اقتصادبازار-ریحانه السادات سجادی: حوضه زاینده رود امروز با بحرانی بزرگ کم آبی مواجه است، متاسفانه پروژه های بسیاری در این حوضه اجرا می شود که اصفهان را بیش از هر زمان دیگر بی آب تر خواهد کرد. طرح انتقال آب بن- بروجن که آب آن از زاینده رود تامین می شود یکی از این طرح هاست.
سال گذشته رئیس جمهور در سفر خود به استان چهارمحال و بختیاری وعده داد که طرح بن-بروجن تا سال ۹۵ برای تامین آب آشامیدنی مردم این استان عملیاتی شود.
روحانی یکی از طرح‌های مورد تأکید سفر خود را «طرح بن – بروجن» اعلام کرد و گفته بود: بر اساس این طرح، آب آشامیدنی از بن به شهرکرد و در نهایت به بروجن و همه شهرها و روستاهای مسیر منتقل می‌شود. این طرح یک روزه به نتیجه نمی‌رسد بلکه چند ساله است ولی دولت به همراه بخش خصوصی این طرح را اجرایی و عملیاتی خواهد کرد.
به گفته روحانی امیدواریم این طرح آبرسانی را در دولت یازدهم به مرحله اجرا برسانیم. البته قول وزارت نیرو تا پایان سال ۹۵ است اما با کمی احتیاط، اعلام می‌کنم که این کار را تا پایان دولت یازدهم انجام می‌دهیم.
مجوز طرح انتقال آب بن- بروجن در دوران احمدی نژاد
ماجرا از این قرار است که در سال ۹۰ و در دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد مجوز تخصیص برداشت آب از رودخانه زاینده‌رود در طرح عظیم انتقال آب بن ـ بروجن در استان چهارمحال و بختیاری صادر شد.
شکراله عباسی مدیرعامل وقت شرکت آب منطقه‌ای چهارمحال و بختیاری در آن زمان با اشاره به اینکه با تخصیص این مجوز تحول چشمگیری در شرق استان که با مشکل کم آبی مواجه بوده ایجاد خواهد شد، گفته بود: با انتقال آب از زاینده‌رود، آب شرب و صنعت شرق استان تامین می شود همچنین موجب جلوگیری از برداشت بی‌رویه آب زیرزمینی و افت سطح آب سفره‌های زیرزمینی دشت‌های این منطقه خواهد شد.
براساس این مجوز ۲۷.۷ میلیون مترمکعب در سال به منظور مصارف شرب و بهداشت شهرها و مناطق گردشگری در مسیر خط انتقال آب، ۱.۸ میلیون مترمکعب در سال برای مصارف شرب و بهداشت روستاهای واقع در مسیر خط انتقال و ۱۱.۵ میلیون مترمکعب در سال برای صنایع اختصاص داده شده است.
خروج دوباره ۴۱ میلیون متر مکعب آب از زاینده رود
قرار است این خط لوله ۴۱ میلیون متر مکعب آب را از زاینده رود در محور بن- بروجن منتقل می کند. برخی از کارشناسان معتقدند با این طرح چهارمحال ها منابع آب فعلی را رها کرده و آب شرب خود را از بالادست زاینده رود تامین می کنند.
گفته می شود دو سوم این طرح شرب و یک سوم آن برای صنعت است و احتمال دارد حتی از میزانی که برای شرب پیش بینی شده در صنعت هم استفاده شود.
شهرکرد آب شرب خود را از منابع آب زیرزمینی و یا کارون استفاده می کنند که با اجرای این طرح می توانند از آن منابع آبی در بخش های مختلف استفاده کنند.
طرح بن بروجن قرار بود از کارون انجام شود که با توقف این طرح، انتقال آب از زاینده رود انجام می شود.
بن -بروجن مغایر یا مصوبه ۹ ماده ای شورای عالی آب
در حالیکه بر طبق مصوبه شورای عالی آب احیای حوضه زاینده رود هر گونه بارگذاری جدیدی بر روی این رودخانه ممنوع است با وجودی که خبری از ارزیابی زیست محیطی طرح بن بروجن نیست، این طرح از سوی دولتمردان مورد تاکید است که طرح تونل بهشت آباد با داشتن حدود ۱۲ سال مطالعه کارشناسی و میلیاردها تومان هزینه، به اعتقاد وزارت نیرو به دلیل نداشتن ارزیابی زیست محیطی، تعطیل شده و اکنون طرح معلق است.
این در حالیست که سخنگوی کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان پیش از این به ایمنا گفته بود که انتقال آب زاینده‌رود برای طرح بن بروجن ارزیابی زیست محیطی ندارد.
محمد کوشافر با بیان اینکه توسعه در هر جایی از جهان باید بر اساس علم آمایش سرزمین یعنی توان و ویژگی‌های آن منطقه تدوین شود، اظهار داشت: متاسفانه این امر در حوضه آبریز زاینده‌رود رخ نداده است.
وی افزود: تجربه توسعه صنعت فولاد در استان اصفهان در نیم قرن گذشته آلودگی هوا و مصرف زیاد آب را نشان داده است.
طرح بن- بروجن ارزیابی زیست محیطی ندارد
سخنگوی کمیته آب اتاق اصفهان با تاکید بر اینکه بروجن در حوضه آبریزی کارون قرار دارد، تصریح کرد: قرار است سالانه حدود ۴۰ میلیون متر مکعب آب زاینده‌رود در قالب برنامه شرب و صنعت از طریق طرح بن – بروجن انتقال یابد، اما معتقدیم هیچ گونه کار کارشناسی زیست محیطی بر روی آن انجام نشده درحالیکه این امر انتقال بین حوضه‌ای آب تلقی می شود و نیاز به تحقیقات و ارزیابی علمی دارد.
وی خاطر نشان کرد: رقم یاد شده حدود یک چهارم حق‌آبه تالاب بین المللی گاوخونی است به بیان ساده‌تر نمی‌توان به برداشت‌ها اعم از کشاورزی، شرب، صنعت و ... به هر میزان و رقم که باشد بی‌تفاوت بود. به طور کلی حوضه آبریز زاینده‌رود در وضعیت شکننده‌ای قرار دارد و هر توسعه‌ای که نیازمند مصرف بالای آب است از جمله فولاد در این حوضه دیگر معنایی نداشته و فرقی ندارد که این امر در استان اصفهان و یا چهار محال و بختیاری رخ دهد.
بن- بروجن بارگذاری جدید بر حوضه زاینده رود است
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان نیز با تاکید بر اینکه اجرایی شدن طرح بن-بروجن کمبودها آب در حوضه زاینده رود را بیشتر می کند، گفت: طرح بن-بروجن حدود ۴۰ میلیون متر مکعب آب در سال را از زاینده رود به بن، بروجن و روستاهای اطراف آن منتقل می کند و به همین اندازه در سال از منابع آبی حوضه زاینده رود کم و بحران آن را تشدید می کند.
لطف الله ضیایی در خصوص طرح بن- بروجن که اواسط مرداد سال گذشته در سفر رئیس جمهور به استان چهارمحال و بختیاری مصوبه اجرایی گرفت، بیان داشت: طرح بن- بروجن که در سفر رئیس جمهور مجوز عملیات اجرایی دریافت کرد، هم اکنون در دست اجراست.
بن- بروجن نقض وعده وزارت نیرو است
وی در خصوص پیامدهای این طرح برای حوضه زاینده رود، تاکید کرد: طرح بن-بروجن با توجه به اینکه بارگذاری جدید بر رودخانه است و زاینده رود نیز در شرایط کنونی در بحران به سر می برد، این بارگذاری جدید بحران حوضه را تشدید می کند.
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان تصریح کرد: در حالی که وزارت نیرو پیش از این در مصوبه ۹ ماده شورای عالی آب بارگذاری جدید بر حوضه زاینده رود را مصوب کرد، اما دستور اجرای طرح بن-بروجن به نوعی نقض این قول است که به اعتقاد وزارتخانه، این طرح مربوط به گذشته بود.
وی معتقد است: طرح بن –بروجن اکنون در حال اجراست و تنها سابقه طرح مربوط به گذشته است پس پروژه، بارگذاری جدید محسوب می شود.
ضیایی همچنین با اشاره به اینکه بروجن در حوضه کارون است، بیان داشت: در واقع آبرسانی از زاینده رود به بروجن به معنای آن است که آب کارون که در طرح های انتقالی به زاینده رود منتقل شده دوباره از طریق زاینده رود به حوضه کارون بازمی گردد.
کمبود آب ۸۰۰ میلیون متر مکعبی آب در حوضه زاینده رود
عضو کمیته آب اتاق بازرگانی اصفهان تاکید کرد: حوضه زاینده رود اکنون در شرایط بحران است در حالیکه باید بارگذاری بر آن را کم کنیم در قالب عملیاتی شدن طرح بن بروجن بحران آن را شدیدتر خواهیم کرد.
وی یادآور شد: طرح بن-بروجن حدود ۴۰ میلیون متر مکعب آب در سال را از زاینده رود به بن، بروجن و روستاهای اطراف آن منتقل می کند و به همین اندازه در سال از منابع آبی این حوضه کم و بحران آن را تشدید می کند.
ضیایی بیان داشت: در حال حاضر حوضه زاینده رود حدود ۸۰۰ میلیون متر مکعب با کمبود آب مواجه است که اجرایی شدن طرح بن-بروجن نیز کمبودها را در این حوضه بیشتر می کند.
وی در پاسخ به این سوال که آیا کوهرنگ ۳ بحران زاینده رود را کاهش می دهد یا خیر، بیان داشت: هر میزان آبی که از زاینده رود برداشت شود به ازای آن بحران تشدید می یابد اما به ازای هر میزان آبی که وارد حوضه می شود به همان اندازه بحران کاهش، اما از بین نمی رود.
طرح‌های بن- بروجن و بهشت آباد مسبوق به سابق بودند!
ضیایی تنها راه حل بحران حوضه زاینده رود را لغو دستور توقف عملیات اجرایی طرح تونل بهشت آباد عنوان کرد و گفت: اگر طرح بن بروجن مسبوق به سابق است طرح بهشت آباد نیز مربوط به گذشته است و سوال اینجاست چرا وزارت نیرو بهشت آباد را متوقف اما دستور عملیات اجرایی طرح بن-بروجن را صادر کرد.
بر طبق ماده چهارم مصوبه ۹ ماده ای شورای عالی آب که در دی ماه ۹۲ به تصویب رسید مقرر شد بارگذاری جدید بر منابع آب زاینده رود تا پیش از تعیین تکلیف تخصیص های هر استان در این حوضه ممنوع باشد همچنین در ماده هشتم و نهم به وزارت نیرو دو ماه فرصت داده شد تا در خصوص پروژه بهشت آباد اگر کسری مطالعات دارند آن را انجام داده و در قالب جدید اجرا کنند. با این وجود وزارت نیرو در اقدامی نه تنها طرح تونل بهشت آباد را که آبرسانی به فلات مرکزی ایران بود لغو کرد بلکه دستور اجرای طرح انتقال آب بن- بروجن را که بارگذاری جدید بر حوضه زاینده رود بود را صادر کرد که متاسفانه این نگاه تبعیض آمیز امروز شرایط زاینده رود را حادتر از گذشته کرده و این رودخانه دائمی را به رودخانه ای فصلی مبدل کرده است.