اوضاع سخت و تنگ تحریم ها، رها شدن فنر تورم به خصوص طی دو سال گذشته و شرایط متفاوت اقتصادی و مهمتر از همه کاهش قدرت خرید مردم، این بار دولتمردان را مصمم به اجرای این طرح کرد و سرانجام چهارشنبه هفته گذشته طرح حذف چهار صفر از پول ملی در هیئت دولت تصویب شد. به گفته علی ربیعی، سخنگوی دولت، این لایحه، افزایش کارایی پول ملی و هماهنگی بیشتر با عرف جاری جامعه را به همراه خواهد داشت. همچنین حذف چهار صفر از پول ملی باعث می‌شود تا حیثیت ظاهری پول ملی در مقایسه با سایر ارز‌های بین‌المللی مراعات و مسکوکات که مدتی است حذف شده‌اند، وارد چرخه شوند. از سوی دیگر استهلاک کاغذ کاهش می‌یابد. البته حذف چهار صفر از پول ملی ارتباطی با تورم، قدرت خرید و رشد اقتصادی ندارد.
علیمراد شریفی
مخالف سرسخت
با این وجود حذف صفرها از پول ملی، موافقان و مخالفان بسیاری دارد، برخی کارشناسان در دفاع از این لایحه می گویند، بعد از یک دوره طولانی که شاهد تورم‌های افسارگسیخته بوده‌ایم و ارزش و معنای واقعی ریال از بین رفته است، این اقدام ضروری و الزامی است. از سوی دیگر با حذف چهار صفر از پول ملی، بار روانی حاکم بر جامعه نیز با ساده سازی اعداد کاهش می‌یابد.
اما در سوی دیگر، مخالفان این لایحه، نسبت به تک بعدی بودن این تصمیم انتقاداتی دارند و معتقدند، این‌گونه تصمیمات باید به صورت یک بسته جامع و در جهت اصلاح ساختاری و زیرساختی اقتصاد ایران باشد. بسته‌ای که باید ساختار بودجه، بازار سرمایه، نظام مالی، ارزی و پولی کشور را در برگیرد. همچنین پیش زمینه‌های اجرای موفق این طرح در اقتصاد ایران وجود ندارد.
به اعتقاد علیمراد شریفی که یکی از مخالفان سر سخت این مصوبه است، این سیاست تاثیری در خلق پول ندارد چون عملا سیستم بانکی ما خلق پول انجام می دهد، بنابراین تاثیری در کاهش تورم نخواهد داشت. به گفته او، تا زمانی که سیستم مالیاتی کشور خوب عمل نکند و بانک ها خلق پول نداشته باشد عملا سیاست حذف صفر از پول ملی بی اثر خواهد بود.
او تاکید می کند که دولت به جای حذف چهار صفر صرفا باید جلو افزایش تورم را با کاهش سطح مصرف بگیرد و با توجه به عمر چهل ساله تورم در ایران، تا زمانی که سفته بازی از اقتصاد حذف نشود و نقدینگی به سمت تولید نرود هیچ تغییری در اقتصاد کشور ایجاد نمی شود.
به عقیده این اقتصاددان، امروز بزرگترین مشکل سیستم اقتصادی کشور عدم کنترل شبکه بانکی است و اگر برای آن فکری نشود، شرایط همین گونه خواهد بود و با توجه به اینکه 60 درصد اقتصاد ایران فرار مالیاتی دارند، تا زمانی که سیستم مالیاتی و فرارهای مالیاتی ساماندهی نشود مشکلات اقتصادی کشور حل نخواهد شد.
شریفی با پیش بینی بدبینانه ای به نوسان، می گوید: اگر این طرح اجرا شود تورم در کشور افزایش می یابد و در این شرایط احتمال ایجاد تورم توهمی و همچنین توهم پولی نیز وجود خواهد داشت.
دیدگاه ملایم
کمیل طیبی
مدیر قطب اقتصاد بین الملل دانشگاه اصفهان نیز در دیدگاهی ملایم تر در خصوص این طرح، می گوید: حذف چهار صفر به عنوان یکی از ابزارهای سیاست های پولی، مبنایی علمی دارد و به طور قطع پس از بررسی و نظر کارشناسان و راست آزمایی و آزمون میدانی به مرحله اجرا در می آید.
کمیل طیبی، معتقد است، وقتی تورم روند افزایشی به خود می گیرد، جابجا کردن پول با رقم های خیلی زیاد مشکل ساز می شود، از این جهت حذف صفر از پول ملی به عنوان ابزار سیاست پولی نیاز به بررسی دارد.او مهمترین مسئله در اجرای این سیاست را شکل گیری ابرتورم می داند و توضیح می دهد: این موضوع به ساختار و مشکلات اقتصادی کشور همچون افزایش رکود تورمی و ... بازمی گردد؛ از سوی دیگر این کار بار روانی دارد و شاید یک نوع تورم توهمی ایجاد کند. البته باید توجه داشت که حذف صفر از پول ملی به نرخ برابری و متعادل کردن پول کمک خواهد کرد.
به گفته طیبی، اگر افزایش نرخ تورم همچنان در کشور باقی بماند، با حذف صفر از پول ملی دردی از اقتصاد کشور دوا نمی شود حتی احتمال بدتر شدن اوضاع نیز وجود دارد. البته اگر یک سیاست موثر پیاده شود این تغییرات مشکلی ایجاد نمی کند؛ چون هدف، کنترل و کاهش نقدینگی است و با کاهش بار روانی میزان نقدینگی بر نرخ تورم اثرگذار خواهد بود که لازمه آن شرایط متعادل در اقتصاد و ایجاد زمینه مناسب برای سرمایه گذاری است.
او تصریح می کند: پشتوانه پول و کنترل کننده تورم چیزی به غیر از تولید نیست و تصمیم حذف صفرها تنها در جهت تعادل سازی با پول خارجی انجام می شود، اما قدرت خرید مردم افزایش نمی یابد و حتی احتمال کاهش قدرت خرید نیز وجود دارد.
حذف صفرها
یکی از هزاران مشکل
عبدالحسین ساسان دیگر استاد برجسته اقتصاد اصفهان در جبهه موافق حذف چهار صفر از پول ملی به "نوسان" می گوید: حذف صفر از پول ملی موجب کم شدن بار حسابداری ملی، صرفه جویی در کاغذ، وقت، چاپ، انرژی و همچنین کنترل بهتر حساب ها از سوی افراد می شود.
او البته تاکید می کند که حذف صفر از پول ملی مشکل بیکاری، تورم، نقدینگی و ... را حل نمی کند، اما کمر اقتصاد کشور امروز زیر بار این صفرها خم شده است و شاید با این کار بار اقتصاد سبک تر شود. به گفته ساسان، امروز برخی افراد در خریدهای روزانه خود به دلیل صفرهای اضافه و در کنترل حساب های خود دچار مشکل می شوند. او تاکید می کند: در حالیکه نفس برداشتن صفر از پول ملی موجب بهتر شدن روابط و کاهش هزینه معاملات می شود، اما بی شک معجزه نخواهد کرد و نمی تواند باعث کاهش تورم و یا کنترل نقدینگی شود.
او با بیان اینکه راهکار کاهش نرخ تورم و نقدینگی به غیر از حذف صفر از پول ملی است، می افزاید: حذف صفر از پول ملی تنها یکی از هزار مشکل کشور را حل می کند؛ بنابراین دولت به دنبال این سیاست، باید به دنبال راه حل بقیه مشکلات باشد.
این اقتصاددان معتقد است: در تمام کشورهای جهان وقتی صفر از پول آنها حذف می شود بدون استثنا قبل آن تصمیم به کنترل نقدینگی گرفته اند، بنابراین هیچ خردمندی صفرها را بدون کنترل نقدینگی حذف نمی کند و به طور قطع در سایه اجرای این سیاست دولت تدبیری در این خصوص خواهد داشت.
به گفته ساسان، سیاست حذف صفر از پول ملی به معنای اعلان و یا شیپور جنگ با تورم است، اما اینکه می تواند یا نمی تواند بحث دیگری است.
حال باید دید در شرایطی که اقتصاد بیمار ایران، هر روز با چالش‌های جدیدی دست و پنجه نرم می‌کند آیا اجرای سیاست حذف چهار صفر از پول ملی می تواند مرحمی برا پیکر بیمار اقتصاد باشد و آیا دولت می تواند به دنبال آن تورم را کنترل و از افزایش نقدینگی جلوگیری کند.
منبع: هفته نامه نوسان
دیدگاه‌ها