."موضوع ناامید کننده این است که مخالفان و موافقان طرح مبهم موسوم به بازچرخانی آب در زاینده‌رود در عوض تحلیل ماجرا در گفت‌وگویی رودررو و شفاف مابین کلیه ذی‌نفعان و ذی‌مدخلان، به زورآزمایی سیاسی پرداخته‌اند و این آسیبی است که بسیاری از امور مهمه و غیر مهمه ما را متاثر و عقیم کرده است."
این توئیت مهدی مزورعی، سخنگوی شورای اسلامی شهر اصفهان است که دو‌روز پس از دیدار سران احزاب و تشکل های سیاسی با استاندار اصفهان منتشر کرد. او چند روز بعد در پنجاهمین جلسه علنی شورا اعلام کرد: درباره این طرح نظری ندارم؛ تنها معتقدام این طرح تاکنون به صورت رسمی و مدون به‌خصوص برای شورای شهر ارائه نشده است. مزروعی، به حواشی سیاسی پیش آمده پیرامون این طرح انتقاد کرد و گفت: چرا باید برای چنین طرح تخصصی، وارد روزآزمایی سیاسی شویم. اما آیا صحنه زاینده رود به محل زورآزمایی جناح های سیاسی اصفهان مبدل شده است؟
آنچه گذشت
26 شهریور سال جاری محسن مهرعلیزاده استاندار اصفهان در جلسه مجمع نمایندگان استان اصفهان از برقراری جریان آب در رودخانه زاینده‌رود از طریق اجرای 52 کیلومتر لوله‌گذاری در شهر اصفهان و در داخل بستر رودخانه با تامین اعتبار 500 میلیارد تومان از سوی استانداری خبر داد؛ طرحی که ناگهان مانند بمب در محافل سیاسی منفجر شد.
طبق گفته رسانه‌ها در همان جلسه موسوی‌لارگانی با فریاد اعلام کرد:" اجازه نمی‌دهیم اصفهانی‌ها با لوله آب داشته باشند، اما مردم فلاورجان از زاینده‌رود بدون سهم بمانند." همچنین حسینعلی حاجی‌دلیگانی نماینده شاهین‌شهر و برخوار نیز در پیامی تهدیدآمیز خطاب به مهرعلیزاده اعلام کرد: دست از این طرح غیرکارشناسی که قرار است کلنگ آن در سوم مهر زده شود بردارد در غیر این‌صورت از همه ابزارهای قانونی از جمله استیضاح وزیر کشور در روز اول مهر در مجلس استفاده خواهم کرد.
کلنگی که به زمین نخورد
پس‌ازاین ماجرا دیگر احزاب و تشکلات مدنی یکی‌یکی به اظهار در این مورد پرداختند. در یک‌سو موافقان این طرح مانند: آیت‌الله یوسف طباطبای‌نژاد امام جمعه اصفهان،سید محمدجواد ابطحی نماینده خمینی‌شهر، علی بختیار نماینده گلپایگان قرار داشتند که با توجه به شرایط کم‌آبی حاضر این طرح را اصولی و قابل اجرا و راهگشا دانستند.
اما در سوی دیگر کارشناسان و اعضای تشکلات حوزه‌های گوناگون محیط‌زیست، میراث‌فرهنگی، کشاورزی و احزاب سیاسی اصلاح‌طلب اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان و شهردار این شهر از مخالفان سرسخت اجرای این طرح بودند. آنها معتقد هستند این طرح پرهزینه، نه تنها مشکلی را حل نمی‌کند بلکه با برهم زدن اکوسیستم این رود و ایجاد دروغ بصری(آب‌نما شدن زاینده‌رود)، مطالبه‌گری برای رفع بحران اصلی زاینده‌رود را از بین برده و در طولانی مدت چالش‌های فراوان‌تری را برای این رود و پل‌های تاریخی آن به وجود خواهد آورد. با اجرای این طرح باتلاق گاوخونی پر نخواهد شد و به حق‌آبه‌ها از جمله حق‌آبه کشاورزان آسیب وارد می‌شود.
ازاین‌رو شورای هماهنگی سمن‌های زیست‌محیطی اصفهان نیز اول مهر در نامه‌ای خطاب به مجمع نمایندگان استان اصفهان در مجلس شورای اسلامی خواستار پاسخ‌گویی به ابهامات موجود در نحوه اجرای این طرح از جمله "آب‌چرخانی"، "بازچرخانی آب" با پساب تصفیه شده فاضلاب یا آب انتقالی پیش از اجرای این طرح شدند. به‌نظر می‌آید به دلیل حجم بالای مخالفت‌ها کلنگ این طرح در روز موعود به زمین نخورد.
ماجرایی که ادامه پیدا کرد
کلنگ به‌زمین نخورد! اما پافشاری استاندار در آخرین روزهای کاری خود که در هر جلسه و دیداری در دفاع از این طرح و لزوم اجرایی شدن آن برای مقابله با کم‌آبی و آسیب‌های آن از جمله فرونشست زمین مطالبی را بیان می‌کرد؛ همچنان ادامه داشته و دارد.
از سوی دیگر قدرت‌الله نوروزی شهردار اصفهان در نامه‌ای خطاب به میرمحمد صادقی مدیرعامل آب منطقه‌ای اصفهان خواستار توقف این طرح به دلیل خدشه وارد شدن به سیما ، منظر و درختان کهنسال حاشیه رودخانه شد. او تاکید کرد باید طرحی برای جاری شدن دائمی آب در بستر این رود تدوین گردد.
در همین حال، شش حزب اصلاح‌طلب، شامل سازمان عدالت و آزادی، حزب ندای ایرانیان، حزب اتحاد ملت، مجمع نیروهای خط امام، حزب اعتماد ملی وجمعیت زنان نواندیش مسلمان نیز در بیانه‌ای مشترک از مسئولین درخواست کردند تا برنامه خود، برای حل بحران زاینده‌رود را به طور شفاف بیان کنند تا صاحب‌نظران بتوانند آنها را مورد نقد و ارزیابی قرار دهند. در این بیانه تاکید شده، باید با دید کلان به زاینده‌رود نگریسته شود. از اجرای برنامه‌هایی هزینه‌بر که تنها مشکل بخشی از رودخانه را رفع می‌کند، پرهیز کرد. حق‌آبه‌ها را باید در نظر داشت. نباید مردم مناطق شهرها و استان‌های کشور را برای آب مقابل یکدیگر قرار داد.
محمدکیهانی ریس حزب ندای ایرانیان، شعبه اصفهان در توضیح بیشتر این بیانه به "نوسان " گفت: این بیانه در جهت تایید و رد این طرح نیست. بلکه از مسئولین خواهان توضیحات بیشتر و شفاف‌سازی در این مورد هستیم. هرچند در پس آن از اجرای آب‌چرخانی نگرانی‌هایی وجود دارد که مبادا اجرای آن به حق آبه کشاورزان آسیب وارد کند و مطالبه‌گری‌ها برای احیای پایدار این رود را کاهش دهد. با توجه به‌اینکه احزاب سیاسی در جامعه ما صدای رساتری دارند ازاین‌رو این بیانه از سوی این احزاب که البته دارای کارگروه‌های تخصیصی محیط‌زیست هم هستند صادر شد؛ در غیر این صورت این موضوع باید به دور از سیاست‌زدگی و با دیدی کارشناسی مطرح شود.
چرخش ناگهانی
شامگاه چهارشنبه 11 مهر بود که استاندار اصفهان، جلسه‌ای را با سران تشکل‌های سیاسی استان در این مورد برگزار کرد. پس‌از این جلسه ناگهان بسیاری از افراد منتقد به مدافع این طرح تغییر جهت دادند. آنها این طرح را بهترین گزینه برای عبور از بحران کم‌آبی زاینده‌رود دانسته و معتقد بودند منتقدین، با رفتاری احساسی با اجرای آن مخالفت می‌کنند. همچنین خطاب به آنها گفتند اگر گزینه دیگری دارید ارائه دهید.
در همین حال روابط عمومی استانداری اصفهان نیز از "حمایت سران احزاب و دبیران تشکل‌های سیاسی استان از طرح پایداری آب در زاینده‌رود" در تیتر پوشش خبری جلسه مذکور استفاده کرد و در متن خبر نیز به این جلسه و جزئیات بیشتر این طرح از سوی استاندار اشاره شد.
محمد کیهانی یکی از حاضرین این جلسه در این مورد گفت: این جلسه چهارساعت زمان برد که در طول این مدت آقای مهرعلیزاده به بیان جزئیات این طرح از جمله عدم استفاده از پس‌آب فاضلاب که مورد نقد و نگرانی بسیاری از شهروندان بخصوص علما بود اشاره کرد. درکل روند جلسه مثبت بود اما پرسش‌هایی برای حضار باقی ماند که استاندار قول دادند در جلسه دیگری به آنها پاسخ دهد. باتوجه به‌اینکه این آخرین جلسه کاری استاندار با تشکل‌ها بود او از سوی حاضرین مورد تشویق و سپاسگذاری قرار گرفت که به‌احتمال زیاد روابط عمومی استانداری این موضوع را حمل بر حمایت گذاشته است.
کیهانی ادامه داد: از دید من مهم‌ترین نقدی که به استانداری وارد است این است که کاش پیش از اعلام رسمی، این طرح را با کارشناسان، احزاب و تشکلات سیاسی و مدنی درمیان می‌گذاشتند تا از میزان حساسیت‌ها کاسته می‌شد و شهروندان آمادگی بهتری برای پذیرش آن داشتند. او در آخر تاکید کرد: هرچند امید برای اجرای درست و کارشناسی شده این طرح وجود دارد اما دستکم برای قانع شدن منتقدین زمان نیاز است.
کلام آخر
با وجود اینکه حامیان این طرح معتقد هستند این طرح بازچرخانی آب است نه آب چرخانی و قرار نیست در آن از تصفیه پساب استفاده شود؛ ازسوی‌دیگر به اعتقاد بسیاری از کارشناسان اجرای چنین طرح‌هایی پرهزینه برای مواقع کاملا بحرانی است و بهتر است به‌جای آن با صرفه‌جویی و تغییر الگو مصرف از جمله جلوگیری از برداشت‌های بی‌رویه، زاینده‌رود را به شکل پایدار احیا کنیم.
ماندانا خرم شقاقی/ هفته نامه نوسان