تداوم جنگ روسیه و اوکراین رفته‌رفته امنیت غذایی جهان را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد و زنگ خطر بحران تازه‌ای را به صدا درآورده است. از ابتدای شعله‌ور شدن آتش جنگ میان بزرگ‌ترین صادرکنندگان گندم،‌ صادرات این کالا با وقفه مواجه و روند عرضه در بازارهای جهانی مختل شده است. ترس از کمبود مواد غذایی تقاضای کشورها برای خرید و افزایش ذخایر گندم را بالا برده و به سرعت آثار خود را در رشد قیمت کالاهای اساسی در حوزه غذایی به ویژه گندم نشان داده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد از ابتدای آغاز تحرکات روسیه و اوکراین در مسیر جنگ، تاکنون قیمت گندم در بازار جهانی بیش از ۴۴ درصد رشد داشته است.
رقمی که توانست تورم در بازار محصولات غذایی در جهان را بسیار پیش‌تر از خود حرکت دهد. در سوی دیگر ماجرا، بازار سرمایه ایران نیز بر دو بال تورم داخلی و جهانی، رشد محسوسی را تجربه کرده است. نگاهی به نمودار شاخص صنعت غذایی بازار سهام ایران حاکی از رشد بیش از ۵۰ درصدی این گروه از ابتدای اسفندماه سال گذشته (همزمان با آغاز تنش‌ها میان روسیه و اوکراین)، تا پنجم خردادماه سال جاری است. کارشناسان بازار سرمایه بر این باورند در صورت تداوم وضعیت موجود، روند رو به رشد گروه غذایی ادامه‌دار خواهد بود. با این حال اما ریسک‌هایی در این مسیر شناسایی شده است که یکی از آنها می‌تواند پایان جنگ روسیه و اوکراین و به تبع آن، تعدیل قیمت گندم باشد!
روسیه به عنوان نخستین و بزرگ‌ترین صادرکننده گندم جهان سه ماه است که درگیر جنگ با اوکراین به عنوان پنجمین صادرکننده این کالای ضروری است. جنگی که اختلال بزرگ تامین غذا را در جهان به دنبال داشته است. کارشناسان هشدار داده‌اند که ذخیره گندم جهان تنها برای مدت زمان محدودی پاسخگوی تقاضا و نیاز مردم خواهد بود و وضعیت نگران‌کننده فعلی به سرعت وارد شرایط بحرانی خواهد شد. در کنار اختلال در عرضه گندم در سطح جهان، کمبود مواد مورد نیاز برای کشاورزی صنعتی نیز یکی دیگر از مشکلات اساسی پیش روی جهان است. کمبود کود، آب و بحران خشکسالی در سرتاسر جهان نیز بر عامل جنگ افزوده شده تا تولید و تامین گندم در سطح جهان با اختلال مواجه شود. برخی کارشناسان خطر امنیت غذایی جهانی را با سطح بحران مالی ۲۰۰۸ مقایسه می‌کنند.
بر اساس اطلاعات ارائه‌شده از سوی کارشناسان به سازمان ملل متحد، ذخایر گندم احتمالا تنها برای ۱۰ هفته کفاف تقاضا را خواهد داد و از آن پس بحران تازه‌ای در تامین غذای جهان ایجاد می‌شود. بر همین اساس گفته می‌شود جنگ میان صادرکنندگان گندم به عنوان عامل مضاعف بر عملکرد عرضه اثر گذاشته و پیش از آغاز جنگ نیز زنگ خطر تامین گندم به صدا درآمده بود. دیوید بیزلی مدیر اجرایی برنامه جهانی غذای سازمان ملل متحد، پیشتر گفته بود که ۴۹ میلیون نفر در ۴۳ کشور در حال حاضر در قحطی به سر می‌برند.
بحران غلات در سراسر جهان گسترش یافته و قیمت گندم طی دو ماه گذشته به بالاترین حد خود رسیده است. تولیدکنندگان بزرگی مانند روسیه، قزاقستان و هند برای محافظت از بازارهای داخلی خود صادرات را متوقف کرده و از سوی دیگر منابع غلات اوکراین هم به دلیل درگیری‌های مداوم در خطر است. همین شرایط باعث ترس از ناامنی غذایی و گرسنگی در سراسر جهان شده است. روندی که رشد محسوس قیمت را به دنبال داشته است.
تورم گندم و صنایع غذایی ایران
رشد قیمت گندم و دیگر غلات در بازار جهانی در بازار ایران نیز همراه با عامل مضاعف تورم داخلی خود را نشان داده است. دولت به تازگی ارز ترجیحی صنایع غذایی را حذف کرده است. اقدامی که همزمان با صدور مجوز افزایش نرخ برای شرکت‌های غذایی همراه شد و نرخ محصولات را از ماه افزایش داده است. بر همین اساس گفته می‌شود تورم جهانی و داخلی به عنوان دو بال رشد قیمت محصولات غذایی عمل خواهند کرد. به ویژه آنکه قیمت‌ها به رغم تعیین دستوری اما همپای تورم رشد کرده‌اند و از همین رو فاصله میان افزایش نرخ تولید و نرخ محصول نهایی تا حد زیادی کاهش یافته است. بر همین اساس پیش‌بینی می‌شود صنایع غذایی بتوانند در ماه‌های پیش‌رو بازدهی مثبتی کسب کنند.
بر اساس آمار رسمی سازمان بورس، شاخص این گروه از ابتدای تنش‌های روسیه و اوکراین بیش از ۵۰ درصد رشد داشته است. این روند نشانگر اقبال سرمایه‌گذاران به صنعت غذایی است که گفته می‌شود عموما از افزایش نرخ‌های جهانی و تورم داخلی با آزادسازی قیمت‌ها نشات گرفته است. بر همین اساس کارشناسان تاکید می‌کنند که در تحلیل گروه غذایی باید با ریسک‌های مهمی را در نظر گرفت. گفته می‌شود مهم‌ترین ریسک کنونی صنایع غذایی که ممکن است تا حد قابل ملاحظه‌ای عملکرد و در نتیجه روند معاملات این گروه در بازار سهام را تحت‌تاثیر قرار دهد، پایان جنگ روسیه و اوکراین و هموار شدن مسیر تجارت کالا و غلات به ویژه گندم است. ولادیمیر پوتین رییس‌جمهوری روسیه در اجلاس داووس تاکید کرده است که این کشور همچنان بزرگ‌ترین صادرکننده گندم جهان باقی خواهد ماند.
این اظهارات به معنای سیگنال مثبت روسیه به جهان مبنی بر گشایش راه‌های تجارت گندم و تعدیل قیمت آن در صورت نرمش طرف‌های غربی و رفع تحریم‌ها تلقی شده است.
اگر چه در صورتی که این روند طی شود، وضعیت بازار گندم در جهان بهبود خواهد یافت و با ایجاد تعادل در عرضه و نرخ، جهان وضعیت بهتری را برای تامین این ماده مهم و اساسی تجربه خواهد کرد اما همین رویکرد مثبت می‌تواند به عنوان یکی از ریسک‌های جدی گروه غذایی در بازار سهام ایران شناخته شود و بازدهی این صنایع را تحت‌تاثیر قرار دهد.

منبع: جهان صنعت