تاناکوراهای مجازی هم از راه رسید! کانال‌های تلگرامی و صفحه‌های اینستاگرامی که کفش و پوشاک دست دوم عرضه می‌کنند، پدیده تازه فضای مجازی هستند. قیمت‌ها هم البته چیزی از قیمت اجناس نو کم ندارد. کفش‌های نایک و آدیداس همگی بیشتر از ٢٠٠‌هزار تومان قیمت خورده‌اند و لباس‌ها هم با نرخ‌های متفاوت عرضه می‌شوند. یک تی‌شرت نخی معمولی بین ٢٠ تا ٥٠‌هزار تومان قیمت دارد و نرخ لباس‌های مجلسی زنانه تا ٣٠٠ یا ٤٠٠‌هزار تومان هم می‌رسد. حرف همه‌شان یکی است: «ما جنس اصل می‌فروشیم» و این برای بازار پر از تقلب ایران برای مشتری‌ها یک مزیت است. مشتری‌هایی که حاضرند برای کالای دست دوم اندازه نو پول بدهند، اما به گفته خودشان جنس اصل و باکیفیت بخرند.
چیزی حدود ٣‌سال پیش قرار بود فروشگاه‌های عرضه لباس دست دوم از سطح بازار ایران جمع شود. صنعتی که حالا نه‌تنها با قاچاق گسترده و واردات بی‌رویه دست‌وپنجه نرم می‌کند، بلکه دست دوم‌ها تبدیل به قوز بالاقوز شده‌اند. با این حال نه‌تنها بساط فروش لباس دست دوم از بازار جمع نشده بلکه این فروشگاه‌ها به فضای مجازی هم نقل‌مکان کرده‌اند.
کیفیت ولو دست دوم!
«ارزان‌ترند و جذابیت بالایی دارند. کیفیت‌شان هم خوب است. مشابه این محصولات در تولیدات ایرانی کم داریم یا اگر هم باشند، قیمت بسیار بالایی دارند.» اینها جملات زهرا ٣٠ساله یکی از هزاران خریدار لباس‌های دست دوم یا به اصطلاح تانکورا در خیابان آذربایجان است. او که به گفته خودش ترجیح می‌دهد لباس‌های دست‌ دوم با برندهای معروف اروپایی را به تن کند تا اجناس دست اول اما کم‌کیفیت چینی می‌گوید، چند سالی است که برای خرید به این‌جا می‌آیم. مراکز فروش دست دومی که حالا پایشان به فضای مجازی هم باز شده، قرار بود دو‌سال پیش از کشور جمع‌آوری شوند. اکنون دیگر حتی اینترنتی یا با یک تماس تلفنی هم می‌شود از این اجناس تهیه کرد.
مجید طلیمی فعال صنعت پوشاک معتقد است؛ استقبال از این نوع پوشاک نه تنها به خاطر منفعت اقتصادی بلکه به خاطر فرهنگ اشتباه رایج در میان مردم است. صحبت‌هایی که شاید چندان هم بیراه نیست. درحالی یک تی‌شرت نخی در مراکز تاناکورا به قیمت ٢٢ تا ٣٠‌هزار تومان به فروش می‌رسد که محصولات مشابه ایرانی بعضا با همین قیمت و البته ارزان‌تر از این نرخ‌ها به فروش می‌رسد، اما بازار پوشاکی که براساس مرکز آمار گردش مالی بین ٣٠ تا ٥٠‌هزار‌ میلیارد تومانی دارد، حالا با تهدید جدی مواجه شده است که نه‌تنها تهدیدی برای سلامت مردم به شمار می‌آید بلکه بسیاری آن را تهدید برای منفعت اقتصادی و نرخ ١٢,٤‌درصدی بیکاری در کشور می دانند.
صف برای خرید لباس‌های تاناکورا
حوالی ساعت ١٠ونیم صبح است. خیابان آذربایجان بین خوش و قصرالدشت. صفی طولانی مقابل یکی از واحدهای صنفی تشکیل شده است. چند دقیقه بعد در‌های مغازه باز می‌شود. نه از عرضه مرغ و گوشت دولتی خبری است و نه تخفیف‌های ویژه. هنوز از پله‌های مغازه بالا نرفته، بوی لباس‌های دست دوم به مشامت می‌خورد. هریک از مشتریان سعی می‌کند که به اصطلاح گل لباس‌هایی که تازه از گونی‌های دست دوم خارج شده‌اند را از آن خود کند. زن ٢٥ساله‌ای می‌گوید: اگر دیر برسیم، لباس‌های آس تمام می‌شود.
تفاوتی میان جنس‌های تاناکورا
و لباس‌های مارک بالای شهر وجود ندارد!
در میان رگال‌های چیده‌شده قدم می‌زنم، شلوار‌های زیادی روی آن چیده شده است، حداقل صاف‌تر و مرتب‌تر از سایر مغازه‌ها به نظر می‌آید. فروشنده که پسری جوان و البته شیک‌پوش است، می‌گوید خودم هم از این لباس‌ها استفاده می‌کنم نگران نباش، بویی که حس می‌کنی مربوط به مواد ضدعفونی‌کننده است.
او ادامه می‌دهد: بعضی‌ها می‌گویند نباید از این مغازه‌ها لباس خرید، زیرا معتقدند از لحاظ بهداشتی شرایط مطلوبی ندارد و افت کلاس است. اگر سری به این مغازه‌ها بزنند اما به نظر من تفاوت چندانی میان جنس‌های تاناکورا و لباس‌ها و کفش‌های مارکی که در مغازه‌های برند بالای شهر به فروش می‌شود، وجود ندارد. فقط باید بدانید در روزهایی گلچین اجناس باید برای خرید به این‌جا بیاید، در این روزها سرمان خیلی شلوغ می‌شود در مغازه جای سوزن‌انداختن نیست.
استقبال کم از لباس‌های کودک
مقابل در سبدی قرار گرفته که لباس‌های کودکان زیر ٧‌سال در آن قرار دارد. لباس‌هایی که هر تیکه‌شان ٢٢‌هزار تومان فروش می‌رود. از تی‌شرت و لباس‌های سرهمی گرفته تا شلوارهای لی و دامن‌های کوتاه دخترانه. لباس‌هایی که برای خرید نمونه‌های نو ایرانی کافی است بین ١٠ تا ٢٠‌هزار تومان بیشتر پول خرج کنی. البته در برخی موارد با همین قیمت هم می‌توان لباس‌های نخی مناسبی که سوای سلامت و دست اول بودنشان، کیفیت و ظاهر مناسبی هم دارند، تهیه کنی. صرف نظر از یکی دو نفری که خیلی بی‌رغبت لباس‌ها را زیر رو می‌کنند، بیشتر خریداران حاضر در این واحد صنفی بر این باورند که خرید و استفاده از لباس‌های دست دوم برای کودکان ریسک بالایی دارد و ترجیح می‌دهند که از آن صرف نظر کنند. اما از دیگر بخش‌های کم مشتری این فروشگاه را می‌توان سبدهای عرضه لباس‌های زیر زنانه دانست که تهدیدی جدی برای سلامت خریداران آنها به شمار می‌آید.
تقاضا برای خرید
لباس‌های دست دوم هنوز وجود دارد
مجید طلیمی معتقد است که دوام فروشگاه‌های عرضه لباس‌های دست دوم به نظام عرضه و تقاضا برمی‌گردد. مادامی که تقاضا برای خرید لباس‌های کارکرده وجود دارد عرضه‌کنندگانی هم وجود خواهند داشت که از این فضای ناسالم بازار استفاده می‌کنند. او که معتقد است خرید از این فروشگاه‌ها ناشی از منافع اقتصادی نیست و ریشه آن را باید در فرهنگ ما جست‌وجو کرد، افزود: وجود فروشگاه‌هایی در شمال شهر و عرضه اجناس گرانقیمت نشان می‌دهد که خرید از این فروشگاه‌ها تنها به دلیل توان مالی پایین افراد نیست بلکه برای حل این مشکل باید فرهنگ‌سازی و مردم را به خرید پوشاک ایرانی که چرخ‌های صنعت و اشتغال کشور را به حرکت درمی‌آورد، تشویق کرد.
به گفته او، در بین طیف وسیع خریداران لباس‌های تاناکورا افراد مختلفی از قشرهای متفاوت جامعه مشاهده می‌شود و لزوما همه طرفداران این لباس‌ها را افراد فقیر و نیازمند جامعه تشکیل نمی‌دهند و هرکدام برای انتخاب خود دلیل و منطق خاصی دارند.
طلیمی البته ادامه می‌دهد جوشاندن، شست‌وشو و اتو کردن باعث از بین رفتن تمام میکروب‌های پوستی نمی‌شود و بسیاری از این میکروب‌های بادوام می‌توانند موجب ایجاد بیماری در افراد شوند. بسیاری از میکروب‌ها حتی بعد از شستن هم از بین نمی‌روند و تا زمان زیادی دوام خواهند داشت، به‌طور مثال قارچ‌ها می‌توانند عامل خطرزایی برای استفاده‌کنندگان از این لباس‌ها باشند و اگر به بدن افراد منتقل شوند ابتدا با خارش و مشکلات پوستی و بعد با خطرات جدی عفونتی همراه خواهند بود.
این مقام مسئول همچنین با اشاره به حمایت دولت‌ها از صنعت پوشاک در کشورهایی همچون تایلند و ترکیه، ادامه داد: زمانی که شرایط نابرابر را برای این برندها (نشان‌ها) در مقابل تولیدات داخلی فراهم و برای آنها فرش قرمز پهن می‌کنیم، مردم به آنها اقبال نشان می‌دهند و واردکنندگان این برندها بدون پرداخت عوارض و از راه‌های غیرقانونی کالای خود را به داخل قاچاق می‌کنند.
اما قاچاق پوشاک که دبیر کارگروه مدل و لباس پیش‌تر میزان آن را ٢‌میلیارد دلار اعلام کرده بود، از دیگر نکات مورد اشاره این فعال صنعت پوشاک است که معتقد است بسیاری از واحدهای تولیدی لباس را در شرایط نامساعدی قرار داده است. البته این میزان قاچاق پوشاک سوای واردات رسمی است که آمارهای ارایه شده ازسوی گمرک میزان آن را ٦٥‌میلیون دلار اعلام کرده است.
سود بالای عرضه کفش و لباس‌های زمستانه
حدود یک‌سال پیش بود که محمد شریف خالقی، رئیس ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز سیستان‌وبلوچستان از مرگ یک شهروند زاهدانی به دلیل استفاده از کفش دست دوم قاچاق خبر داد. انتشار آن خبر در آن روزها سرو صدای زیادی در فضای مجازی به پا کرد و بسیاری از دولتمردان را به واکنش واداشت. اما حالا در یک‌سالگی انتشار این خبر، کفش‌ها و کتانی‌های خارجی و برند به راحتی در فروشگاه‌های تاناکورا عرضه می‌شود. یکی از فروشندگان این کفش‌ها درحالی‌که قیمت هر جفت کفش کتانی آدیداس یا نایک را ٢٦٠ تا ٢٨٠‌هزار تومان اعلام می‌کند، به «شهروند» گفت: حاشیه سود لباس‌های زمستانی و کفش‌ها بسیار بالاست و همین مسأله جذابیت بالایی برای صاحبان مغازه دارد.
وقتی از او درباره میزان فروش‌شان می‌پرسیم، جمله‌اش را با این که لباس‌های تاناکورا هم مشتریان خاص خود را دارد آغاز کرده و ادامه می‌دهد: درحال حاضر ٥ خانواده از این مغازه نان می‌خورند حال آن‌که مغازه‌های دیگر با این سطح از متراژ معمولا توسط ٢ نفر اداره می‌شود. این مسأله خود به خوبی میزان تقاضا در این مراکز عرضه لباس را نشان می‌دهد.