از زمانی که دولت ایران اولین مورد ابتلا به ویروس را اعلام کرد تا کنون ایران همواره در بین ده کشوری که بیشترین آسیب را از کرونا دیده اند قرار داشته است. اما برخلاف نُه کشور دیگر، اقتصاد ایران حتی بیش از شیوع ویروس هم در وضع بسیار وخیمی بود. ناکارآمدی، فساد، تحریم و سقوط قیمت نفت، رکودِ تورمی ایران را بیشترین حد رسانده بود: ۴۱ درصد تورم، رشد اقتصادی منفی ۷.۲ درصد و ۲۰ درصد کسری بودجه برای سال ۱۳۹۹ که با ملاحظه اثر کرونا دستکم دو برابر خواهد شد.
همچون عرصههای دیگر، سیاست رسمی دولت ترامپ در مورد ایران هم پنبه کردن همه آن چیزی بود که اوباما رشته بود. او با خروج یکجانبه از توافق سال ۲۰۱۵ ایران و شش کشور، کارزار فشار حداکثری اقتصادی با هدف محدود کردن حضور ایران در خاورمیانه را کلید زد.
بر همین اساس، دولت آمریکا تاکنون دست رد به خواستههای مقامات ایران، رهبران اروپا، سناتورها و نمایندگان کنگره و رقیب انتخاباتیاش، جو بایدن، برای تعلیق موقت تحریمها بهخاطر کرونا زده است. آمریکا همچنین با درخواست بانک مرکزی ایران برای ۵ میلیارد دلار وام اضطراری صندوق بینالمللی پول مخالفت کرده است. این فشار اقتصادی در مدیریت شیوع بیماری و آثار ویرانگر آن بر اقتصاد ایران اثر خواهد گذاشت.
تحریمها در حال بیخاصیت کردن و بلاموضوع کردن دولت انتخابی در ایران است. نتیجهی غلبه نهادهای بیرون از بودجه و نظارت در انجام وظایف حاکمیتی میتواند سوق دادن بیشتر ایران به سمت حکومتی تکحزبی با غلبه نیروهای نظامی باشد
وزارت خارجه آمریکا و خصوصا حسابهایش در شبکههای اجتماعی تلاش میکنند مردم ایران را قانع کنند که نهادها و بنیادهای غیردولتی ایران منابع کافی برای جنگ با بیماری را دارند و ایران احتیاجی به منابع خارجی ندارد. در ماه مارس وزارت خارجی آمریکا در متنی رسمی ادعا کرد که حکومت ایران دارایی کافی برای پاسخ دادن به نیازهای بخش سلامت را دارد. البته در این مدت آمریکا پیشنهاد کمک درمانی به ایران را هم مطرح کرد که مقامات ایران آن را رد کردند. استدلال ایران این بود که اگر آمریکا قصد کمک دارد، بهجای پیشنهاد کمکهای انساندوستانه، داراییهای ایران را آزاد کرد و تحریمها را معلق کند.
اما، بر خلاف دو سال منتهی به امضای برجام، بهنظر نمیآید اینبار افکار عمومی ایران آنچنان یک صدا در حال حمایت از لغو تحریمها باشد. در سال ۱۳۹۲ نامزدی که شعار حل مساله تحریمها را میداد به ریاست جمهوری انتخاب شد و مردم تهران، هر مرحله از پیشرفت مذاکرات را در خیابان جشن میگرفتند. مذاکرهکنندگان در رسانهها و شبکههای اجتماعی تحسین میشدند و نمایندگان حامی برجام اکثریت را در انتخابات مجلس سال ۱۳۹۴ بهدست آوردند. اما اینبار فضا به کل متفاوت است. در اسفند گذشته رکورد پایینترین مشارکت رایدهندگان در ادوار انتخابات مجلس ایران ثبت شد. بیش از آن هم در پاییز سال گذشته ناآرامیهای سراسری و واکنش سخت حاکمیت به آن احساس کم شدن اعتماد مردم به حکومت را فراگیر کرده بود. در نتیجه فشار افکار عمومی ایران، آنطور که در ۲۰۱۵ تجربه شد، برای رفع تحریمهای فعلی در غرب احساس نمیشود.
آنچه خواندید ترجمهای است از یادداشتی که در ۷ می ۲۰۲۰ در وبسایت روزنامه واشنگتنپست منتشر شده است.