اقتصاد بازار: صنعت مهم‌ترین ارکان هر اقتصادی محسوب میشود که البته با صرف هزینه‌هایی می‌توان آن را توسعه بخشید که در کنار دیگر بخش‌ها می‌تواند یکی از عوامل مهم توسعه روزافزون به‌شمار آید؛ البته برخی از صنایع برحسب فرآيند تولید خود مستلزم بهره‌گیری از منابع انرژی هستند. بر این اساس صنایع را برحسب میزان انرژی آن به صنایع انرژی‌بر و صنایعی که سهم اندکی از انرژی را دارند، تقسیم‌بندی کرده‌اند.
مزیتی‌های شعله‌ور
یکی از انرژی‌هایی که مزیت کشور ما به‌شمار می‌رود، گاز طبیعی است که سهم بسزایی در فرآیند تولید صنایع در کشور را به‌عهده گرفته است. البته موضوعی که باید به آن توجه نشان داد، اذعان به این مسئله است که میزان مصرف گاز در صنایع قابل مقایسه با مصارف خانگی نیست. در این رابطه روابط عمومی شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگویی به نوسان اعلام کرد: مصرف صنایع گاز در سراسر کشور به حدود۸۰ میلیون مترمکعب در روز می‌رسد، در حالی‌که مصرف خانگی گاز به ۴۳۰ میلیون مترمکعب در روز رسیده است. با این حساب کل مصرف بخش صنایع حتی به یک‌پنجم بخش مصرف خانگی نیز نمی‌رسد. با توجه به این موضوع می توان به انتقادی که برخی به انرژی‌بر بودن صنایع وارد می‌کنند، پاسخ داد که سهم کل صنایع در میزان مصرف گاز در برابر تولیدی که دارند، قابل توجیه است.
مصرف گاز در صنعت فولادسازی
در بین صنایع معدنی، صنعت فولاد یکی از صنایعی انرژی‌بر به‌شمار می‌رود. این صنعت استراتژیک در کشور به نسبت سایر صنایع معدنی هم آب و هم گاز بیشتری مصرف می‌کند. البته در قیاس با مصرف کل کشور، مصرف گاز فولاد چندان قابل توجه نیست که بتوان آن را به‌عنوان یک مسئله مطرح کرد. چراکه وجود گاز طبیعی فراوان کشور برای صنعت فولاد یک مزیت به‌شمار می‌رود.
در این‌باره محمدرضا بنی‌اسدی، مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان در گفت‌وگو با نوسان عنوان کرد: در صنایع معدنی، صنایعی که کار احیا را انجام می‌دهند، بیشترین میزان مصرف گاز را به خود اختصاص می‌دهند. از این‌رو فولادسازی با بیشترین حجم احیا، بیشترین مصرف گاز را به خود اختصاص داده است که سایر صنایع معدنی مانند آلومینیوم یا مس این میزان انرژی را مصرف نمی‌کنند، این صنایع برای گرم کردن کوره هایشان از گاز استفاده می‌کنند، ولی صنایع گازبر به‌شمار نمی‌روند. البته در عوض در آلومینیوم‌سازی با مصرف بالای برق روبه‌رو هستیم. بنی‌اسدی در توضیح این موضوع که در فرآیند فولادسازی کدام بخش بیشترین میزان مصرف گاز را صرف می‌کند، عنوان کرد: در زنجیره تولید فولاد از کنسانتره تا نورد که تا حدی می‌توان روی آن در مصرف گاز حساس بود، بخش احیا است. بنابراین بیشترین میزان مصرف در فولاد مربوط به تولید آهن اسفنجی است. اما در کل تولید آهن اسفنجی حدود ۲۵درصد قیمت تمام‌شده را به خود اختصاص می‌دهد. وی در ادامه با مقایسه میزان مصرفی گاز در فولادسازی با مصرف کل کشور خاطرنشان کرد: صنعت فولاد را اگر با مصرف کل کشور در نظر بگیریم، باید این گونه محاسبه کنیم که میزان مصرف گاز در بخش احیا و سایر بخش‌ها در هر تن تولید فولاد به چه میزان است. این میزان را با توجه به میزان تولید فولاد کشور محاسبه کرده تا میزان مصرف گاز را در این صنعت به‌دست آورد.
مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان در ادامه با اشاره به میزان آب مصرف‌شده در فولاد تأکید کرد: از نظر میزان آب مورد استفاده در فولاد نیز موضوع بر همین منوال است، بیشترین میزان آب مصرفی در کشور به بخش کشاورزی اختصاص دارد و در کل میزان مصرف آب صنایع به ۲درصد نیز نمی‌رسد. اما همواره این انتقاد بر آب‌بر بودن فولاد وجود دارد، در حالی‌که در بسیاری از واحدهای فولادی چرخه و بازگشت آب برای استفاده دوباره نیز تعریف شده است. حکایت مصرف گاز در صنعت فولاد نیز همین گونه است؛ هرچند فولاد نسبت به سایر صنایع، گاز بیشتری مصرف می‌کند، اما در کل و در مقایسه با مصارف دیگر چندان قابل توجه نیست.
بنی‌اسدی در ادامه با تأکید بر مزیت‌های کشور در تأمین انرژی توضیح داد: موضوعی که نمی‌توان از آن به‌عنوان مزیت چشم پوشی کرد، وجود انرژی گاز فراوان در کشور است، چراکه در حال حاضر از یک‌سو صادرات گاز ما با بحران مواجه است، چون در گذشته با تحریم روبه‌رو بوده‌ایم. از سوی دیگر، خط انتقال حوزه‌های پارس‌جنوبی همچنان آماده انتقال گاز نشده‌اند که بخواهیم صادرات داشته باشیم. اگر هم‌اکنون خط صلح پاکستان برای انتقال آماده شده بود یا خط ۶ و ۹ عسلویه برای انتقال به منطقه ترکیه و باکو راه‌اندازی شده بودند یا همچنین فازهای جنوبی آماده صادرات بودند، می‌توانستیم گاز را صادر کنیم، اما موضوع این است که این خطوط آماده راه‌اندازی نشده‌اند. وی افزود: از این‌رو مصرف گاز آن هم در صنایع برای کشور بسیار توجیه‌پذیر خواهد بود؛ چراکه گاز به وفور در کشور وجود دارد و مصرف آن در صنعت به معنای ایجاد ارزش‌افزوده کردن است.
مدیرعامل گروه صنایع فولاد صبح پارسیان در ادامه یادآور شد: معتقدم که مصرف گاز در صنایع حتی بیشتر از صادرات آن می‌تواند ایجاد ارزش‌افزوده کند. بنابراین اگر هم این خطوط انتقال گاز نیز آماده صادرات بودند، باز این موضوع جای بحث خواهد داشت که آیا صادرات گاز به سود ما خواهد بود یا مصرف داخلی آن در صنعت می‌تواند به‌صرفه باشد. من معتقدم که در حال حاضر استفاده از گاز در صنایع کشور توجیه‌پذیرتر است، چراکه مصرف گاز در صنایع سبب ایجاد ارزش‌افزوده خواهد شد.
سهم فولادسازی در مصرف گاز به ۵ درصد نمی‌رسد
فناوری‌های فولاد در کشور به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که با مصرف گاز تنظیم شوند. در این‌باره محمود ارباب‌زاده مدیرعامل فولاد سفیددشت در گفت‌وگو با نوسان عنوان کرد: در تولید فولاد دو نوع فناوری وجود دارد، یکی فناوری کوره بلند یا همان کنداتور است که در این کوره مصرف اصلی انرژی، زغال‌سنگ یا کُک به‌شمار می‌رود. همچنین فناوری دیگر، کوره‌های قوس الکتریکی و مدول‌های احیای مستقیم است که در این فناوری مصرف عمده آن برای فولادسازی، انرژی گاز و آب است. ارباب‌زاده ادامه داد: همین باعث شده صنعت فولاد علاوه بر آب‌بر بودن، گازبر نیز به‌شمار آید. برای هر تن فولاد در فناوری احیای مستقیم حدود ۲۸۰ تن مترمکعب گاز مصرف میشود. وی در ادامه با تأکید بر این موضوع که در کشور ما گاز به‌عنوان یک مزیت به‌شمار می‌رود، بیان کرد: باتوجه به‌وجود منابع غنی گاز در کشور در حال حاضر بیش از ۸۵ درصد فولاد به روش احیای مستقیم انجام میشود. برای مثال در فولاد مبارکه روزانه حدود ۸ میلیون تن مترمکعب گاز مصرف میشود، اما همین آمار در مقایسه با مصرف کل کشور که عددی بالای ۹۰ میلیون تن مترمکعب در روز است، قابل توجه محسوب نمی‌شود. به عبارت دیگر سهم فولادسازی در مصرف گاز شاید به ۴ تا ۵درصد در کشور نرسد.
مدیرعامل فولاد سفیددشت با تأکید بر این موضوع که گاز در کشور ما به فراوانی یافت میشود، عنوان کرد: گاز برای صنایع ما می‌تواند یک مزیت به‌شمار رود. چراکه برخی مخازن گازی بدون استفاده می‌سوزد و چندان قابل انتقال نیست، از این‌رو به نفع ما خواهد بود که آن را در صنایع به کار گیریم. به عبارت دیگر، زمانی که گاز را تبدیل به فولاد کنیم، یعنی سود بیشتری ایجاد کرده‌ایم.
کلام پایانی...
هرچند می‌توان اذعان کرد که صنعت استراتژیک و مادری مانند فولاد انرژی‌بر به‌شمار می‌رود و هرچند تأکید بر این موضوع که این صنعت باید میزان مصرف انرژی را در بخش‌های مختلف تولید پیوسته کنترل کند، چراکه حفظ منابع انرژی در صنعت فولاد در راستای رقابت‌پذیری آن به‌شمار می‌رود. اما باید این موضوع را نیز در نظر گرفت که مصرف انرژی به‌ویژه گاز از جمله مزیت‌های کشور ما به‌شمار می‌رود و همین امر ایجاد ارزش‌افزوده خواهد کرد. هرچند درباره آب این موضوع با توجه به کمبود آن چندان قابل دفاع نمی باشد اما در موضوع گاز باید اذعان کرد که سوزاندن آن در صنعت به معنای ایجاد ارزش بیشتر خواهد بود.
به نقل از ماهنامه نوسان