اقتصاد بازار: بسیاری او را مسلط ترین مدیر بانکی ایران می دانند. اقتصاددان، بانکدار و مدیر ارشد اجرایی که فعالیت خود را از شعبه دبی بانک HSBCآغاز کرد و به عنوان مدیرعامل بانک کارآفرین، اولین بانک بخش خصوصی ایران را پایه ریزی و پس از یک دهه مدیریت، با هجرت بهبانک خاورمیانه، شفاف ترین و به روز ترین بانک ایران را بنا نهاد. با دکتر پرویز عقیلی کرمانی، در روزی که مهمان انجمن مدیران صنایع اصفهان بود به گفت و گو نشستیم.

اقتصاد بازار: در حالی که نرخ رشد اقتصادی کشور 6.6 درصد اعلام شده اما آنچه لمس می شود طعم رکود است که هر روز نیز عمیق تر نیز می شود. به اعتقاد شما آیا بازی با این آمارها ما را از واقعیت های اقتصادی کشور دور نمی کند؟
من هم مانند شما معتقدم که ما در رکود هستیم. اما قسمت اعظم رشد اقتصادی فعلی کشور به دلیل نفت است و نتایج آن بعداً مشخص می شود. البته من در بانک خودمان و شرکت های بخش خصوصی، بهبود شرایط اقتصادی را لمس کرده و ورود ماشین آلات جدید در بخش صنعت را مشاهد کرده ام. خوشبختانه در صندوق توسعه، سرمایه گذاری های خوبی در حال انجام است. همچنین ما چندین پروژه را بررسی کرده ایم و بخش خصوصی نیز پیش قدم شده و امیدواریم رشد اقتصادی نیز سال آینده ادامه یابد. به اعتقاد بنده ما باید خود را با ترکیه و کره جنوبی مقایسه کنیم و تا به مراتب قدرتمندتر از آنها شویم و در کمک های کوتاه مدت به صنایع باید نوعی یارانه به شرکت ها تخصیص یابد. از سوی دیگر با تقویت بازار سرمایه موضوع اعتبار مالیاتی را در کشور اجرایی کنیم.

اقتصاد بازار: بعد از روی کار آمدن دولت یازدهم تیم اقتصادی دکتر روحانی برای بهبود شرایط کشور تصمیم به کاهش نرخ تورم گرفت و ما امروز شاهد رکود و افزایش نرخ بیکاری هستیم. به اعتقاد شما حل مسئله رکود مهم تر بود یا تورم؟ فکر نمی کنید دولت ساده ترین راه را انتخاب کرد؟
بنده با تصمیم و کار دولت هم عقیده هستم. باید تورم کاهش یابد تا در درازمدت بتوانیم رشد اقتصادی سالم و خوبی داشته باشیم. البته چهار سال قبل به دولت پیشنهاد دادم تا به جای کاهش دستوری نرخ بهره، باید با عوامل اقتصادی آن را کاهش دهد. به عنوان مثال فولاد مبارکه و یا یک مغازه دار معمولی هر دو برای تأمین سرمایه خود به بانک مراجعه و تسهیلات دریافت می کنند. ما باید بازار بدهی را راه بیندازیم تا شرکت های بزرگ از بانک ها خارج و به سمت بازار سرمایه حرکت کنند. هر چه شرکت ها بیشتر وارد بازار سرمایه شوند، در این بازار، منابع هزینه مالی برای بانک ها کمتر می شود و بانک ها که مشتریان بزرگ خود را که کنار می بینند در این شرایط مجبورند به شرکت های کوچکتر وام بدهند. بنابراین ما با اصول غیردستوری طی دو تا سه سال نرخ بهره را پایین می آوردیم. اگر ما در آن زمان اوراق بدهی را منتشر می کردیم امروز کشور گرفتار رکود نبود.

اقتصاد بازار: اما آقای دکتر، وقتی در اقتصاد ایران، بانک ها حدود 15 درصد سود پرداخت می کنند، چگونه بازار سرمایه می تواند در بخش خصوصی و مولد جامعه برای سرمایه گذاری ایجاد انگیزه کند؟
متأسفانه بد عمل کردن دولت ها طی سال های گذشته موجب افزایش نرخ بهره شده است. به اعتقاد بنده در شرایط فعلی نرخ تورم 9 درصد هم زیاد است و تورم باید به 4 درصد برسد. معتقدم نرخ بهره بازار و نرخ سود واقعی معمولاً متناسب با فرهنگ کشورهای مختلف، اعدادی متفاوتی خواهند شد. به هر حال، روی این نرخ بهره می توان نرخ تورم مورد انتظار را در نظر گرفت. اگر امروز نرخ تورم را نه دستوری بلکه از طریق عرضه و تقاضا کاهش داده بودیم نباید نرخ بهره ما حدود 3 تا 4 درصد بیشتر می بود.

اقتصاد بازار: از دیدگاه تولیدکنندگان کشور، نرخ برابری ارز در ایران 6 هزار تومان است. به اعتقاد شما چرا در کشوردر مقابل افزایش نرخ ارز مقاومت می شود در حالی که اعمال نرخ واقعی آن، شاید بسیاری از مسائل اقتصادی را حل کند؟
زمانی دکتر بهمنی رئیس بانک مرکزی دولت دهم از بنده بهترین نرخ برای دلار را پرسید که من پاسخ دادم بهترین رقم 15 هزار تومان است. اگر من تصمیم گیر در کشور بودم اجازه نمی دادم یک ریال از پول نفت خرج شود. این همان کاری است که در نروژ اتفاق می افتد. چرا که باید عرضه و تقاضا در ارز برابر شوند و به همان میزان صادرات، باید واردات داشته باشیم و پول نفت برای آیندگان ذخیره شود. من با نرخ شش هزار تومان مخالف نیستم مشروط بر اینکه پول نفت را هزینه نکنیم. اما اگر پول نفت وارد معادله شود معتقدم نرخ ارز نباید از 2500 تا 3000 تومان افزایش یابد؛ البته این را بگویم که هیچ دولتی جرأت چنین کاری را ندارد.

اقتصاد بازار: اخیراً مؤسسه جهانی مکنزی در گزارشی اعلام کرده است که هم اکنون ظرفیت اقتصاد ایران هزار میلیارد دلار است. اما می تواند طی 10 سال، سالانه 100 میلیارد دلار از بیرون سرمایه گذار بگیرد تا ظرفیت سرمایه گذاری خود را به 1500 میلیارد دلار برساند و جزو 15 کشور دنیا قرار گیرد. آیا در شرایط فعلی این پیش بینی امکان پذیر است؟
به اعتقاد من اگر بعد از انقلاب و رفتن شاه، سیاست های آن زمان را ادامه داده بودیم امروز هشتمین اقتصاد بزرگ دنیا بودیم. بنابراین گزارش مؤسسه مکنزی را قبول دارم و جایگاه پانزدهم کاملاً قابل دسترسی است. اگر چین با جمعیت بالای خود توانسته در مدت 25 سال بالای 12 درصد رشد اقتصادی داشته باشد، هیچ دلیلی ندارد که ما نتوانیم جزو 15 اقتصاد بزرگ دنیا باشیم.

اقتصاد بازار: برنامه بانک خاورمیانه برای حمایت از صنایع چیست؟ به عنوان یک بانک موفق بخش خصوصی تا چه اندازه از این بخش حمایت خواهید کرد؟
ما آمادگی کامل داریم. منتها فرض را برای این نگذاریم که اول پول را بگیریم و بعد به دنبال فضایی برای سرمایه گذاری باشیم که بازدهی دارد یا ندارد. باید از مردم تعهد بگیرید و آن ها نیز پروژه های سرمایه گذاری را تأیید کنند. صد در صد باید الگویی را ایجاد کنیم. بنابراین بانک خاورمیانه می تواند در کنار اصفهانی ها تعهد دهد که چقدر سرمایه گذاری کند و مطمئن هستم این سرمایه بازگشت خواهد داشت. از سوی دیگر بانک خاورمیانه در برنامه ای سعی در جمع آوری سرمایه های خطرپذیر دارد. ما مطابق برنامه ای جدید تا آخر سال پروژه هایی را معرفی می کنیم و وجوه کسانی که قصد سرمایه گذاری دارند را جمع می کنیم و طبق برنامه خود پیش می رویم.

اقتصاد بازار: به بحث اعتبار مالیاتی اشاره کردید. اعتبار مالیاتی چیست و چه تحولی در اقتصاد و صنعت کشور ایجاد خواهد کرد.
من خودم در ابتدا برای تأمین مالی بنگاه‌ها از طریق بازار سرمایه، اوراق مشارکت را پیشنهاد دادم اما در نهایت به این نتیجه رسیدم که اوراق مرابحه برای وضعیت ما بهتر جوابگو خواهد بود. اوراقی یک‌ساله که برای تأمین سرمایه در گردش بنگاه‌ها استفاده خواهد شد. همچنین بهتر است که چندین بانک با مجوز بانک مرکزی بتوانند در این بازار حضور یابند، چون هنوز بازار آن‌قدر به این ابزار آشنا نیست که بتوانیم بانک‌ها را به طور کامل از این بازار حذف کنیم. اعتبار مالیاتی (Tax Credit) به این امر اشاره دارد که می‌توان با توجه به اظهارنامه مالیاتی بنگاه‌ها، به آن ها اجازه انتشار اوراق داد. البته باید برای انتشار اوراق مرابحه توسط یک شرکت سقف تعیین شود چون تعداد اوراق هر چه بیشتر شود مقدار یارانه‌ای که دولت بابت کمک می‌پردازد بیشتر خواهد شد. توجه داشته باشید که این اوراق باید با ضمانت بانک‌هایی که بانک مرکزی مشخص می‌کند منتشر شود. در نهایت سودی که قرار است بابت اوراق پرداخت شود از مالیات های آتی آن شرکت کسر می شود. به این معنا که صدمه ای به دولت نزده ایم و این موجب رشد سیستم می شود و منابع به شرکت ها آمده و توسعه می یابند. طرح اعتبار مالیاتی به گونه ای است که شرکت های حائز شرایط، اوراق منتشر می کنند و قسمتی از سود، از مالیاتی که باید پرداخت کنند، کسر می شود.

اقتصاد بازار: آقای دکتر! بسیاری معتقدند که با اتفاقات برجام باید آماده حضور و سرمایه گذاری بانک های خارجی در کشور باشیم. به نظر شما چه نکاتی برای این بانک ها حائز اهمیت است؟
بانك‌های بزرگ دنیا الان به دو نكته بسیار حساس هستند. آن ها می‌خواهند از لایه‌های پشت سر هم و كسانی كه پشت یك انتقال پولی هستند آگاه باشند. این مسئله كه امروز به نام پولشویی و مبارزه با آن مشهور شده است یك عنصر بسیار تعیین‌كننده در همكاری بانك‌های بزرگ با بانك‌های كشورهای دیگر از جمله بانك‌های ایران است. من در گفت‌وگوهایی كه با مدیران بانك‌ها داشتم به آن ها تأكید كردم كه ایران از ۸ سال پیش قانون مبارزه با پولشویی را تصویب كرده و آن را اجرا می‌كند. با این همه، بانك‌هاي خارجی برایشان بسیار مهم است كه قانون مبارزه با پولشویی در ایران درست و كامل اجرا شود. نكته دوم و حساسیت دیگر بانك‌های خارجی در همكاری با سایر بانك‌ها این است كه از این بنگاه‌ها برای تأمین مالی جریان تروریسم استفاده نشود. خوشبختانه ایران در این باره نیز قانون دارد و آن را مراعات می‌كند. با توجه به میزان حساسیت بانك‌های بزرگ جهان درباره دو نكته یاد شده تلاش ما این بوده است كه بگوئیم و اثبات كنیم كه بانكداری ایران از این شرایط دور است.
مجید محققیان/ روزنامه نگار