اقتصاد بازار: در پی حصول توافق هسته‌ای، هیات‌های اروپایی یکی پس از دیگری راهی ایران می‌شوند تا نخستین گام‌های خود را برای ورود به بازار کشور بردارند، این در حالیست که گزارش «آنکتاد» از وضعیت جذب سرمایه‌های خارجی در سال 2014 از کاهش 31 درصدی سهم ایران از جریان جهانی سرمایهگذاری خارجی حکایت می‌کند که به عقیده برخی از کارشناسان این امر را می‌توان تابعی از وجود تحریم‌های اقتصادی علیه ایران و همچنین روند کاهشی حجم سرمایهگذاری خارجی در جهان در سال گذشته میلادی دانست و این در حالیست که با انجام توافق هسته‌ای، میزان سرمایهگذاری خارجی در ایران افزایش خواهد یافت.
با توافق انجام شده در وین، این امیدواری بین صاحبان صنایع در ایران و البته سرمایه‌گذارانی که ایران را بازار فرصت‌ها برای سرمایهگذاری می‌دانند، فراهم شده است تا به بازار ایران ورود کنند. اما در این میان آنچه حائز اهمیت است، فراهم کردن شرایط آسان برای ورود سرمایه‌های خارجی و عقد قراردادهای برد- برد است.
در حال حاضر با تاکید می‌توان گفت که اقدامات وسیع صورت پذیرفته در حوزه‌های مختلف اقتصادی و سیاسی به همراه ثبات به‌وجود آمده در نظام اقتصادی کشور و افزایش اعتبار سیاسی و مناسبات بین‌المللی ایران، موجب افزایش سرمایه‌های خارجی در کشور طی فصل بهار شده و پس از آن نیز خواهد شد.
گزارش کنفرانس تجارت و توسعه سازمان ملل از وضعیت سرمایهگذاری خارجی در کشورهای مختلف جهان، مبنی بر این بود که ایران در سال گذشته میلادی توانسته بود 1/2 میلیارد دلار سرمایه خارجی را به کشور جذب کند که این امر به معنای کاهش 31 درصدی سهم ایران از جریان جهانی سرمایهگذاری خارجی، است. بر این اساس در سال 2014 میلادی، ایران 945 میلیون دلار کمتر از سال 2013 و 2557 میلیون دلار کمتر از سال 2012 توانسته بود سرمایه خارجی به اقتصاد کشور جذب کند.
عمر قانون سرمایهگذاری خارجی 13 سال، جذب سرمایه 43 میلیارد دلار
هنوز هم باوجودی که بیش از یک دهه از تصویب قانون جدید سرمایهگذاری خارجی و تشویق همه جانبه دولت‌های وقت به جذب سرمایه‌های خارجی می‌گذرد، سهم ایران از سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان به یک‌درصد هم نمی‌رسد. اگرچه در برخی سال‌ها میزان جذب سرمایه خارجی نزدیک به 5 میلیارد دلار رسید اما هنوز هم در مقایسه با همسایه شمال شرقی ایران یعنی ترکیه فاصله معناداری دارد. قانون تشویق و حمایت از سرمایهگذاری خارجی و کمک‌های فنی در تیرماه سال 81 به تصویب رسید. از عمر اجرای این قانون 13 سال می‌گذرد. در تمام این سال‌ها میزان سرمایه خارجی جذب شده مجموعا 43 میلیارد دلار بوده است. در دولت اصلاحات به‌دلیل سیاست‌های تعامل با دنیا سرمایه خارجی برای نخستین‌بار راه به کشور باز کرد. در سال 84 میزان سرمایهگذاری خارجی ایران سه‌میلیارد دلار بود اما در سال بعد با روی کار آمدن دولت محمود احمدی‌نژاد و درپیش گرفتن سیاست‌های رویارویی با دنیا سرمایه خارجی به نصف رسید. در سال‌های 85، 86، 87، 88، 89 و 90 میزان سرمایهگذاری به‌ترتیب 7/1، 6/1، 7/1، 7/2، 4/2 و 5/2 میلیارد دلار گزارش شده است. آمارها نشان می‌دهد اگرچه میزان سرمایهگذاری در سال 88 افزایش داشته اما در این فاصله به رقم سال 84 هم نزدیک نشده است. تنها در سال 91 است که میزان سرمایهگذاری خارجی با رسیدن به رقم 8/4 میلیارد دلاری از سال 84 پیشی گرفت اما در سال 92 این رقم مجددا نزولی شد و به عدد 3 میلیارد دلار رسید.
کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی که ایران از دهه 1990 تا سال 2014 جذب کرده، 43 میلیارد و 47 میلیون دلار برآورد شده است. ایران در سال 2013 بالغ بر 146 میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم در کشورهای دیگر انجام داده است. لازم به یادآوری است که کل سرمایهگذاری مستقیم ایران در خارج از دهه 1990 تا سال 2014 نیز 4 میلیارد و 725 میلیون دلار بوده است. به همین دلیل رتبه ایران که بر اساس میزان جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال 2013 در جایگاه 59 قرار داشت، در سال 2012 برابر با 49 گزارش شد.
این روند نزولی جذب سرمایه در حالیست که سرمایهگذاری مستقیم خارجی در جهان 9 درصد افزایش داشته و از 33/1 تریلیون دلار در سال 2012 به 45/1 تریلیون دلار در سال 2013 رسیده، این نشان می‌دهد که ایران همچنان از قطار سرمایهگذاری جهانی دور است و برای قرار گرفتن در ریل توسعه لازم است در کنار سیاست خارجی تعامل‌گرا و فعال با دنیا، ابزارهای تشویقی بیشتری را طراحی کند.
کارشناسان معتقدند ایجاد بسترهای تشویقی و معاف از مالیات و کاهش مقررات دست‌وپاگیر می‌تواند ورود سرمایه خارجی را به کشور تسهیل کند، هرچند در این میان می‌توان از تجربه کشورهای موفقی چون ترکیه بهره گرفت.
روایت آنکتاد
البته در سال گذشته جهان متاثر از تحولات اقتصادی و سیاسی بسیاری بود که بر اقتصاد تمام دنیا سایه افکند، به‌طوری که کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی انجام شده در جهان در سال 2014 بالغ بر 22/1 تریلیون دلار بوده که نسبت به سال پیش از آن 4/16 درصد کاهش یافت.
براساس برآوردهای آنکتاد میزان سرمایهگذاری جذب شده در سال 2013 بالغ بر 46/1 تریلیون دلار گزارش شده است که کشورهای درحال توسعه با 81/55 درصد کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی جهان یعنی 681 میلیارد دلار را در سال 2014 بیشترین سرمایه‌ها را جذب کردند.
اقتصادهای درحال توسعه نیز حدود 4 درصد از کل سرمایهگذاری مستقیم خارجی جهان یعنی 48 میلیارد دلار را در سال 2014 به خود اختصاص دادند. در سال 2012 برای نخستین‌بار، این کشورها از کشورهای توسعه‌یافته در جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی پیشی گرفته بودند. کشورهای درحال توسعه تقریبا 183 میلیارد دلار بیشتر از کشورهای توسعه‌یافته در این سال سرمایهگذاری مستقیم خارجی جذب کردند.
براساس گزارش این نهاد بین‌المللی، در سال 2014 با کاهش 98/30 مواجه شده، این درحالیست که ایران در سال 2013 نیز با کاهش 35 درصدی جذب سرمایهگذاری خارجی نسبت به سال پیش از آن مواجه بود. ایران در سال 2013 بالغ بر 3 میلیارد و 50 میلیون دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی جذب کرد که این رقم در سال 2014 به 2 میلیارد و 105 میلیون دلار کاهش یافته است. میزان سرمایه مستقیم خارجی جذب شده در سال 2012 نیز بالغ بر 4 میلیارد و 662 میلیون دلار بوده است.
چین بیشترین سرمایهگذاری مستقیم خارجی را در سال 2014 جذب کرده است. رقم جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی این کشور در سال 2014 بالغ بر 128 میلیارد دلار بوده است.
آمریکا در سال 2012 بالغ بر 161 میلیارد دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی جذب کرده بود. پس از چین، هنگ‌کنگ در رتبه دوم قرار گرفته است. میزان جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی این کشور در سال 2014 بالغ بر 103 میلیارد دلار گزارش شده است. همچنین ایران از نظر جذب سرمایهگذاری مستقیم خارجی در سال 2014 در بین 14 کشور غرب آسیا رتبه 6 را به خود اختصاص داده است. در این منطقه ترکیه با جذب 14/12 میلیارد دلار سرمایهگذاری مستقیم خارجی رتبه نخست را به خود اختصاص داده است و امارات با جذب 06/10 میلیارد دلار در رتبه دوم قرار گرفته است.
منبع:روزنامه کسب و کار