فربد زاوه، تحلیلگر صنعت خودرو درباره این‌که خودروهای ایرانی تا چه اندازه ارزان می‌شوند، به «شهروند» می‌گوید مطابق با مدل قیمت‌گذاری که خودروسازان به ستاد تنظیم بازار داده‌اند، قیمت تمام شده خودرویی مانند پراید حدود ٤٠میلیون تومان تمام می‌شود و خودروسازان اصرار دارند که وزارت صنعت به آنها اجازه دهد که قیمت گذاری آزاد شود و نرخ خودروهای داخلی بر اساس همان طرح ٥درصد زیر حاشیه سود بازار تعیین شود.
این کارشناس توضیح می‌دهد که قیمت همه عوامل تولید در ایران بالا رفته است، گرچه منکر بهره‌وری پایین صنعت خودروسازی در ایران نمی‌شود، اما تولید در شرایط فعلی حال و روز مساعدی ندارد و خودروسازان هم از این قاعده مستثنی نیستند.
چه خودروهایی
روانه بازار می‌شوند؟
١٩٠هزار خودروی ناقص تا ٤٠ روز دیگر تکمیل و روانه بازار می‌شود. این خبری است که فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن سازندگان داده و با اشاره به خودروهای ناقص معطل کف کارخانه، گفته است: «در سایپا حدود ١١٠هزار خودرو و در ایران خودرو بیش از ٧٥ تا ٨٠هزار خودرو در کف کارخانه‌ها قرار دارد که این خودروها ارزشی معادل ١٠هزار‌میلیارد تومان دارند.» این موضوع درحالی رخ می‌دهد که خودروسازان به «شهروند» توضیح می‌دهند که خودروهای ناقصی که قرار است به بازار عرضه شوند، بیشتر خودروهای پرتیراژ هستند که‌درصد بالایی از تولید آنها داخلی سازی شده است. البته خوب است که بدانید بنا به گفته خودروسازان این خودروها بیشتر صرف تحویل معوقات می‌شود.
یکی از مدیران سایپا به «شهروند» می‌گوید پراید، تیبا، کوئیک و ساینا از گروه سایپا قرار است به بازار عرضه شوند. این خودروساز تأکید می‌کند که عمده خودروهای ناقص همان خودروهایی هستند که در خط تولید فعلی وجود دارند. درواقع آنها خودروهای پرتیراژ هستند که با کمبود قطعه مواجه شده‌اند. بنا به گفته مدیران شرکت‌های خودروسازی با قطعات موجود بخشی از این خودروها تکمیل و به بازار عرضه شده‌اند و بخشی دیگر با کمبود مواجه شده و کف کارخانه رسوب کرده‌اند.
خودروهای ناقص چه قطعاتی کم دارند؟
سازمان تعزیرات که این روزها بشدت با خودروسازان درگیر شده است، تأکید دارد که خودروسازان به بهانه قطعات پیش پا افتاده و ناچیز تولیدات خود را در انبارها نگه داشته و به بازار عرضه نمی‌کنند، اما خودروسازان و البته قطعه‌سازان بشدت این ادعاها را رد می‌کنند و می‌گویند قطعات ناقصی خودروها قطعات مهمی هستند و اگر سازمان استاندارد اجازه بدهد خودروهای بدون ترمز یا بالابر شیشه و ... را به مشتری تحویل می‌دهند!
در همین زمینه گروه خودروسازی سایپا به «شهروند» اعلام می‌کند که همه محصولات گروه سایپا که درحال حاضر در خط تولید قرار می‌گیرند، جزو محصولاتی‌اند که به بازار عرضه می‌شوند. این خودروها به دلیل این‌که همه ساخت داخل هستند و تولید بالایی دارند تقریبا به یک اندازه کسری قطعه دارند.
سایپا این ادعای تعزیرات را قبول ندارد که خودروهای ناقص کف کارخانه معطل قطعات ساده‌ای مانند سیستم صوتی یا جلوپنجره ماشین هستند و توضیح می‌دهد قطعات کسری خودروها معمولا قطعات با تکنولوژی بالا و های تک هستند.
بنا به گفته خودروسازان عمده قطعاتی که تأمین آن با مشکل مواجه شده است ایر بگ، ماژول، سنسور اکسیژن وECU یا همان کامپیوتر خودرو است که خودروسازان درحال تأمین هستند.
قیمت‌ها چه اندازه پایین می‌آید؟
حالا اما وعده‌ها بر آن است که تحویل نزدیک به ٢٠٠هزار خودرو، بازار را تکان می‌دهد و با کاهش قیمت‌ها رکود سنگین بازار را می‌شکند، اما قیمت خودرو تا چه اندازه پایین می‌آید و درواقع تأثیر این ٢٠٠هزار خودرو بر قیمت‌ها چقدر خواهد بود؟
محمدکاظم نیک‌خواه، کارشناس خودرو که معتقد است عرضه ١٩٠هزار خودرو می‌تواند تاثیر زیادی در کاهش قیمت‌ها داشته باشد، به «شهروند» می‌گوید: «در ابتدای سال ٩٨ شاهد افزایش عرضه خودرو در بازار بودیم، اما این افزایش عرضه عمر طولانی نداشت و بعد از مدتی دوباره با کمبود خودرو در بازار مواجه شدیم.
به گفته او در شرایطی که با کمبود عرضه در بازار مواجه هستیم، تزریق این تعداد خودرو به بازار می‌تواند تاثیر مثبتی بر جای بگذارد، به‌طوری که ما در گذشته نیز شاهد این مسأله بوده‌ایم. به‌عنوان مثال بعد از جهش قیمت در سال گذشته، عرضه در بازار بیشتر شده و همین مسأله قیمت خودرو را ٢٠درصد پایین آورد، به‌طوری که خودرویی که ١٠٠میلیون تومان قیمت می‌خورد، به ٨٠میلیون تومان رسید.»
او در ادامه با اشاره به این‌که قیمت‌گذاری کارخانه در کاهش یا افزایش قیمت‌ها تاثیر بسزایی دارد، ادامه داد: «البته در این میان موضوعی که وجود دارد آن است که کارخانه باید بتواند قیمتی را که دارد حفظ کند، چراکه در گذشته شاهد افزایش قیمت‌های ناگهانی توسط کارخانه‌ها بوده‌ایم و تفاوت قیمت فاحشی بین قیمت بازار و کارخانه ایجاد شد. اکنون با توجه به این‌که عرضه وجود دارد، اما خبری از تقاضا نیست، قیمت‌ها کاهش پیدا می‌کند و تاثیر خود را در بلندمدت نمایان می‌کند.» او در این زمینه ادامه داد: «باید در نظر داشت که چندین عامل دیگر می‌تواند بر کاهش و افزایش قیمت‌ها تاثیرگذار باشد؛ ثابت ماندن نرخ دلار، عرضه خودروهای ناقص به بازار و افزایش عرضه. در این حالت مردم از ترس پایین آمدن قیمت خودرو از خریداری آن دست می‌کشند و برای مدتی قیمت خودرو کاهش پیدا می‌کند. ضمن آن‌که این موضوع باعث شده دلالانی که تعداد زیادی خودرو خریداری کرده و منتظر افزایش قیمت‌ها هستند، از بابت کاهش قیمت‌ها نگران شده و خودروهای خود را به بازار عرضه کنند.»
عدم تحویل برخی قطعات به خودروسازان
عمدی است
البته نمی‌توان خودروسازان را تنها متهم گرانی این روزهای بازار خودرو و کاهش عرضه دانست. فرهاد به‌نیا، سخنگوی انجمن قطعه‌سازان به ایسنا گفته بود: «درحال حاضر مهمترین مشکل صنعت خودروی کشور، موضوع ۱۹۰هزار دستگاه (حدود ۱۱۰هزار دستگاه خودرو در شرکت سایپا و حدود ۷۰ الی ۸۰هزار دستگاه خودرو در شرکت ایران‌خودرو) خودروی باقیمانده در کف کارخانه دو خودروساز بزرگ کشور است که عمده علت آن مشکل در تامین قطعات الکترونیکی است. ما در بیانیه‌های قبلی خود درخواست کرده‌ایم که نهادهای بازرسی و نظارتی وارد شده و علت دپو شدن خودروها را مشخص کنند؛ چراکه از نظر انجمن قطعه‌سازان علت آن «سهوی» نبوده و قطعات به صورت عمدی تامین نشده‌اند که باعث شده خودرو در کف کارخانه خودروسازان ناقص مانده و به موقع به بازار عرضه نشود.» او با تاکید بر این‌که چنانچه این ۱۹۰هزار دستگاه خودروی ناقص مانده در کارخانه‌ها وارد بازار شوند؛ مزیت‌های زیادی را به دنبال خواهد داشت، گفت: «مهمترین نتیجه آن بازگشت نقدینگی به صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی خواهد بود. ارزش این خودروها در حدود ۱۰هزار‌میلیارد تومان است که اگر ۶۰درصد آن را هم مشتری برای تحویل خودروی خود پرداخت کند؛ حدود ۶هزار‌میلیارد تومان وارد بدنه خودروسازی و قطعه‌سازی می‌شود که به دنبال آن رونق تولید محقق خواهد شد.»