چراغ حضور خبرنگاران نوجوان، در جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان از دوره بیست و ششم روشن شد. درست وقتی که سعید ساکت، مدیر روابط عمومی ستاد اجرایی بیست و ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان، 19 شهریور سال 1391 اعلام کرد: «در این دوره از جشنواره، با هدف مشارکت گسترده‌تر کودکان و نوجوانان و استفاده از ظرفیت‌های نوجوانان در یکی از مهم‌ترین حوزه‌ها یعنی انعکاس اخبار، از حضور خبرنگاران نوجوان بهره می‌بریم و تمامی متولدین سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۷۹ که معدل آخرین سال تحصیلشان حداقل ۱۸ باشد و علاقه‌مند به امور رسانه‌ای باشند، مجاز به ثبت‌نام در این بخش هستند».
دور بیست و ششم
بعد از انجام ثبت‌نام و برگزاری آزمون گزینش خبرنگاران نوجوان در دور بیست و ششم، 28 نفر که موفق به عبور از مرحله مصاحبه حضوری شده بودند، به مدت 20 ساعت تحت آموزش مجرب‌ترین نویسندگان و روزنامه‌نگاران سینمایی و هنری شهر اصفهان قرار گرفتند و آماده گزارش جشنواره شدند.
با پایان این دوره از جشنواره، سعید ساکت در گفتگویی که 19 شهریورماه 1392 با خبرگزاری ایمنا داشت، از اشتغال چند تن از این خبرنگاران در رسانه‌های اصفهان خبر داد. دیگر خبرنگاران نوجوان دوره بیست و ششم نیز به خانه رفتند و به امید برپایی دور بیست و هفتم جشنواره در اصفهان؛ روزها را شمردند تا اینکه فراخوان ثبت‌نام خبرنگاران نوجوان دور بیست و هفتم جشنواره منتشر شد.
دور بیست و هفتم
بر اساس این فراخوان، ابتدا قرار بود 27 نوجوان از بین متولدین سال‌های 1376 تا 1382 پس از شرکت در آزمون و کسب تراز قبولی به‌عنوان خبرنگار نوجوان انتخاب‌شده و نسبت به پوشش رسانه‌ای جشنواره اقدام کنند اما استقبال علاقه‌مندان به شرکت در این بخش، موجب شد 45 خبرنگار نوجوان برای گزارش رویدادهای جشنواره بیست و هفتم تائید شوند. در بین این افراد، 11 نفر از خبرنگاران نوجوان دوره بیست و ششم حضور داشتند و آنها نیز مرحله آزمون و آموزش را یک‌بار دیگر تجربه کردند.
به گفته مدیر روابط عمومی ستاد اجرایی دور بیست و هفتم جشنواره، حضور دوباره این خبرنگاران نوجوان اتفاق مبارکی بود که نشان از ایجاد انگیزه در بین نوجوانان برای پیگیری اخبار جشنواره در طول سال داشت. در دوره بیست و هفتم، برای نخستین بار هماهنگی‌هایی با رسانه‌ها انجام‌شده بود تا اخبار و مطالب تولیدی خبرنگاران نوجوان علاوه بر سایت و بولتن جشنواره، در صفحات ویژه رسانه‌های استانی نیز منعکس شود.
دوره بیست و هشتم
درباره حضور و وجود خبرنگاران نوجوان در بیست و هشتمین دوره از جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان اطلاعاتی در دسترس نیست.
دور بیست و نهم
اگرچه از سال 1390 و به‌موجب امضای یک تفاهم‌نامه، برای برگزاری دوره 5 ساله جشنواره در اصفهان برنامه‌ریزی‌شده بود، از سال 94 و هم‌زمان با آغاز برگزاری دور بیست و نهم جشنواره، تغییراتی به وجود آمد که عده‌ای علت اصلی آن را تغییر شهردار اصفهان اعلام کردند و با ملغی کردن تفاهم‌نامه پنج‌ساله، میزبانی بیست و نهمین دوره جشنواره را به همدان سپردند. سپردن این میزبانی به همدان، همان و دو ساله شدن انتظار خبرنگاران نوجوان اصفهانی برای شرکت در این جشنواره همان.
دور سی‌ام
بازگشت جشنواره فیلم کودک و نوجوان به خانه خود، در دور سی‌ام، موجب شد که همه دست‌اندرکاران برگزاری این جشنواره، قدر آن را بیشتر بدانند و برای اثبات توانایی‌هایی اصفهان در میزبانی، تحولاتی در کیفیت برنامه‌های مختلف جشنواره ایجاد کنند. بخش خبرنگاران نوجوان نیز از این قاعده مستثنی نبود و با انتشار فراخوان آن، از نوجوانان 11 تا 16 ساله دعوت‌شده بود تا برای شرکت در این دوره از جشنواره ثبت‌نام کنند. در این دوره برای نخستین بار، سهمیه ویژه‌ای یز برای فرزندان شهدای مدافع حرم و معلولان در نظر گرفته‌شده بود.
بر اساس گفتگویی رادیویی که معاون جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان اصفهان 7 تیرماه 96 با برنامه "کوبه" داشته، روند انتخاب 30 خبرنگار نوجوانی که نام آنها در سایت جشنواره ذکر نشده بود، به این شرح اعلام‌شده است: ابتدا پرسشنامه‌ها و مصاحبه‌هایی درباره مسائل رسانه‌ای و شناخت مسائل سینما، برای 183 داوطلب تهیه و انجام شد و بعد از دو مرحله آزمون این تعداد خبرنگار انتخاب شدند.
احد میکائیل زاده در همین گفتگو پیرامون شیوه آموزش این خبرنگاران می‌گوید: تا قبل از برگزاری جشنواره، کارگاه‌های آموزشی برای این افراد برگزار می‌شود که مقدمه‌ای در باب مسائل رسانه‌ای و خبری کسب کنند. این کارگاه‌ها در حوزه خبرنویسی، تحلیل محتوا و... آموزش‌های مقدماتی را به خبرنگاران جوانان ارائه می‌کنند و ازآنجاکه فیلم‌ها را امسال با دو رویکرد کودک و نوجوان بررسی می‌کنیم آموزش‌ها در دو کارگاه ارائه می‌شوند. وی درباره سرنوشت خبرنگاران نوجوان پس از پایان جشنواره نیز خاطرنشان می‌کند: خیلی از افرادی که در ستاد جشنواره اصفهان یا تهران کمک می‌کنند در دوره‌های گذشته به‌صورت داور یا خبرنگار کودک و نوجوان حضورداشته‌اند لذا قطعاً این تعداد بعد از پایان جشنواره رها نمی‌شوند و از آنها استفاده خواهد شد.
علی زاهدی، مدیر امور رسانه و اطلاع‌رسانی سی‌امین جشنواره بین‌المللی فیلم‌های کودکان و نوجوانان نیز 4 تیرماه 1396 ویژگی‌های بخش خبرنگاران نوجوان این دوره از جشنواره را چنین اعلام می‌کند: «خبرنگاران نوجوان دوره سی‌ام جشنواره، در پنج گروه شش نفره قرار می‌گیرند و هر یک از این گروه‌های خبری متشکل از یک تصویربردار، گزارشگر، صدابردار و عوامل خبر است که به‌صورت نیمه‌حرفه‌ای شروع به تهیه گزارش می‌کنند و گزارش‌های آنها از طریق رسانه‌های گروهی و مجازی پخش خواهد شد. شش تن از فرزندان شهدای مدافع حرم نیز در این گروه‌های خبری حضور دارند و نام آن تیم خبری نیز به نام پدر آن فرزند شهید شناخته می‌شود.»
صدیقه ذبیحی، مسئول آموزش خبرنگاران نوجوان سی‌امین دوره جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان، درباره سرنوشت نوجوانان خبرنگار پس از پایان این دوره از جشنواره به نوسان گفت: 30 خبرنگار نوجوان دور سی‌ام جشنواره، چهار مصاحبه تصویری با شبکه دو سیما و برنامه «رخداد» داشتند و مطالب نوشتاری و تصویری بسیار خوبی نیز تولید کردند که در رسانه‌های مختلف از آنها استفاده شد. در این دوره برای نخستین بار، لباس متحدالشکل و کارت خبرنگاری برای این عزیزان تهیه‌شده بود و بعد از پایان جشنواره علاوه بر اینکه در مراسمی ویژه از آنها تجلیل به عمل آمد، حدود 10 نفر از برترین آنها انتخاب شدند تا در دوره‌های تکمیلی آموزشی شرکت کنند.
ستونی ثابت در خبرگزاری ایمنا به مطالب این خبرنگاران اختصاص یافت و آنها در افتتاحیه و اختتامیه برنامه‌های مختلف شهرداری اصفهان حضور پیدا می‌کردند تا از چشم و زبان خود رویدادهای شهری را گزارش کنند. پس از بازگشایی مدارس، خبرنگاران نوجوان فقط در شیفت عصر، روابط عمومی شهرداری اصفهان را همراهی می‌کردند. این همکاری همچنان ادامه داشت و 16 مهرماه سال 96 در روز جهانی کودک، آنها با دکتر نوروزی، شهردار اصفهان نیز دیدار کردند. بعد از مدتی، اداره کل ارتباطات و امور بین‌الملل شهرداری اصفهان اعلام کرد که از این پس تنها به‌صورت مقطعی از خبرنگاران نوجوان استفاده خواهد کرد.
این سیاست باعث بروز واکنش هایی نیز شد؛ مادر کیارش کامیابی، یکی از خبرنگاران نوجوانی که جزو 10 خبرنگار برتر جشنواره سی‌ام بوده به نوسان می‌گوید: پسر 14 ساله من، تمام تابستان سال گذشته درگیر آزمون و کلاس‌های جشنواره سی‌ام بود. بعد از اتمام جشنواره نیز کلاس‌ها را ادامه داد و به‌عنوان خبرنگار افتخاری شهرداری اصفهان کارت خبرنگاری دریافت کرد. مریم اسماعیلی، تاکید دارد که سلیقه، در انتخاب خبرنگاران نوجوان دخیل بوده وگرنه به لحاظ فنی توانمندی کیارش، اثبات‌شده بود.
دور سی و یکم
دائمی شدن میزبانی اصفهان از جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان را شاید بتوان یکی از دلایلی دانست که برگزارکنندگان دور سی و یکم جشنواره را به اعمال سخت‌گیری‌های بیشتر در جذب خبرنگاران نوجوان واداشت. انتخاب خبرنگاران نوجوان، اکنون سه مرحله‌ای شده و نتیجه نهایی آخرین آزمون آن، درست 8 روز قبل از برگزاری جشنواره سی و یکم اعلام می‌شود.
عادل دهدشتی، قائم‌مقام اجرایی سی و یکمین جشنواره بین‌المللی فیلم کودک و نوجوان وجه تمایز انتخاب خبرنگاران نوجوان این دوره از جشنواره را چنین شرح داده است: در این جشنواره سعی شده تا از مشارکت اقشار مختلف کودکان و نوجوانان ازجمله معلولان جسمی، نابینایان و کم‌شنوایان و ناشنوایان استفاده شود. اولین مرحله آزمون کتبی این جشنواره با حضور 200 داوطلب 13 تا 16 ساله در بخش خبرنگاران برگزارشده و در مرحله دوم، پس از انجام مصاحبه حضوری، 33 داوطلب برگزیده‌شده‌اند. برگزیدگان این مرحله، یک ماه آموزش‌های لازم را فرا خواهند گرفت و در مرحله نهایی انتخاب داوطلبان، 15 داوطلب برای حضور در بخش خبرنگاران جشنواره گزینش می‌شوند.
بی تردید، بخش خبرنگاران نوجوان با هدف استفاده از ظرفیت‌های نوجوانان در حوزه خبر پایه‌ریزی شده و طی شش سال گذشته فراز و نشیب‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. ضروری است که مسئولان هر دوره از جشنواره با توجه به حساسیت‌های خاص این دوره سنی و وقت و هزینه‌ای که برای آموزش و گزینش این نوجوانان صرف می‌شود، به بهره‌گیری از توانمندی‌های همه این نوجوانان که به نوعی فرزندان جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان به شمار می¬روند، جدی‌تر بیندیشند و خاطرات خوب آنها را به یک دوره خاص محدود نکنند.
سمیرا قاسمی/ هفته نامه نوسان