یک: بخش مهمی از استراتژی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی ایران بر محور توسعه روابط با چین استوار شده بود. چند ماه قبل بانک کونلون تمامی درهای روابط مالی را بست و به‌تازگی هم راهکارهایی از سوی چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به یاران اعلام شده که چندان کاربردی نیست. گفته می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها حتی عبور جاده ابریشم از ایران را هم در ابهام قرار داده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. آنها مذاکرات بیشتر در مورد روابط دو کشور را موکول به سفر رئیس‌جمهور به چین در آینده کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. مقامات چینی از ایران گلایه دارند چراکه در اوج گشایش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های برجام، ایران تمامی روابط خود را به سوی کشورهای اروپایی تغییر داد و به‌خصوص در حوزه نفتی سراغ شرکایی رفت که با اولین وزش دوباره باد تحریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها سکوهای نفتی کشور را ترک کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند. چینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به این رفتارها گلایه دارند و حالا هم درهای جدیدی برای ارتباطات بیشتر باز نکرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند.
دو: در آستانه نوروز سفرهای آخر سال افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد. همتی که در روز اول حضور در بانک مرکزی عهده کرده بود در مورد نرخ دلار اظهارنظری نداشته باشد، هفته قبل این پیمان را به صورت عملی و اجرایی شکست. او هم در مورد نرخ دلار حرف زد و هم اینکه بانک مرکزی نرخ ارز مرجع را پایین آورد تا پالس مشخصی به بازار داده باشد. درحال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حاضر بانک مرکزی از طریق تزریق آخرین باقی‌مانده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های ارزی کشور به بازار و صرافی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها تلاش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند که قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها روند صعودی ناگهانی نداشته باشند. هم‌زمان دریچه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های نیما روی صادرکنندگان بسته شده و هر چقدر تزریق ارز به بازار بیشتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود، دریافت ارز دولتی هم برای فعالیت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اقتصادی دشوارتر شده است. در این شرایط بانک مرکزی وضعیت بازار محدود خیابان استانبول را به مصالح کلی اقتصاد ایران ترجیح داده است.
سه: ورود ارز به کشور سخت شده ولی از آن دشوارتر واردات برخی ملزومات و مواد اولیه برای تولید کالاهای پرمصرف است. بررسی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد طی روزهای آینده که میزان مصرف مواد شوینده افزایش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌یابد، احتمال رشد قیمت این کالاها به دلیل کاهش میزان تولید نیز وجود دارد. کمی قبل‌تر پیش‌بینی شده بود که به دلیل کشتار گسترده دام، احتمال رشد قیمت مواد لبنی هم به وجود آید. برخی شایعات هم نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که دولت با سرکوب قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها اجازه رشد بهای نهایی را به کالاهای پرمصرف نمی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد ولی صنایع لبنی و شوینده شانس صنایع خودروسازی را ندارند که از یارانه دولتی هم بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند شوند.
چهار: وضعیت بازار مسکن اگر بد بود، طی روزهای آینده بدتر می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. میزان معاملات 45 درصد کاهش یافته ولی قیمت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها 85 درصد رشد داشته و به رکورد هر مترمربع 9.9 میلیون تومان رسیده است. این رشد قیمت شوک روانی است که بازار کالاهای مصرفی به فروشندگان وارد کرده است. بازار مسکن پالس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های عمومی را از رفتار دولت دریافت کرده و این میزان رشد قیمت برای آینده کمی خطرآفرین شده است. در فصل اول سال آینده احتمالا میزان معاملات بازار مسکن با رشد مواجه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. حداقل این اتفاق در بخش اجاره‌بها رخ می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که این نرخ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نیز تابعی از شرایط کلان اقتصادی و قیمت فروش هر مترمربع آپارتمان خواهد بود. پیش‌بینی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها نشان می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهد که وضعیت رکود حاکم بر صنعت ساختمان به رکود تورمی تبدیل می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود.
پنج: صنایعی تا پنج ماه قبل تمایلی برای انتقال ارزهای صادراتی‌شان به بازار داخل را نداشتند. آنها هم‌چنان به همان رویه سابق ادامه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌دهند. گزارش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های جدید نشانی از انتقال ارزی به کشور ندارد و به گفته برخی از مدیران این صنایع، آنها در انتظار اقدام بانک مرکزی برای انتقال این دارایی‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها به کشور هستند. این اظهارنظر یعنی مبادی ورودی ارز هم‌چنان بسته است. فساد عمیقی در مورد نرخ ارز در لایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی در حال وقوع است و افراد زیادی از بسته ماندن شبکه نقل و انتقال مالی به ایران سود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌برند که به همین سادگی حاضر به تغییر شرایط نیستند.
شش: طی ده ماهه گذشته 58 درصد از تسهیلات بانک‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها صرف سرمایه در گردش شده است. این عدد در حوزه صنایع به سهم 78 درصدی از کل تسهیلات تغییر پیدا می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند. در این وضعیت توسعه صنایع کشور متوقف شده است و بنابراین طی نیمه اول سال آینده احتمال ایجاد اشتغال جدید بسیار محدود می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود. بر این اساس وضعیت معیشتی بخشی از طبقه متوسط که در بحران بیکاری قرار دارد، وخیم‌تر خواهد شد. تنها 4 درصد از تسهیلات بانکی طی ماه‌های گذشته صرف خرید مسکن شده است. بنابراین طبقه متوسط یکی از مهم‌ترین ابزارهای حفظ سرمایه خود را از دست داده و در نهایت به سمت هزینه کردن پس‌اندازها برای امور جاری پیش می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌رود.
هفت: نقدینگی هم‌چنان درحال افزایش است ولی منشا آن به جیب مردم مربوط نیست. افزایش میزان پرداخت سود بانکی و خلق نقدینگی جدید از سوی دولت به این سیل دامن زده است. البته سپرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های غیردیداری در آبان ماه سال جاری به قیاس سال قبل نزدیک به 2 درصد کمتر شده است. سهم پول از کل نقدینگی هم درحال‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حاضر 14.2 درصد ارزیابی می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌شود درحالی که این عدد سال گذشته 12 درصد بود. فعلا سیل پول در کشور روانه است ولی این اسکناس‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها الزاما در اختیار طبقه متوسط نیست.
بهراد مهرجو، دبیر گروه اقتصاد سازندگی