رهایی از بحران آب و خشکسالی رویای هر ایرانی است اما با مدیریت کنونی منابع آبی کشور و میزان کم بارش نزولات جوی این رویا محقق نمی شود. مهم‌ترين مساله‌اي كه درتامين آب تاثيرگذاشته، اندوخته برفي است. ذخیره برفي کشور به اندازه ای ناچیز شده که می‌توان گفت صفر است. معاون راهبردی و نظارت بر بهره برداری آبفای کشورنيز از كاهش 40 درصد بارش در سال آبي نسبت به سال گذشته خبر داده است. در تابستان 97 پیش بینی می کنیم 334 شهر در تنش آبی قرار گیرندکه جمعیتی بالغ بر 34 و نیم میلیون نفر را شامل می شود. 12کلانشهر کشور با کمبود ۱۲۵ میلیون متر مکعب آب روبه‌رو هستند. سه سد اصفهان، فارس و خراسان رضوی، وضعیت بحرانی دارند. به‌گزارش ناسا، ايران سه دهه خشكسالي شديد را پيش‌رو دارد، سالانه بيش از 90درصد از منابع آبي كشور مصرف مي‌شود
ايران در برزخ آبي گرفتار شده است كه گويا پاياني براي آن وجود ندارد. هر روز ابعاد تازه‌اي از بحران آبي و خشكسالي ايران نمايان مي‌شود. يك روز خبر كاهش بي‌سابقه بارندگي در نيم قرن اخير و روز ديگر جيره‌بندي آب در برخي شهرهاي ايران، موجب نگراني مردم درباره آينده اين آب و خاك مي‌شود. اين روزها تصاوير بسياري از تجمع مردم در شهرهاي مختلف در اعتراض به جيره‌بندي يا كمبود آب در شبكه‌هاي اجتماعي دست به دست مي‌شود. با فرا رسيدن تابستان، عطش اين سرزمين نيز بيشتر شده است.
تابستاني كه براساس پيش‌بيني‌ها يكي از داغ‌ترين تابستان‌هاي چند دهه اخير خواهد بود.
اما داغي تابستان و عطش آبي، هنگامي رنگ و بوي فاجعه به خود مي‌گيرد كه بدانيم در يك دوره بلند مدت خشكسالي قرار گرفته و امسال نيز برخلاف باور عموم مردم، با كاهش بارندگي مواجه بوده‌ايم. بهار امسال درهای رحمت الهی روی ایران گشوده شد و باران‌هاي بهاري سبزي و طراوت خاصي را به اين سرزمين بخشيد.
ایرانیان غرق در شادی و سرور و البته شکرگزاری برای نزول این رحمت الهی هستند. در میان این شادی‌ها ، گاهی زمزمه‌هایی مبنی بر پایان یافتن بحران آبی و خشکسالی کشور به گوش می‌رسد. بسیاری بر این باورند که بارش‌هاي بهاري ، کمبود آبی ایران را جبران خواهد کرد و کشور از بحران پیش‌رو نجات یافته است. اما این باور بسيار خطرناک است؛ چراکه توهم آبی را به وجود خواهد آورد که تنش آبی کشور را بیش از گذشته تشدیدمي‌كند.
براساس آمار، بارش باران در بهار عقب‌افتادگی‌های بارشی کشور را جبران نكرده است.رهایی از بحران آب و خشکسالی رویای هر ایرانی است اما با مدیریت کنونی منابع آبی کشور و میزان کم بارش نزولات جوی این رویا محقق نمی‌شود. مهم‌ترين مساله‌اي كه درتامين آب تاثيرگذار است، اندوخته برفي است. ذخیره برفي کشور به اندازه‌ای ناچیز است که می‌توان گفت صفر است.
كاهش 40درصدي بارندگي
به‌گفته رييس مرکز ملی خشکسالی و مدیریت بحران سازمان هواشناسی، در ۹ ماه گذشته، کل کشور ۱۶۳.۷ میلی‌متر بارش دریافت کرده است. لازم به ذکر است، در مدت مشابه سال گذشته ۲۰۸ میلی‌متر میزان بارش کشور بوده، بنابراین امسال نسبت به سال قبل ۲۱ درصد کاهش بارش داشته‌ایم.
شاهین پاکروح، معاون راهبردی و نظارت بر بهره برداری آبفای کشور نيز از كاهش 40 درصد بارش در سال آبي نسبت به سال گذشته خبر داده است. او در مصاحبه‌اي گفته است:« 151 میلیارد متر مکعب کاهش روان آب داریم که در طول 50سال اخیر بی‌سابقه بوده است. سال آبی 87 -86 بدترین سال آبی در درازمدت 50 سال اخیر بوده که میانگین بارش را اگر 250 میلی متر در نظر بگیریم، در این سال آبی بارش 146 میلی متر ثبت شده است و اگر این رقم بارش را با میزان بارش امسال مقایسه کنیم، سرجمع 120 میلی متر بارش گزارش شده که براین اساس امسال کم بارش ترین سال آبی نسبت به درازمدت شناخته می‌شود. در تابستان 97 پیش‌بینی می‌کنیم 334شهر در تنش آبی قرار گیرندکه جمعیتی بالغ بر 34 و نیم میلیون نفر را شامل می‌شود( تنش آبی یعنی مصرف آب در ساعات پیک بیشتر از تولید آب باشد، به عبارتی دیگر تولید از تقاضا کمتر شود) . براین اساس 165 شهر در سطح زرد یعنی شهرهایی که میزان تولید آب 10درصد کمتر از تقاضاست 5/30 درصد جمعیت شهری و 62 شهر در سطح نارنجی قراردارند که 19.7 درصد جمعیت شهری را شامل می‌شود که میزان تولید آب بین 10 تا 20 درصد کمتر از تقاضاست و 107شهر در وضعیت قرمز قرار دارند که 49 و هشت دهم درصد شامل می‌شود و دارای تنش شدید آبی هستند و میزان تقاضا بیش از 20درصد تولید آب است.خشکسالی در کشور ما یک پدیده نیست بلکه یک واقعیت است چون در اغلب سال‌های آبی با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنیم و بارش سال به سال کمتر می‌شود.ذخیره برف نسبت به پارسال به یک پنجم رسیده، یعنی امسال حدود 78 درصد ذخیره برف نسبت به پارسال کمتر است که این موضوع باعث می‌شود در تابستان ذخیره آب کمتری داشته باشیم».
معاون راهبردی و نظارت بر بهره برداری آبفای کشور با اشاره به اینکه در بسياري از استان‌ها با خشکسالی مواجه هستیم، افزود:« از 55 سد در حال بهره برداری برای تامین آب شرب کشور، بسیاری از آن‌ها با کاهش چشمگیر ذخیره آب مواجه هستند؛ به طور مثال سد استقلال 11 درصد آب دارد، سد درودزن37 درصد آب دارد که این سد آب بخشی از شیراز و دو شهر دیگر را تامین می‌کند، سد دوستی که برای تامین آب شرب مشهد در نظر گرفته شده، 21 درصد پر است و سد زاینده رود شرایط فوق‌العاده خشکي را تجربه می‌کند و13درصد این سد پر است.در کل استان‌هایی که در دو حوضه آبریز فلات مرکزی و خلیج فارس و دریای عمان قرار دارند، دچار خشکسالی شدید هستند و استان‌های اصفهان، کرمان، فارس، خراسان رضوی وسیستان و بلوچستان حدود 70درصد کاهش بارش را تجربه می کنند».
تنش آبي در نيمي از كشور
خشكسالي در حال حاضر نيمي از كشور را در بر گرفته است و زندگي بيش از 37 ميليون ايراني را تهديد مي‌كند؛ تهديدي كه مسئولان آن را جدي نگرفته‌اند. اين آمار و هشدارها را نه‌تنها كارشناسان و فعالان حوزه محيط‌زيست اعلام مي‌كنند بلكه مسئولان وزارت نيرو نيز به اين مساله اعتراف كرده‌اند. سدهايي كه مسئولان روزگاري تصور مي‌كردند معجزه‌اي براي دوران خشكسالي باشند و مهم‌ترين دليل احداث آن‌ها مديريت منابع آبي كشور بود، هم‌اكنون خالي هستند.
به‌گفته مدیر دفتر حفاظت و بهره برداری از منابع آب سازمان آب و برق خوزستان، در حال حاضر آب مفید پشت سدهای استان 20 درصد ظرفیت این سدهاست و در واقع 80 درصد ظرفیت آن‌ها خالی است.معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه ای اصفهان گفته است:« شرایط خشکسالی و کاهش شدید منابع آبی در استان اصفهان در 50سال اخیر بی‌سابقه بوده و میزان آب ذخیره شده در سد زاینده‌رود 144میلیون متر مکعب و حدود 10 درصد از حجم این مخزن است».
امنيت آبي در مخاطره
«بحران تامین آب» براساس آمار مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری، یکی از سه چالش پیش‌روی ایران در سال ۹۶ بوده است. طبق استاندارهای جهانی، هر کشوری که بیش از ۴۰ درصد منابع آب تجدید شونده را استفاده کند، وارد بحران آب می‌شود؛ در حالی که ایران حدود ۷۲ درصد از منابع آب تجدید شونده خود را مورد استفاده قرار داده است.
در قوانین و برنامه چهارم و پنجم توسعه، حکم شده که وزارت نیرو باید میزان آب از دست رفته در آب‌های زیرزمینی را تا حداکثر ۲۵ درصد احیا كندو بازگرداند اما عزم و اراده‌ای برای احیای منابع آبی در این وزارتخانه وجود ندارد.
به‌گفته قائم مقام وزیر نیرو، 12کلانشهر کشور با کمبود ۱۲۵ میلیون متر مکعب آب روبه‌رو هستند. در حال حاضر سه سد واقع در استان‌های اصفهان، فارس و خراسان رضوی، وضعیت بحرانی دارند؛ به‌گونه‌اي که در سال آبی جاری، ورودی آب سد زاینده رود در استان اصفهان با کاهش ۵۰ درصدی و سدهای درودزن در فارس و سد دوستی در خراسان رضوی با کاهش ۲۵ درصدی روبه‌رو هستند.بر اساس لیست منتشر شده بخش‌هایی از استان‌های اردبیل، اصفهان، البرز، ایلام، بوشهر، تهران، خراسان جنوبی، خراسان رضوی، خوزستان، فارس، قزوین، قم، کرمانشاه، لرستان، مرکزی، همدان و یزد، دچار خشکسالی شدید تا بسيارشدید هستند. به‌گزارش ناسا، ايران سه دهه خشكسالي شديد را پيش‌رو دارد. براساس آمار سازمان محيط زيست، سالانه بيش از 90درصد از منابع آبي كشور مصرف مي‌شود كه از اين ميزان تنها 40درصد جايگزين خواهد شد. خشكسالي ايران در چند دهه اخير پيامد مديريتي اشتباه بر منابع آبي كشور بوده است؛مديريتي كه همچنان به همان شيوه گذشته ادامه دارد. بحران در مديريت منابع آبي كشور علاوه‌بر فجايع زيست محيطي به امنيت ملي كشور و رابطه بین اقوام ایراني خسارت‌هاي بزرگي وارد كرده است. سال گذشته شاهد اتفاق‌هاي ناخوشايندي در اين‌باره بوديم. كشاورزاني كه به‌دليل بحران آبي، خشكسالي، فقر و وضعيت بد معيشتي به‌ستوه آمده و دست به دامن خشونت و درگيري براي رهايي از خشكسالي شدند. مساله‌اي كه مي‌تواند امنيت ملي ايران را به مخاطره بيندازد.