اگرچه عملیات اجرایی تونل سوم كوهرنگ در سال ۱۳۷۷ و با هدف تامین آب به میزان حدود ۲۵۵ میلیون مترمكعب در سال برای تامین بخشی از كمبود آب منطقه مركزی ایران آغاز شد و قرار بود بخشی از آب حاصل از این طرح بعد از ورود به حوضه زاینده رود برای تامین آب شرب، به استان یزد منتقل شود، اما با رایزنی و لابی های صورت گرفته و چانه زنی نمایندگان آن استان و حمایت سیدمحمد خاتمی رئیس جمهور وقت و همچنین اردکانیان وزیر نیرو در آن زمان، بیست سال زودتر و پیش از اجرا و بهره برداری از طرح تونل سوم کوهرنگ، آب زاینده رود به یزد منتقل شد و امروز در حالیکه زاینده رود در خشکی به سر می برد، استان مجاور از آب این رودخانه استفاده می کنند.

لابی قدرت

و انسجام نمایندگان

به گفته علیرضا همدانیان- معاون اسبق استانداری اصفهان، اگرچه خود تونل سوم کوهرنگ سال ها پیش افتتاح شد و بخش ناچیزی از لاینینگ این طرح باقی مانده بود، اما سد این تونل به عنوان بخش اصلی طرح همچنان با درصد پیشرفت جزیی، ناتمام باقی مانده بود، بنابراین پیش از سفر اول روحانی به اصفهان، این پروژه در سازمان برنامه و بودجه تشریح شد.

او می گوید: در آن زمان ذکر شد که سد تونل سوم کوهرنگ باید تا پایان دولت یازدهم اجرا شود، اما با توجه به اینکه یک سال و نیم به پایان این دولت باقی مانده بود، اعلام کردیم این پروژه تا سال 96 برای بهره برداری زمان می خواهد و مقرر شد 70 میلیارد تومان به این طرح اختصاص دهند که متاسفانه تنها حدود 15 میلیارد تومان اعتبار به آن داده شد، از سوی دیگر در مقطعی در نظر داشتیم اعتبار مورد نیاز آن را از اصفهان تامین کنیم که سازمان برنامه و بودجه کشور زیر بار نرفت و اکنون بعد از 20 سال همچنان سد تونل کوهرنگ با پیشرفت فیزیکی اندک در حال اجراست. به گفته کارشناسان اگر سد و تونل سوم کوهرنگ نیز امروز افتتاح شود با توجه به ظرفیت200 میلیون مترمکعبی سد آن، این طرح معجزه ای برای اصفهان نخواهد کرد، چراکه زاینده رود امروز خشکیده و یزدی ها که قرار بود بعد از اجرای طرح تونل سوم کوهرنگ، خط اول انتقال آب از زاینده رود به یزد را ببرند، بیست سال زودتر و پیش از اتمام این طرح بلاتکلیف، با لابی قدرت و انسجام نمایندگان و مدیریت این استان، آب زاینده رود را به این منطقه بردند و اگرچه قرار بود این آب تنها برای شرب باشد، اما صنعت یزد نیز از زاینده رود بی بهره نماند.

 

بندرخشک

بدون شک پروژه بندرخشک مهم‌ترین طرح در مسیر توسعه اقتصادی اصفهان است که امروز در ردیف یکی از طرح های نافرجام استان قرار گرفته است. ایده این پروژه نخستین بار در دل کمیسیون تجارت اتاق بازرگانی هفتم مطرح و در نهایت بعد از مکاتبات مختلف در سال 91 طی سفر چهارم احمدی نژاد به اصفهان، مجوز آن با امضای صدوق- دبیر دولت دهم- صادر شد و بعد از آن هیات امنای اجرایی آن در اتاق بازرگانی وقت تشکیل و قرار شد سرمایه گذار برای این طرح پیدا شود، اما با تغییر و روی کار آمدن دولت یازدهم این پروژه متوقف شد. اما یزدی ها این بار هم از اصفهان پیشی گرفتند در زمینی که قابلیت اجرایی شدن بندر خشک نداشت، نخستین بندرخشک کشور را به نام خود ثبت کردند. این درحالیست که این ایده در اصفهان شکل گرفت و مقدمات اولیه طرح توسط معاونت برنامه ریزی سابق استانداری برای شناسایی مکان در منطقه ایستگاه سیستان در شرق اصفهان، با انتخاب دو نقطه هزار هکتاری که نقطه اول در همجواری راه‌آهن ایستگاه سگزی بود، آغاز شد. سپس اتاق بازرگانی با همکاری معاونت برنامه ریزی استانداری و پیگیری ذاکراصفهانی استاندار وقت و نهایتا هیات مدیره که عمدتا از بخش خصوصی بودند، انتخاب و سرمایه اولیه برای انجام مطالعات، آغاز شد. به موازات آن مکاتبه مورد نیاز با دستگاه های اجرایی مرتبط مانند اداره کل منابع طبیعی، سازمان آب منطقه، راه و شهرسازی، محیط زیست انجام و برخی مجوزات در داخل استان گرفته شد. در دولت یازدهم پس از مدتی تاخیر، کار با دستور زرگرپور استاندار فعلی آغاز و مکاتبات لازم برای تسریع اجرای پروژه با تهران برقرار شد و این وظیفه از معاونت برنامه‌ریزی، به معاونت عمرانی استاندار محول شد. همانجایی که به نظر می رسد، کشتی بندر خشک اصفهان در سنگلاخ های دولتی گرفتار شد. در این میان که بندرخشک اصفهان درگیر اختلافات بین مدیران و وزارتخانه ها در دولت روحانی بود، یزدی ها دوباره در گوی رقابت این طرح را به نوعی از اصفهان ربودند و در اجرا، مرد عمل شدند، اگرچه اصفهانی ها در توجیه این موضوع اعلام کردند که بندر خشک یزد در حقیقت از طرف دولت مصوبه و مجوز ندارد و برای راه‌اندازی آن، از اداره صنایع، معادن استان یزد مجوز گرفته شده، اما همدانیان-معاون اسبق استانداری اصفهان بر این عقیده است که یزدی‌ها به طور قطع موضوع بندر خشک را جدی‌تر از ما گرفتند در حالیکه مدیریت و نمایندگان اصفهان در اجرای پروژه ها به طور جدی برخورد لازم را ندارند و باید توجه داشت در این فضا کسی منتظر ما نمی‌ماند. می گویند: وقتی کار با مجوز یا بدون مجوز عملیاتی شد دیگر کار از کار گذشته است!.

 

طرح انتقال آب از خلیج فارس

حدود 20 سال از اولین خشکی زاینده رود می گذرد و در این سال ها اگرچه طرح های مختلف انتقال آب از جمله بهشت آباد و ... برای جبران بخشی از کمبود آب این حوضه مطرح شد، اما تا به امروز به نتیجه نرسیده است. از سوی دیگر طی یک دهه اخیر به خصوص در دولت یازدهم و دوازدهم طرح انتقال آب از خلیج فارس به فلات مرکزی ایران مطرح شد و باز یزدی ها با لابی قدرت خود، بودجه و اعتبار لازم برای اجرای این طرح را گرفتند و در نهایت طرح انتقال آب از خلیج فارس به یزد طی 6 سال و با 25 هزار میلیارد تومان اعتبار، اواخر سال گذشته به بهره برداری رسید. این طرح شامل آب شیرین کن و 12 ایستگاه پمپاژ است که بعد از شیرین شدن آب در بندرعباس، آب خلیج فارس از طریق 820 کیلومتر خط لوله به استان یزد منتقل و از آنجا به مجتمع چادرملو انتقال می یابد و به نوعی مورد استفاده این صنعت قرار می گیرد. از سوی دیگر قرار است ظرفیت انتقال این آب برای بخش صنعت استان یزد تا یک سال آینده به بیش از 4 میلیون مترمکعب افزایش یابد، این در حالیست که بعد از چانه زنی های بسیار حسن روحانی اسفند سال گذشته و در واپسین ماه های فعالیت خود در دولت دوازدهم، طرح انتقال آب از خلیج فارس به اصفهان را کلید زد و با وجودی که فولادمبارکه، ذوب آهن و پالایشگاه اصفهان عمده ترین سرمایه گذاران این طرح هستند، اما گفته می شود هنوز انتخاب شرکت و پیمانکار این طرح در اصفهان مشخص نشده است. باید توجه داشت در شرایطی که زاینده رود در بحران شدید بی آبی به سرمی برد، یزدی ها نه تنها از آب زاینده رود بلکه از خلیج فارس نیز سهمی برای خود تعیین کرده اند.

به گفته کارشناسان، مدیران و نمایندگان استان یزد طی سال های گذشته در اجرا و پیگیری طرح های مختلف مطالبه گر بوده و از لابی های قدرت بهره برده اند، در حالیکه در این سال ها نه تنها استانداران و مدیران قوی برای اصفهان تعیین نشده است، بلکه استانداران و نمایندگان اصفهان قدرت چانه زنی لازم را برای پیگیری طرح ها ندارند و از درون دچار اختلافند و این نگرانی وجود دارد که اگر این شرایط ادامه یابد، چشم انداز پیش روی اقتصاد اصفهان روشن نخواهد بود.