طی سالیان گذشته وزارت صنعت، معدن و تجارت برنامه های متعددی برای توسعه توان صنایع راهبردی انجام داده است که به طور طبیعی این صنایع نیازمند منابع ارزی بوده تا بتواند به تقاضای داخلی پاسخ دهد.اما همزمان با توسعه توان ساخت داخل، باید زمینه کاهش ارزبری صنایع نیز مورد توجه قرار می گرفت.
کم توجهی به صنایع ارز بر باعث شد که روز به روز بنیه صنعت کشور ضعیف و میل سرمایه‌گذاران در سرمایه‌گذاری کمتر شود. این رویکرد باعث شد به مرور زمان رغبت برای واردات بیشتر شود و تولیدکنندگان هم برای کاهش هزینه‌ها و سود بیشتر به‌دنبال خرید قطعه از سایر کشورها باشند. این رویکرد روز به روز بر خروج ارز از کشور دامن زد و تولید زیربنایی شکل نگرفت. حال در سازو کار جدید قرار است دولت رویه خود را تغییر دهد و به معنای واقعی تولید داخلی را ببیند.
مزیت‌های نهضت داخلی سازی
برخی از منابع خبری می‌گویند برای تولید یک دستگاه خودرو 2 هزار یورو (کل صنعت خودرو 3 تا 4 میلیارد دلار) و برای تولید یک یخچال و فریزر 1500 یورو ارز از کشور خارج می‌شود و این عدد در حوزه فولاد برای هر تن 100 دلار است.
این صنایع به جهت آنکه جزو ارزبرها هستند وزارت صنعت، معدن و تجارت می‌خواهد کاری کند که تولیدکنندگان این بخش با اتکا به تولیدات داخلی تولیدشان را ادامه دهند و البته این امر چهار مزیت برای کشور دارد. یکی از مزیت‌ها استفاده از ظرفیت مجموعه‌های دانش بنیان و دانشگاهی، دو جلوگیری از خروج ارز، سه ایجاد اشتغال و چهار کاهش قیمت‌ها است.
سراغ شرکت‌های دانش بنیان می‌رویم
برات قبادیان معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت به «ایران» می‌گوید: وزارت صنعت در حال شناسایی تمام صنایع ارزبر است که بواسطه آن بتواند به تولیدکنندگان داخلی سفارش قطعه و مواد اولیه بدهد.
وی ادامه می‌دهد: قبل از هر چیز باید به‌صورت دقیق میزان ارزبری صنایع در بخش‌های مختلف استخراج شود، اینکه کدام صنعت بیشترین واردات مواد اولیه را دارد یا اینکه ارزبری آنها در تجهیزات و ماشین‌آلات است. وی اذعان داشت: بعد از شناسایی و جمع‌بندی نیازها سراغ شرکت‌های دانش بنیان خواهیم رفت و به آنها سفارش قطعات، تجهیزات و ماشین‌آلات لازم را می‌دهیم، البته کارخانجات فعلی هم می‌توانند وارد این عرصه جدید شوند و نیاز تولیدکنندگان بزرگ را تأمین کنند.
سه ماه دیگر طرح نهضت داخلی‌سازی به پایان می‌رسد
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: قرار بود طی شش ماه برنامه نیازهای تولیدات داخلی به جمع‌بندی برسد ولی سعی می‌کنیم تا قبل از شش ماه (نهایت تا سه ماه دیگر) آن را به پایان برسانیم و برای اجرایی شدن آن مذاکرات را آغاز کنیم.
عزمی جدید برای داخلی سازی
قبادیان با بیان اینکه 30 درصد تولید ناخالص داخلی مربوط به حوزه صنعت و معدن است افزود: در گذشته عزمی برای داخلی‌سازی صنایع ارزبر وجود نداشت اما بواسطه تحریم و مشکلاتی که بواسطه آن ایجاد شد دولت با تمام قوا به سمت داخلی‌سازی صنایع ارزبر در حال حرکت است و در این راستا تمام بخش‌ها در حال همکاری هستند.
4 صنعت ارزبر کشور
وی با بیان اینکه لوازم خانگی، خودرو، فولاد و صنعت دریایی در زمره صنایع ارزبر هستند که می‌خواهیم فناوری‌های ارزبر آنها را داخلی‌سازی کنیم، گفت: با شروع نهضت داخلی‌سازی که به طور قطع در نیمه دوم سال‌جاری اجرایی می‌شود، تنها در سال اول میزان ارزبری صنعت 30 درصد کاهش پیدا می‌کند و تا پایان برنامه این عدد به 70 درصد خواهد رسید.
لیست جدید ممنوعیت‌ها در سال 98
معاون آموزش، پژوهش و فناوری وزارت صنعت، معدن و تجارت با بیان اینکه ممنوعیت واردات کالا با هدف اجرایی شدن نهضت داخلی سازی است، تصریح کرد: سال گذشته واردات 1500 قلم کالا که تولیدکنندگان داخلی توان تولید آن را دارند، ممنوع شد. بدین جهت درصدد آن هستیم که این رویه را برای سال‌جاری و با ادامه داخلی‌سازی دنبال کنیم. این امر به سرمایه‌گذاران اطمینان می‌دهد که هدف دولت، داخلی‌سازی است.
نیاز ارزی صنایع مهم
در گزارشی که سال گذشته وزارت صنعت منتشر کرد عنوان شد که نیاز ارزی بخش صنعت و معدن ۲۵ میلیارد دلاراست. این وزارتخانه یادآور شده بود که نساجی به ۲ میلیارد دلار، غیرفلزی‌ها به ۶ میلیارد دلار، محصولات فلزی و لوازم خانگی به ۵/ ۲ تا 3 میلیارد دلار، برق و الکترونیک به ۳ میلیارد دلار، ماشین‌سازی و تجهیزات به ۵/۲ میلیارد دلار، خودرو و نیرومحرکه به ۵/ ۴ میلیارد دلار، صنایع معدنی (فلزی و کانی غیرفلزی) به ۵/ ۳ میلیارد دلار و سایر گروه‌ها نیز به یک میلیارد دلار ارز نیاز دارند.
سهم مصرفی و تولیدی‌ها از ارز
در این میان مرکز پژوهش‌های مجلس عنوان کرده است: کل اقلام مصرفی وارداتی به ایران؛ از خودرو تا سوزن و ماشین ظرفشویی و یخچال و... ارزی برابر با 9.8 میلیارد دلار به خوداختصاص داده‌اند به این ترتیب با کمی اغماض می‌توان این رقم را 10 میلیارد دلار در نظر گرفت.
این مرکز ادامه داده است که با توجه به اینکه 30 قلم کالای وارداتی بیش از 73 درصد از این ارزبری را از آن خود می‌کند، توجه به مدیریت واردات این اقلام خود می‌تواند کاهش ارزبری را در بر داشته باشد. بر این اساس 7.3 میلیارد دلار از ارزبری مختص واردات کالاهای مصرفی در ایران قابل مدیریت است. گزارش‌های تفکیکی در خصوص آمار تجارت خارجی نشان می‌دهد عمده‌ترین اقلام مصرفی وارداتی به ایران، در سه بخش صنعتی، کشاورزی و بهداشتی جای می‌گیرند. دسته مصرفی‌های بخش صنعت 27.05 درصد از واردات اقلام مصرفی را به خود اختصاص می‌دهند.