اقتصاد بازار: براساس گزارش موسسه مطالعات و پژوهش‌های بازرگانی، صنایع ایران را می‌توان در سه دسته تقسیم‌بندی کرد. گروه اول صنایع مصرفی بی‌دوام با تکنولوژی پایین شامل نساجی، پوشاک، چرم، کاغذ، چوب و بازیافت هستند که سهم بالایی در اشتغال صنعتی دارند، اما در اثر تغییرات ساختاری سهم اشتغال آنها کاهش یافته است.

گروه دوم صنایع بزرگ و سنگین هستند که اغلب کالاهای سرمایه‌ای و مصرفی بادوام یا کالاهای واسطه‌ای تولید می‌کنند. این گروه یا نظیر ماشین‌آلات برقی، محصولات فلزات اساسی و صنایع ساخت وسایل نقلیه موتوری، تکنولوژی متوسط داشته و انرژی‌بر هستند یا همانند صنایع پالایشگاهی، تولید فرآورده‌های نفتی و مواد و محصولات شیمیایی و پتروشیمی مبتنی بر منابع بوده و تکنولوژی بالایی دارند. این گروه اگرچه سرمایه‌‌بر هستند اما به دلیل افزایش سهم آنها در فعالیت‌های صنعتی و سهم ناچیز اشتغال‌زایی، در بدو تغییرات ساختاری بر سهم اشتغال خود می‌افزایند. گروه سوم صنایع متوسط نظیر صنایع ساخت تجهیزات پزشکی، ماشین‌آلات دفتری، رادیو و تلویزیون هستند که از تکنولوژی نسبتا بالایی استفاده می‌کنند و اشتغال‌زایی آنها هم نسبتا بالا است. چنین صنایعی سهم بسیار ناچیزی در ساختار صنعتی ایران دارند.

با این حال اصلاح ساختار بازارهای صنعتی با توجه به الگوی خصوصی رقابت‌محور، کاهش شدت موانع ورود به بازارهای صنعتی، حمایت از بنگاه‌های صنعتی کوچک و متوسط در بازارهای انحصاری و مقابله با کالاهای قاچاق از جمله موضوعاتی هستند که برای افزایش سهم صنایع کارخانه‌ای در اشتغال باید مورد‌توجه واقع شوند. صنایع کارخانه‌ای ویژگی‌هایی دارند که به لحاظ اشتغال آنها را نسبت به سایر مشاغل متمایزتر می‌کند، برخی از مهم‌ترین آنها عبارتند از: برخورداری از بهره‌وری بالاتر، دستمزدهای بالاتر، شرایط کاری بهتر و فرصت‌های بیشتر برای ارتقای مهارت‌ها و تخصص‌ها. صنایع کارخانه‌ای به دلیل پرداخت دستمزدهایی بالاتر از میانگین، مهم‌ترین جاذب نیروی کار محسوب می‌شوند، به‌طوری که در سال ۲۰۰۹ بیش از ۴۷۰ میلیون شغل یا یک‌ششم مشاغل دنیا مربوط به چنین صنایعی بوده و این رقم در سال ۲۰۱۳ به بیش از نیم میلیارد شغل افزایش یافته است.