بررسی و تصویب لایحه پیشنهادی شهرداری منطقه چهار اصفهان مبنی بر الحاق سه پهنه جی‌شیر، ارغوانیه و کردآباد به مساحت 140 هکتار از حریم این منطقه به محدوده آن در چهل‌وهشتمین جلسه علنی شورای اسلامی شهر اصفهان را یکی از پرسرصداترین مصوبات یک سال گذشته این شورا می‌توان دانست. مصوبه‌ای که هرچند تا رسیدن به مرحله اجرا، فاصله زیادی دارد. این مصوبه تنها مجوز طرح موضوع در مراجع بالادست است و بدون شک کارشناسان آن مراجع، طرح را به دقت و از جهات مختلف، مورد بررسی قرار خواهند داد. این گزارش به دیدگاه دو عضو موافق، دو مخالف و یک رای ممنتع اعضای شورا، که درنهایت به تایید این لایحه در صحن علنی منجر شد پرداخته است.
درحالی اعضای شورای اسلامی شهر اصفهان، لایحه مذکور را با هفت رای موافق، پنج رای مخالف و یک رای ممتنع تصویب کردند که طبق قانون، این لایحه ضمانت اجرایی ندارد؛ و تا رسیدن به مرحله اجرا دست‌کم دوسال زمان نیاز دارد. مسئله‌ای که هم اعضای این شورا و هم کارشناسان خبره آن را تایید کردند.
آنها در گفت‌وگو با نوسان ضمن تاکید بر این" که هنوز الحاقی صورت نگرفته است!" این مصوبه را مجوز طرح موضوع در مراجع بالادست خوانده و درمورد روند اجرایی شدن آن چنین توضیح دادند. "پس‌ازاینکه این مصوبه در شورای برنامه‌ریزی و توسعه شهری، کمسیون ماده صد، کمیسیون ماده پنج و در نهایت شورای عالی شهرسازی مورد بررسی و تایید قرار گرفت این الحاقات انجام می‌شود. بدون شک کارشناسان این مراجع طرح را به دقت از جهات مختلف شهرسازی از جمله ابعاد فرهنگی و اجتماعی آن، مورد بررسی قرار خواهند داد و در صورت تایید این محدوده به شهر الحاق خواهد شد. درغیر این صورت الحاقی انجام نخواهد شد چه بسا که در هر یک از مراحل مذکورد رد و لغو شود".
ساماندهی حریم
به‌هرحال این مصوبه در همان ابتدای راه به محل بحث میان مخالفان و موافقانش چه در صحن علنی شورا و چه در فضای مجازی تبدیل شد. موافقان، لزوم اجرا این مصوبه را جلوگیری از دلال‌بازی، ساخت‌وسازهای غیرمجاز، توسعه حاشیه‌نشینی و ساماندهی این اراضی می‌دانند.
فتح‌اله معین، رئیس شورای اسلامی شهر در این زمینه به "نوسان" گفت: با توجه به اینکه این اراضی در حریم شهر اصفهان قرار دارد درسال‌های گذشته تخلفاتی چون ساخت‌وسازهای غیر مجاز و خرید و فروش قول‌نامه‌ای در این محدوده انجام شده است. از سوی دیگر ایجاد معابر جدید در این بخش وضعیت آن منطقه را تغییر داده است به همین دلیل شهرداری منطقه چهار لایحه پیشنهادی الحاق این سه‌پهنه را به شورای شهر داد.
همچنین اصغر برشان از دیگر اعضای شورای شهر به " نوسان" گفت: ریشه این لایحه به حدود دودهه پیش و زمانی که خوراسگان به عنوان شهری جدا از اصفهان با شهرداری مستقل اداره می‌شد باز می‌گردد. از آنجایی که بخشی از این زمین‌ها کشاورزی و زیرنظر بخشداری و دهیاری اداره می‌شود همچنان این ساخت‌وسازهای غیرمجاز ادامه دارد. او اضافه کرد: "در صورتی که با بررسی‌های کارشناسان وزارت راه‌وشهرسازی زمین‌های این سه پهنه به قطعات بزرگی با کاربری‌های مشخص و براساس اصول و ضوابط شهرسازی تعریف شود. این مسئله می‌تواند موجب ساماندهی یکی از ورودی‌های کلان‌شهر اصفهان شود". موافقان این طرح تاکید دارند که قرار نیست که صرفا کاربری مسکونی در این اراضی صورت گیرد و. سایر کاربری ها نیز فضای سبز و خدماتی خواهند بود.
توسعه حاشیه‌نشینی
کوروش محمدی، از مخالفان این مصوبه است. او با اشاره به‌اینکه این مصوبه فاقد مطالعات کارشناسی کافی است در مورد علت مخالفت خود می‌گوید: اجرای این مصوبه موجب رشد افقی شهر می‌شود که خدمات‌رسانی در شهر را با چالش روبه‌رو خواهد کرد و از آنجایی که شهر اصفهان رتبه اول مهاجرت پذیری در کشور را دارد موجب پدید آمدن مناطق ارزان قیمت مهاجرپذیر و درنهایت رشد و توسعه حاشیه‌نشینی که دارای تبعات اجتماعی فراوان است خواهد شد. محمدی تاکید کرد: بنابراین به اعتقاد من بهتر است به‌جای الحاق سه‌پهنه مورد بحث به فکر ساماندهی 76 هکتار بافت فرسوده منطقه چهار باشیم.
او در پاسخ به این پرسش که "مدافعان این طرح می‌گویند برای این اراضی کاربری فضای سبز در نظر دارند و الحاق آن از ساخت‌وسازهای غیر مجاز جلوگیری می‌کند" گفت: خیر! اصلا همچین چیزی نیست و چنین کاربری برای آن درنظر گرفته نشده!! بلکه اتفاقا کاربری‌های مسکونی و درآمدزا برای آن در نظر گرفته شده است! وگرنه کاربری فضای سبز و خدماتی که جای نگرانی ندارد. از سوی دیگر ما در حال حاضر در آن منطقه مشکل ساخت‌وساز چندانی نداریم زیرا در آنجا اراضی کشاورزی قرار دارد و ساخت‌وسازها به شکل ریزدانه‌ها و لکه‌های کوچک است درحالی که الحاق آن شدت ساخت‌وسازها را افزایش می‌دهد و همانطور که گفتم موجب حاشیه‌نشینی می‌شود.
نیازی به الحاق نیست
علاوه بر کوروش محمدی، علیرضا نصراصفهانی نیز معتقد است به‌جای الحاق سه‌پهنه مورد بحث بهتر است به فکر ساماندهی بافت‌فرسوده منطقه چهار و سایر مناطق شهر اصفهان باشیم که دارای زیرساخت‌های شهری مانند آب، برق و گاز هستند و دولت هم برای ساماندهی آن حاضر به ارائه تسهیلات است.
نصراصفهانی، با اشاره به‌اینکه شهرداری‌ها نمی‌توانند در حریم خدمات ارائه دهند اما موظف‌اند جلوی تخلفات را بگیرند گفت: برای رفع تخلفات نیازی به الحاق نیست. همچنین از آنجایی که شهر اصفهان دیگر توان بارگذاری جمعیتی بیش‌ازاین را ندارد درصورتی که بخواهیم مشکلات حریم مناطق را اینگونه رفع کنیم در آینده دچار بحران خواهیم شد. او ادامه داد: از آنجایی که طرح آمایش شهری در شهر اصفهان هنوز انجام نشده است؛ بسیاری از تصمیمات ما براساس اما و اگر و احتمالات گرفته می‌شود؛ درحالی که اگر این طرح را داشتیم کارهای ما کارشناسی‌تر انجام می‌شد. در مراحل تصمیم گیری، 8 نفر از اعضای شورا درخواست بازگشت این طرح به کمیسیون‌های تخصصی عمران‌وشهرسازی، فرهنگی و اجتماعی، اقتصادی‌و‌حقوقی برای بررسی بیشتر را مطرح کردند که متاسفانه رای نیاورد؛ چون مخالفین بازگشت، معتقد بودند نیازی به بررسی مجدد نیست و همان مطالعات و بررسی های پیشین کفایت دارد.
خواسته‌های ما انجام نشد
شیرین طغیانی رئیس کمیسون عمران شورا نیز با تاکید به‌اینکه مطالعات کارشناسی به‌درستی در این طرح انجام نشده است و نه نقاط مثبت و نه منفی آن برای ما روشن نیست، طرح این لایحه در جلسه علنی شورا را اشتباه دانست. وی با ابراز ناراحتی از این موضوع گفت: در روز برگزاری جلسه علنی از سایر اعضا خواهش کردم وارد بحث پیرامون این موضوع نشویم و اجازه دهیم این لایحه در کمیسیون‌های تخصصی یکبار دیگر مورد بررسی قرارگیرد و پس‌ازاینکه همه ابعاد این موضوع مورد بررسی قرار گرفت با نگاهی کارشناسی به دور از هرگونه هیجان اجرا شود.
طغیانی، در ادامه به پیشنهاداتی که برای اجرای درست این طرح از ابتدای طرح آن در کمسیون عمران تا صحن علنی ارائه اشاره کرد و گفت: در روز جلسه پیشنهاد کردم بهتر است به جای بحث روی 3 پهنه در مرحله اول، تنها روی یکی از پهنه‌ها تصمیم‌گیری کنیم. حتی در کمسیون تلفیق هم تاکید کردم به هیچ عنوان نباید در این محدوده بارگذاری مسکونی صورت گیرد. وی با اشاره به‌اینکه بررسی این لایحه به درخواست شهرداری در ابتدا در دستور کار کمیسون عمران قرار گرفت، گفت: پس از اینکه اعضای کمسیون عمران نتوانستند به نتیجه قطعی برسند؛ موضوع را به کمیسیون تلفیق فرستادند؛ اما متاسفانه هیچ‌یک از خواسته‌های ما در این کمیسیون مورد توجه قرار نگرفت و به اعتقاد من این موضوع رها شد.
ایستگاه‌آخر
به نظر می رسد تصویب الحاق 3 پهنه در سایه نوعی تصمیم احساسی و به دور از مصلحت سنجی و معیارهای شهرسازی صورت گرفته است. همچنین عدم وجود پیوست های مطالعاتی در حوزه های شهرسازی، اقتصادی و حقوقی، فرهنگی و اجتماعی این طرح را فاقد وجاهت لازم برای شتاب در تصمیم گیری ساخته است. در عین حال اصفهان، امروز مشکلات لاینحل زیادی دارد که عدم رفع آن در سالهای گذشته، این شهر را به سرزمینی سرمایه گریز و حتی حیات گریز کشانده است؛ عاملی که باعث عدم طرح این لایحه طی سنوات پیشین، نیز بود. به نظر می رسد شورای شهر به چای پرداختن به لایحه های حاشیه ساز، باید توان خود را مصروف به طرح های روی زمین مانده و لاینحل مصروف دارد. در این شرایط لزوم طرح یکباره این مصوبه در صحن شورا و اصرار بر تصمیم گیری در مورد آن همچنان نامشخص است.
ماندانا خرم/ هفته نامه نوسان