاهی و سمینارها ویزا می‌گیرند.
دلال‌های کلاهبردار ویزا را چطور بشناسیم؟
اما دلال‌های کلاهبردار ویزا را چطور می‌توان شناخت؟ حرمت‌الله رفیعی، رئیس انجمن دفاتر مسافرتی به «شهروند» می‌گوید: «معمولا این دفاتر مجوز از سازمان هواپیمایی و میراث فرهنگی هم ندارند. شرکت‌های زیر نظر سازمان هواپیمایی هم کمتر می‌تواند در کار ویزا باشند.»
او ادامه می‌دهد: «تعدد سازمان‌هایی که مجوزهای گردشگری را صادر می‌کنند، موجب شده است که دلالان با دست بازتر به‌عنوان موسسات گردشگری اقدام به فروش ویزا به مسافران کنند و البته دغدغه این را ندارند که دفاترشان تعطیل شود؛ زیرا سازمان‌ها مسئولیت را بر گردن یکدیگر می‌اندازند به‌طور مثال سازمان هواپیمایی می‌گوید که به من ربطی ندارد و من متولی مجوز نیستم و سازمان میراث فرهنگی هم این موضوع را مربوط به خود نمی‌داند. دوایر نظارتی هم همچون پلیس امنیت می‌گویند که کسی به ما شکایت نشده تا این موضوع را مورد بررسی قرار دهیم.»
چه کسانی راحت‌تر ویزا می‌گیرند؟
«اگر پاسپورت‌تان وضع خوبی داشته باشد، شانس بیشتری برای دریافت ویزای مولتی پل دارید.» این را رئیس انجمن دفاتر مسافرت‌های هوایی می‌گوید و در این زمینه توضیح می‌دهد: «ویزا بسته به نوع آن دارد آن‌که از طریق آژانس اقدام کرده، ممکن است به دلیل تکرر سفر و وضع خوب پاسپورت، سفارتخانه به جای ویزای یک هفته‌ای ویزای یک ساله و ویزای مولتی پل (چند بار ورود) دهد؛ به عبارتی این فرد می‌تواند پس از بازگشت از این سفر مجددا به سفر برود.» او در ادامه توضیح می‌دهد: «به جز افرادی که مکرر مسافرت می‌کنند، اگر افراد از تمکن مالی برخوردار باشند، راحت‌تر از سایرین ویزا دریافت می‌کنند چرا که استدلال‌شان این است که اگر چنین فردی اقامت غیرمجاز هم داشته باشد توانایی آن را دارد که هزینه‌هایش را پرداخت کند یا برخی کشورها معمولا برای کسانی که خانواده‌اند، امتیاز ویژه‌ای قرار داده‌اند و مقولاتی چون متاهل‌بودن را برای دریافت ویزا در اولویت قرار می‌گیرند.»