رییس سازمان بورس روز گذشته در بیستوچهارمین نشست نمایندگان اتاق بازرگانی اظهار کرد: مکرر از واژه حباب برای بورس استفاده میشود و نکته جالب این است که برخی افراد از زمان شاخص ۲۰۰ تا ۳۰۰ هزار واحد هشدار حباب میدادند در حالی در حال حاضر شاخص چهار برابر آن زمان است. رییس سازمان بورس با بیان اینکه یکی از استدلالهای نادرست، مقایسه رشد بورس با رشد واقعی اقتصاد است، افزود: آیا اگر رشد اقتصادی سه درصد باشد تولیدکنندگان حاضر هستند کالای خود را با رشد قیمت سهدرصدی بفروشند یا اگر رشد اقتصادی منفی سه درصد بود حاضر هستند قیمت کالای خود را با سه درصد منفی عرضه کنند. وی تاکید کرد: مقایسه یک متغیر اسمی و واقعی اشتباه است. دهقان دهنوی تصریح کرد: اگر سال گذشته انتخابات آمریکا بدین شکل رقم نمیخورد و ترامپ رای آورده بود و فشار حداکثری ادامه مییافت، در زمان شاخص دو میلیونی افرادی نمیگفتند «ای کاش اندکی سهام میخریدم تا سود کنیم.» رییس سازمان بورس با بیان اینکه واقعیت بازارهای مالی این است که قیمت دارایی نسبت به تورم انتظاری شکل میگیرد، بیان کرد: حقیقت تلخ این است که انتظارات مبنی بر رسیدن دلار به عدد بالا شکل گرفت و زمانی که انتظار وجود دارد نمیتوان از لفظ حباب استفاده کرد. وی ادامه داد: اما با نگاهی به بازارهای موازی مشاهده میشد که در همان زمان نیز افرادی بودند که سکه را در قیمت ۱۶میلیون تومان برای سود بیشتر خریداری کردند که امروز نرخ سکه نسبت به آن زمان، ۳۵ تا ۴۰ درصد ریزش داشته و این موضوع در دلار نیز صدق میکند زیرا این سرمایهگذاران در بازار موازی مخصوصا دلار در قیمت ۳۴ هزار تومان خریداران روزهای اوج بودند در حالی که اکنون قیمت دلار ۲۳ تا ۲۴ هزار تومان است و اینکه واکنشی که فعالان اقتصادی به دلار دارند را حباب بنامیم، اشتباه است. دهقان دهنوی گفت: بنابراین کاهش قیمتها در سایر بازارهای موازی نیز رخ داد اما «بورس» به دلیل داشتن تابلو لحظهای برای سرمایهگذاران کاملا عیان بود ولی این موضوع در دیگر بازارها به همین دلیل زیاد به چشم نیامد. رییس سازمان بورس نرخ بهره را دیگر عامل رشد بورس خواند و بیان کرد: زمانی که نرخ بهره کاهش مییابد تمایل به سمت بازار داراییها زیاد میشود و همین نگرانی را در رشد قیمت مسکن نداشتیم چراکه حباب مسکن ۵۰ سال است نمیریزد.
مقایسه ریزش بازارها
بیستوششم فروردین سال ۹۸ بود که شاخص کل توانست قله ۲۰۰ هزار واحدی را فتح کند؛ رشدی که از هفتههای پایانی سال ۹۷ آغاز شده بود و از توجه دولت دوازدهم به بازار سرمایه نشان داشت. شاخص کل طی شش ماه توانست ۱۰۰ هزار واحد دیگر رشد کند و در بیست و سوم شهریورماه همان سال روی رقم ۳۰۴ هزار و ۴۶۰ واحد بایستد. این روند با سرعتی منطقی و به دور از هیجانات بیرونی ادامه یافت و طی شش ماه، شاخص کل با رشد حدود ۲۰۰ هزار واحدی تا پایان سال ۹۸، در ارتفاع ۵۱۲ هزار و ۹۰۰ واحد ایستاد. با شروع سال ۹۹ اما دولت به تبلیغات خود برای دعوت از مردم با هدف سرمایهگذاری در بورس شدت بخشید. همزمان با دعوت گسترده مسوولان سیاسی کشور برای جذب نقدینگیهای سرگردان در بازار سرمایه، عرضههای اولیه شرکتهای دولتی در بازار سرمایه نیز شتاب گرفت. رییسجمهوری در آن زمان وعده هر هفته یک عرضه اولیه را مطرح کرده بود. روندی که البته با استقبال تازهواردان به بازار سرمایه نیز مواجه و موجب هجوم نقدینگی به بازار سرمایه شد. همزمان با این روند، سیر صعودی تورم نیز ادامه داشت.
ناظران اقتصادی بر این باورند که همزمانی هیجانات بازدهی بازار سرمایه در کنار رشد تورم از عوامل اصلی رشد شاخص بورس و افزایش بهای سهام اغلب شرکتها در سال گذشته بوده است. تکرار شعار «همه چیز خود را به بورس بسپارید» سرانجام شاخص کل را به قله بیسابقه دو میلیون و ۷۸ هزار و ۵۴۶ واحدی رساند. فتحی که به سرعت از دست رفت و به تلخترین شکست در تاریخ بازار سرمایه ایران بدل شد. آنچه اکنون مورد توجه است، اظهارات رییس سازمان بورس در پیوند زدن رشد و ریزش دلار با افت و خیز بازار سرمایه است. نگاهی به قیمت دلار بازار آزاد نشان میدهد، در حالی که بورس خردادماه سال ۹۹ را با شاخص یک میلیون تومانی آغاز کرده و استارت یک جهش بزرگ را زده بود، نرخ دلار روی رقم ۱۷ هزار و ۷۰۰ تومان قرار داشته است. این به معنای آن است که در حالی که شاخص کل بورس طی دو ماه دو برابر افزایش را تجربه کرده است، نرخ دلار تنها هزار و ۷۰۰ تومان بالا رفته بود. در بلندترین نقطه قله شاخص بورس هم در تاریخ ۱۹ مردادماه سال گذشته، دلار نرخ ۲۲ هزا رو ۵۰۰ تومان را تجربه میکرد. در پایان مهرماه سال گذشته که نرخ دلار به ۳۲ هزار تومان رسیده بود، شاخص کل دو ماه بود که ریزش را آغاز کرده و با فشار فروش سهامداران مالباخته دست و پنجه نرم میکرد. بررسی اصلاح قیمتی بازارها از قله نشان میدهد که شاخص کل بورس از بیشتم مردادماه تا روز گذشته ۴۴ درصد بازدهی منفی را ثبت کرده است. این به معنای آن است که طی ماههای گذشته با افت و خیز توانسته است بخشی از سقوط سال گذشته را جبران کند. در همین حال، دلار از قله دو هزار تومانی خود تا روز گذشته که د رکانال ۲۴ هزار تومانی قرار داشت، ۲۵ درصد بازدهی منفی را ثبت کرده است. سکه نیز از قله قیمتی ۱۶ میلیون ۴۰۰ هزار تومان در پایان مهرماه سال گذشته تا کنون که همزمان با اوجگیری قیمت دلار بود، ۳۴ درصد بازدهی منفی داشته است. قیمت طلا نیز از قله قیمتی خود در نرخ یک میلیون و ۴۸۸ هزار تومان برای هر گرم طلای ۱۸ عیار تا کنون ۲۸ درصد فاصله گرفته و کاهش یافته است. ( مقایسه بازدهی منفی بازارهای موازی در نموادر شماره یک قابل مشاهده است.)
ریزش ۸۰ درصدی سهام
ریزش و اصلاح شاخص کل بورس در مردادماه سال ۹۹ به معنای سقوط آزاد بسیاری از نمادهای بازار بود. در این گزارش تنها به چهار سهم مورد توجه معاملهگران در سال گذشته اشاره میشود. در حالی که قیمت پایانی نماد خگستر در نوزدهم مردادماه و همزمان با بالاترین میزان رشد شاخص کل،روی رقم هزار و ۲۰۹ تومان قرار داشت، با ثبت قیمت پایانی ۲۴۵ تومان در بیست و سوم خرداد سال جاری، تاکنون بازدهی منفی ۸۰ درصدی را ثبت کرده است. همچنین نماد حکشتی که در نوزدهم مردادماه سال گذشته به قیمت هشت هزار و ۲۷۱ تومان رسیده بود، طی این مدت بازدهی منفی ۸۳ درصدی را ثبت کرده و به نرخ هزار و ۴۲۰ تومان رسیده است. نماد غگل نیز در حالی این روزها در محدوده ۳۴۰ تومان معامله میشود که در دوازدهم مردادماه سال گذشته هزار و ۳۳۴ تومان قیمت داشت و بدین ترتیب ۷۴ درصد اصلاح کرده است. در همین حال نماد شتران نیز که هفتم مردادماه سال ۹۹ روی قیمت دو هزار و ۸۴۳ تومان معامله میشد، با ریزش ۷۰ درصدی به نرخ ۸۴۶ تومان رسیده است. بررسی اجمالی اصلاح نمادها نشان میدهد، ارقام صفر درصدی و ۴۰ درصدی بیان شده از سوی رییس سازمان بورس، اظهارات غیردقیق بوده است که احتمالا تنها با هدف دفاع از عملکرد خود در بازار سرمایه صورت گرفته است. از زمان ورود دهقان دهنوی به بازار سرمایه، بورس تجربههای متعدد آزمون و خطا را پشت سر گذاشته و بسیاری از سهامداران این بازار همچنان در زیان بیش از ۷۰ درصدی نسبت به سال گذشته هستند. (بررسی بازدهی منفی چهار سهم مورد بررسی در نمودار شماره دو قابل مشاهده است.)