این در حالی است که‌ هادی طحان‌نظیف در نشست خبری دیروز خود، در پاسخ به سوالی پیرامون نظر شورای نگهبان نسبت به لایحه تعطیلی آخر هفته یا مصوبه موسوم به تعطیلی شنبه‌ها، گفت: واقعیت این است که ما در روزهای پایانی مجلس یازدهم مصوبات زیادی را دریافت کردیم و تاکنون نتیجه حدود ۱۲مورد را اعلام کردیم و ۸-۷مورد باقی مانده که یکی از آنها همین مصوبه‌ای است که اشاره فرمودید، بررسی مصوبات همچنان ادامه دارد و در روزهای آینده در این رابطه هم با پایان بررسی اعلام‌نظر خواهیم کرد.
موضوع تعطیلی شنبه‌ها در روزها و هفته‌های اخیر در صدر اخبار کشور قرار گرفت؛ موضوعی که بررسی جزئیات آن حکایت از کسب سود ۸میلیارد دلاری برای کشور دارد. بر اساس جدیدترین آمار زیان مالی ناشی از لغو مصوبه مجلس پیرامون تعطیلات آخر هفته، چیزی بالغ بر ۸میلیارد و ۲۸۹میلیون و ۳۱هزار دلار برآورد شده است، به تعبیر دیگر کشور سودی بالغ بر ۸میلیارد دلار از حفظ این مصوبه خواهد برد.
داده‌های گمرک ایران نشان می‌دهد عمده شرکای ایران در حوزه صادرات چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و هند هستند. مجموع خریدی که آنها در سال ۱۴۰۱ از ایران داشتند، بالغ بر ۳۰میلیارد و ۱۵۱میلیون دلار گزارش شد. مجموع فروش کالا و خدمات آنها به ایران هم بالغ بر ۵۳میلیارد و ۴۸۸میلیون دلار برآورد شد. در کل حجم تجارت با این پنج کشور بالغ بر ۸۳میلیارد و ۶۳۹میلیون دلار بوده که ۷۴درصد از حجم تجارت کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
طبق پژوهش اتاق بازرگانی اصفهان هیچکدام از این شرکا پنجشنبه آخر هفته تعطیل نیستند. همین مطالعه نشان می‌دهد؛ زیان تجارت ایران از تعطیلی پنجشنبه آخر هفته‌ها ۸۰۰/۰۳۱/۲۸۹/۸دلار است که معادل ۱۰درصد از حجم تجارت فعلی کشور با این ۵شریک عمده تجاری است.
با محاسبه این زیان برای سایر شرکای تجاری میزان زیان به صادرات کشور با تعطیلی پنجشنبه‌ها بیشتر خواهد بود. البته باید توجه داشت که برای سادگی این محاسبه فرض شده نیمی از مسائل و اموری که در روز پنجشنبه قابل پیگیری بوده است در سایر روزهای کاری دنبال شده؛ در حالی که گاهی عملا این مهم قابل اجرا نیست. در واقع با تعطیلی پنجشنبه و جمعه عملا ۴روز هفته امکان دسترسی و پیگیری مسائل مرتبط با تجارت به طور رسمی امکان‌پذیر نیست. برای نمونه اگر ارسال کامیون کالا به طرف اروپا، در یکی از مرزها با اشکالی روبه‌رو شود، این اشکال باید در کشور حل شود. اگر این موضوع روز پنجشنبه و جمعه باشد، عملا کامیون در پشت مرز متوقف می‌ماند و روز شنبه و یکشنبه نیز در خارج از کشور تعطیل است. بنابراین عملا چهار روز از دست می‌رود. این در حالی است که مطابق با مقررات باربری زمان معین برای توقف کامیو‌ن‌ها در نظر گرفته می‌شود و مازاد بر آن سبب تحمیل هزینه خواب کامیون به فعالان حوزه تجارت می‌شود. بنابراین این عدم تطابق و عدم هماهنگی تعطیلات در بخش حمل‌و‌نقل نیز مشکل‌ساز است.
این در حالی است که تنها با جابه‌جایی تعطیلی از پنجشنبه‌ها به روزهای شنبه نه‌تنها این زیان جبران می‌شود، بلکه به دلیل هماهنگ شدن با سیستم تعطیلات جهانی منافع بیشتری برای کشور حاصل خواهد شد.
کدام کشورهای هدف صادراتی شنبه تعطیل هستند؟
تغییر مصوبه مجلس در مورد تعطیلات آخر هفته از نگاه اقتصاددانان و فعالان اقتصادی یک خودتحریمی قطعی است. طبق مصوبه اخیر مجلس روز شنبه به جای پنجشنبه به تعطیلات آخر هفته اضافه شده است اما تغییر این مصوبه مسیر مراودات ایران و کشورهای هدف اقتصادی را هم تغییر می‌دهد، زیرا هیچکدام از کشورهای هدف ایران، پنجشنبه تعطیل نیستند اما کدام کشورهای هدف صادراتی شنبه تعطیل هستند؟
جدیدترین پژوهش اتاق بازرگانی اصفهان نشان می‌دهد؛ اکثر اقتصاددانان، کارشناسان و فعالان اقتصادی معتقدندتعطیلی روز شنبه بهترین انتخاب است تا یک روز به عنوان تعطیلی مشترک بین تجار در سطح بین‌المللی در نظر گرفته شود تا ۴روز قطع مراوادات تجاری بین‌المللی به ۳روز تقلیل یابد، زیرا تعطیلی بسیاری از کشورها که ایران با آنها مراودات تجاری دارد شنبه و یکشنبه است. در صورتی که پنجشنبه و جمعه در ایران تعطیل اعلام شود ارتباطات اداری مانند امور بانکی، گمرکی و … با اختلال مواجه می‌شود.
از حیث منافع اقتصادی، گزینه مطلوب‌تر این است که به جای پنجشنبه‌ها، روزهای شنبه تعطیل شود که حداقل بر روابط تجاری و مالی بین فعالان اقتصادی و بانک‌ها و موسسات تجاری ایران با دیگر کشورها اثر مثبت داشته باشد.
بسیاری از فعالان تجاری، دانشگاهیان و پژوهشگران به‌خصوص آنهایی که درحوزه تجارت بین‌الملل فعالیت دارند از اینکه چهارروز تعطیلی در حوزه تجارت خارجی اختلال ایجاد می‌کند گلایه دارند. بنابراین اگر بتوان یک روز آن را به چرخه فعالیت برگرداند، اثر مثبتی بر روابط تجاری و اقتصاد کشور خواهد داشت. با توجه به تحریم‌ ایران که سبب کاهش تجارت به ویژه صادرات ایران به سایر کشورها شده است؛ انتخاب روز پنجشنبه به عنوان روز تعطیل آخر هفته نیز به صورت خودتحریمی عمل می‌کند و کاهش تجارت بین‌الملل را در پی خواهد داشت. تعطیلات و کشورهای هدف تجاری در صورت تعطیلی پنجشنبه و جمعه در ایران، عملا ارتباط تجاری کشور با چهار شریک عمده تجاری در چهارروز و با دوشریک عمده تجاری در سه‌روز قطع می‌شود. عمده شرکای ایران در حوزه صادرات چین، عراق، ترکیه، امارات متحده عربی و هند هستند که مجموع صادرات ایران به آنها در سال ۱۴۰۱، بالغ بر ۳۰میلیارد و ۱۵۱میلیون دلار (۷۹۶/۵۱۹/۱۵۱/۳۰) بود. مجموع واردات ایران هم از این کشورها بالغ بر ۵۳میلیارد و ۴۸۸میلیون دلار (۳۸۵/۰۹۲/۴۸۸/۵۳) گزارش شده بود. در کل حجم تجارت با این پنج کشور بالغ بر ۸۳میلیارد و ۶۳۹میلیون دلار بوده که ۷۴درصد از حجم تجارت کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
تعطیلی پنجشنبه‌ها مانع افزایش صادرات
در عین حال به گفته عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران، تعطیلی شنبه‌ به جای پنجشنبه، می‌تواند اقتصاد ایران را در سال جهش تولید با مشارکت مردم در مسیر بهتری قرار دهد.
حسین مهدی‌زاد در این خصوص اظهار کرد: اتاق بازرگانی کماکان پیگیر تعطیلی شنبه به جای پنجشنبه است تا بتوان با سایر کشورهای جهان، از جمله کشورهای همسایه ارتباطات تجاری داشت. وی افزود: در صورت تعطیلی پنجشنبه و جمعه به جای تعطیلی شنبه و یکشنبه و عدم تطابق با تعطیلی سایر کشورها، عملا سه‌روز برای ارتباط با دنیا باقی می‌ماند.
عضو هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران ادامه داد: باید توجه داشت که تولید‌کنندگان برای ادامه فعالیت خود نیاز به بازار‌های جدید و صادرات دارند، تا بتوانند مازاد تولید خود را صادر کنند.
وی تصریح کرد: از طرفی تعداد تعطیلی‌ها در ایران زیاد است که این امر به تولید‌کنندگان ضرر وارد می‌کند و با اضافه شدن تعطیلی‌ها، تولید با مشکل مواجه می‌شود.
مهدی‌زاد گفت: افزایش تعطیلی‌ها در درازمدت به ضرر خود مردم و نیروی کار است، زیرا اقتصاد کشور کوچک‌تر می‌شود و شرایط اقتصادی برای آنها نیز با مشکلات بیشتری مواجه خواهد شد. وی اظهار کرد: تعطیلی شنبه‌ به جای پنجشنبه، می‌تواند اقتصاد ایران را در سال جهش تولید با مشارکت مردم در مسیر بهتری قرار دهد.
دوراهی تعطیلی شنبه‌ها!
این در حالی است که به گفته عضو هیات‌رییسه مجلس دوازدهم به تشریح روند بررسی ایرادات هیات عالی نظارت به تعطیلی «شنبه‌ها» و «کاهش ساعت کاری کارکنان دولت» پرداخت و گفت: برداشتم این است که تقریبا تعطیلی «شنبه‌ها» منتفی شده است.
حجت‌الاسلام‌علیرضا سلیمی با اشاره به مخالفت هیات‌ عالی نظارت مجمع تشخیص مصلحت نظام با تعطیلی «شنبه‌ها» گفت: باید نظر هیات‌ عالی نظارت مجمع تشخیص از طریق شورای نگهبان به مجلس ارائه شود تا تصمیم‌گیری برای رفع ایراد صورت گیرد. وی توضیح داد: روال بررسی ایرادات هیات عالی نظارت در کمیسیون‌های مربوطه این‌گونه است که کمیسیون باید آن موضوع را اصلاح کرده که این اصلاح می‌تواند شامل حذف آن موضوع هم باشد یا اینکه بر مصوبه قبلی خود اصرار کند که در صورت موافقت صحن علنی، مصوبه به مجمع تشخیص ارجاع می‌شود.
سلیمی بیان کرد: موضوع تعطیلی «شنبه‌ها» مربوط به کمیسیون اجتماعی است و باید در این‌باره تصمیم‌گیری کند که به جای «شنبه‌ها»، «پنجشنبه‌ها» تعطیل شود یا اینکه بر مصوبه قبلی خود درباره تعطیلی «شنبه‌ها» اصرار کند که در صورت اصرار مجلس، پروسه طولانی می‌شود لذا برداشتم این است که تقریبا تعطیلی «شنبه‌ها» منتفی است. این عضو هیات‌رییسه مجلس در پایان یادآور شد: با توجه به اینکه هنوز کمیسیون‌های تخصصی مجلس تشکیل نشده است عملا بررسی ایراد هیات عالی نظارت مجمع تشخیص به بعد از تشکیل کمیسیون‌ها موکول می‌شود.