کاهش نرخ بیکاری
مطابق تازه‌ترین برآورد مرکز آمار نرخ بیکاری در پاییز امسال به ۴/۹ درصد رسیده است. این نرخ در تابستان ۵/۹ درصد اعلام شده بود. به این ترتیب در سه ماهه گذشته از تعداد بیکاران کاسته شده که می‌تواند نشان‌دهنده بهبود نسبی ناشی از بحران کرونا باشد. در پاییز سال گذشته نرخ بیکاری ۶/۱۰ درصد برآورد شده بود. به این ترتیب نرخ بیکاری نقطه به نقطه در پاییز امسال ۲/۱ درصد کمتر شده است. با توجه به اعمال محدودیت‌های کرونایی و کاهش فعالیت اقشار در سطوح مختلف فرهنگی و اقتصادی، کاهش نرخ بیکاری در پاییز امسال قابل توجه به نظر می‌رسد. مطابق آمارهای ارائه‌شده از سوی مرکز آمار نرخ بیکاری بهار ۹۹ از تابستان و پاییز بیشتر و معادل ۸/۹ درصد بوده است. به این ترتیب و در مجموع از تعداد بیکاران در این مدت کاسته شده است. به نظر می‌رسد در نتیجه محدودیت‌های شدیدی که در بهار امسال اعمال شده بود و تعطیلی بخش زیادی از فعالیت‌ها، تعداد زیادی از افراد در زمره بیکاران قرار گرفتند. با این حال رفته‌رفته از تعداد محدودیت‌ها کاسته و نرخ بیکاری نیز با بهبود همراه شد.
کاهش سطح اشتغال
با این وجود آمارها همچنان حاکی از کاهش جمعیت شاغلان در سال جاری است. مطابق آمارها در پاییز سال گذشته جمعیت شاغل حدود ۲۴ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر بوده که این تعداد در پاییز امسال به ۲۳ میلیون و ۴۰۰ هزار نفر رسیده است. به این ترتیب تنها در سه ماه گذشته یک میلیون نفر از جمعیت شاغل کشور کاسته شده است. در عین حال نرخ مشارکت نیروی کار نیز با کاهش همراه بوده و از ۳/۴۴ درصد در پاییز ۹۸ به ۴/۴۱ درصد در پاییز امسال رسیده است. به این ترتیب در ۱۲ ماه گذشته نرخ مشارکت نیروی کار با کاهش ۹/۲ درصدی مواجه شده است. با توجه به اینکه در پاییز سال گذشته حدود ۲۷ میلیون و ۳۰۰ هزار نفر و در پاییز امسال ۲۵ میلیون و ۸۰۰ هزار نفر از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند، مشخص می‌شود که کاهش سطح اشتغال به حدود ۵/۱ میلیون نفر رسیده است. به این ترتیب در فصل گذشته ریزش کرونایی اشتغال ۵/۱ میلیون نفر بوده که در مقایسه با سطح اشتغال ۲/۱ میلیون نفری تابستان بیشتر شده است. به نظر می‌رسد در تابستان به طور عمده تعداد مشاغل فصلی رو به افزایش می‌گذارد و در این صورت می‌توان کاهش ریزش اشتغال در این فصل را توجیه کرد. در عین حال در پاییز به دلیل کاهش فعالیت برخی مشاغل و در کنار آن اعمال دوباره محدودیت‌های کرونایی فعالیت تعداد بیشتری از مشاغل متوقف شده است.
آسیب کرونا به اشتغال زنان
بررسی گزاره‌های آماری نشان می‌دهد که از تعداد جمعیت مبتلا به کرونا کاسته شده و همین امر می‌تواند نویدبخش آغاز فعالیت بسیاری از مشاغل به ویژه در حوزه‌های خدماتی و فرهنگی باشد. بدیهی است این موضوع می‌تواند افزایش سطح اشتغال را به همراه داشته باشد. در عین حال دستیابی به موفقیت در زمینه واکسن کرونا هم می‌تواند نقش بی‌بدیلی در این حوزه داشته باشد. ضمن آنکه با نزدیک شدن به پایان سال برخی کسب‌و‌کارها پررونق‌تر از همیشه می‌شود و می‌تواند در آمارهای مربوط به نرخ بیکاری متبلور شود. بدیهی است همه این گمانه‌زنی‌ها تنها در شرایطی محقق می‌شود که با افزایش و جهش دوباره جمعیت مبتلا به ویروس کرونا مواجه شویم چه آنکه در این شرایط اعمال دوباره محدودیت‌ها در برخی فعالیت‌ها اجتناب‌ناپذیر خواهد بود.مقایسه وضعیت اشتغال مردان و زنان نیز نشان می‌دهد که بازار کار کماکان به نفع مردان رفتار می‌کند. در حالی که نرخ بیکاری مردان در پاییز امسال ۱/۸ درصد اعلام شده اما این نرخ در زنان ۹/۱۵ درصد بوده است. ولی تفاوت در سطوح اشتغال مردان و زنان را می‌توان در آمارهای مربوط به مشارکت اقتصادی مشاهده کرد. مطابق برآوردهای انجام شده در پاییز امسال ۸/۶۸ درصد از جمعیت مردان از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند. این در حالی است که در این مدت تنها ۱/۱۴ درصد از زنان از نظر اقتصادی فعال بوده‌اند. این آمار حاکی از کاهش ۲/۲ و ۴/۳ درصدی نرخ مشارکت اقتصادی مردان و زنان در مقایسه با پاییز سال گذشته است. به این ترتیب در فصل گذشته ریزش کرونایی اشتغال در میان مردان حدود ۵۰۰ هزار نفر و در میان زنان یک میلیون نفر بوده است. به این ترتیب مشخص می‌شود که آسیب‌‌پذیری زنان در برابر کرونا بیشتر از مردان بوده است.
بهبود نسبی اشتغال ناقص
بررسی نرخ بیکاری در سنین مختلف نیز نشان از کاهش تعداد بیکاران دارد. مطابق آمارهای مرکز آمار نرخ بیکاری سنین ۱۵ تا ۲۴ سال در پاییز امسال ۷/۲۳ درصد بوده است. این شاخص در بین زنان نسبت به مردان و در نقاط شهری نسبت به نقاط روستایی بیشتر بوده است. نرخ بیکاری مردان در سنین یادشده ۲/۲۱ درصد و نرخ بیکاری زنان ۲/۳۶ درصد در پاییز امسال بوده است. در مجموع نرخ بیکاری افراد در سنین یادشده در پاییز امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۱/۲ کاهش یافته است. در گروه سنی ۱۸ تا ۳۵ سال نیز ۵/۱۶ درصد از جمعیت بیکار بوده‌اند. این شاخص در مقایسه با پاییز سال گذشته ۴/۱ درصد کمتر شده است.
با این حال در سنین یاد شده نیز فعالیت اقتصادی زنان کمتر بوده است، به عبارتی نرخ بیکاری مردان ۶/۱۶ و نرخ بیکاری زنان ۷/۲۸ درصد بوده است. سهم اشتغال ناقص نیز نشان می‌دهد که ۹/۹ درصد جمعیت شاغل، دارای اشتغال ناقص بوده‌اند. این شاخص در بین مردان بیشتر از زنان و در نقاط روستایی بیشتر از نقاط شهری بوده است. سهم اشتغال ناقص در پاییز ۹۹ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۷/۰ درصد کاهش پیدا کرده است. به عبارتی جمعیت شاغلانی که به دلایل اقتصادی همچون رکود کاری، پیدا نکردن کار با ساعت کار بیشتر و قرار داشتن در فصل غیرکاری، کمتر از ۴۴ ساعت کار کرده‌اند و آماده انجام کار اضافی هستند با کاهشی نسبی همراه بوده است، این در حالی است که ۲/۳۴ درصد از شاغلان ١۵ ساله و بیشتر، ۴٩ ساعت بیشتر در هفته کار کرده‌اند.
بررسی اشتغال در بخش‌های عمده فعالیت اقتصادی نیز نشان می‌دهد که بخش خدمات با ۴۹ درصد بیشترین سهم اشتغال را به خود اختصاص داده است. در مراتب بعدی، بخش‌های صنعت با ۳/۳۴ و کشاورزی با ۷/۱۶ درصد قرار دارند. سهم شاغلان بخش کشاورزی در پاییز ۹۹ نسبت به فصل مشابه سال قبل ۴/۰ درصد و سهم شاغلان بخش خدمات یک درصد کاهش و سهم شاغلان بخش صنعت ۴/۱ درصد افزایش داشته است.
بیکاری در استان‌ها
گزارش مرکز آمار نشان می‌دهد از میان ۳۱ استان کشور ۱۷ استان همدان، مرکزی، مازندران، گلستان، قم، فارس، سیستان‌و‌بلوچستان، تهران، سمنان، زنجان، خراسان شمالی، خراسان رضوی، خراسان جنوبی، بوشهر، ایلام، اردبیل و آذربایجان شرقی نرخ بیکاری تک‌رقمی داشتند.
کمترین نرخ بیکاری به ترتیب مربوط به استان‌های ایلام و خراسان شمالی (۱/۵ درصد)، خراسان جنوبی (۶/۶ درصد)، سمنان (۷/۶ درصد)، تهران (۸/۶ درصد)، زنجان (۲/۷ درصد)، مازندران (۶/۷ درصد)، اردبیل (۸/۷ درصد)، قم (۸ درصد)، خراسان شمالی (۱/۸ درصد)، مرکزی و فارس (۲/۸ درصد)، آذربایجان شرقی (۴/۸ درصد)، سیستان‌و‌بلوچستان (۹/۸ درصد)، بوشهر (۹ درصد)، همدان و گلستان (۳/۹ درصد) است. بالاترین نرخ بیکاری نیز مربوط به استان آذربایجان غربی (۵/۱۵ درصد) و خوزستان (۹/۱۴ درصد) است.