تصمیم جو بایدن که از سوی مقام‌های ارشد کاخ سفید تأیید شده در شرایطی اتخاذ می‌شود که طی ماه‌های اخیر مذاکرات صلح دولت افغانستان و طالبان به بن‌بست رسیده و هیچ چشم‌اندازی برای گشایش در آن وجود ندارد. دولت دونالد ترامپ رئیس‌جمهوری سابق ایالات متحده در توافق سال 2020 خود با طالبان در قطر متعهد شده بود که نظامیان آمریکایی تا اول ماه می‌‌‌(حدود دو هفته دیگر) به‌طور کامل از افغانستان خارج خواهند شد.
جنگ افغانستان که در سال 2001 از سوی جورج بوش، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا و در واکنش به حملات 11 سپتامبر کلید خورد، طی 20 سال گذشته جان حدود دوهزارو 300 نظامی آمریکایی و ده‌ها هزار افغان را گرفته و به بزرگ‌ترین چالش سیاست خارجی واشنگتن تبدیل شده است.
دو دولت قبلی آمریکا با تأکید بر پایان‌دادن به این «جنگ ابدی» و پرهزینه وارد کاخ سفید شدند اما با قدرت‌نمایی‌های طالبان در برابر ناتوانی نیروهای امنیتی افغانستان و افزایش مناطق تحت تسلط این گروه، هیچ توفیقی در خروج از افغانستان به دست نیاوردند.
تحریم نشست استانبول
اولین واکنش به تصمیم برای تأخیر چهارماهه در خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را طالبان نشان داد و در آستانه نشست استانبول اعلام کرد که در صورت خلف وعده واشنگتن و عدم پایبندی آمریکا به تعهد خود برای خروج از افغانستان در اول ماه می، طالبان نیز به تعهدات خود از جمله کاهش خشونت در افغانستان پایبند نخواهد ماند. از طرف دیگر، طالبان اعلام کرده که در اعتراض به این تصمیم کاخ سفید، کنفرانس استانبول که برای برقراری صلح در افغانستان برگزار می‌شود را تحریم خواهد کرد.
به گفته یک مقام ارشد دولت بایدن که خواست نامش فاش نشود، «تاریخ ضرب‌الاجل خروج با درنظرگرفتن تمام جوانب و کاملا محافظه‌کارانه تعیین شده و تغییر و تحولات تأثیری در تغییر این تاریخ نخواهد داشت». روز گذشته بریتانیا و آلمان، مهم‌ترین شرکای آمریکا در ناتو هم اعلام کردند که خروج نظامیان خود از افغانستان را با مقام‌های آمریکایی هماهنگ خواهند کرد و در صورت توافق احتمالی در ناتو، هم‌زمان با نظامیان آمریکایی از این کشور خارج خواهند شد.
به گفته مقا‌م‌های کاخ سفید، در‌حال‌حاضر تقریبا دوهزارو 500 نظامی ایالات متحده در افغانستان حضور دارند و می‌توانند قبل از مهلت 11 سپتامبر 2021 از این کشور خارج شوند و سرعت این خروج به مسائل عملیاتی و لجستیکی بستگی دارد. با اینکه تصمیم اخیر کاخ سفید به چهار ماه سکوت دولت جدید آمریکا در قبال افغانستان پایان داد اما از طرف دیگر امیدواری‌ها نسبت به برقراری صلح در این کشور را با تردیدهای زیادی روبه‌رو کرد.
در یک سال گذشته، حملات طالبان به نیروهای امنیتی افغان و غیرنظامیان این کشور افزایش یافته است و شبه‌نظامیان طالبان همچنان از به‌رسمیت‌شناختن دولت اشرف غنی در کابل امتناع می‌ورزند و تعداد زیادی از احزاب از پیشنهاد دولت بایدن برای ایجاد یک دولت موقت که می‌تواند طالبان را دوباره به قدرت برساند، ابراز نگرانی کرده‌اند.
مقام‌های آمریکایی می‌گویند به طالبان هشدار داده‌اند که اگر در پی تغییر زمان خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان، حملات به آمریکایی‌ها افزایش یابد، واشنگتن طالبان را مسئول خواهد دانست و واکنش نشان می‌دهد.
در روزهای اخیر، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه ایالات متحده با تعدادی از نمایندگان کنگره و همتایان واشنگتن در ناتو و سایر متحدان اروپایی حاضر در نیروهای ائتلاف در افغانستان صحبت کرده است تا آنها را در جریان برنامه‌های دولت بایدن برای افغانستان قرار دهد. بلینکن همچنین با اشرف غنی، رئیس‌جمهور افغانستان هم تماس گرفته بود تا کابل را در جریان تصمیم جدید واشنگتن قرار دهد. اما مقام‌های رسمی دولت افغانستان اعلام کرده‌اند که تا زمان ارائه جدول زمانی دقیق برای خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان، موضع‌گیری نخواهند کرد.
این تصمیم دولت بایدن، قبل از آتش‌بس نهایی یا تأییدشده با طالبان گرفته می‌شود و با توجه به واکنش طالبان به این تصمیم، بعید است که دیگر آتش‌بسی برقرار شود.
مقام‌های ارشد دولت بایدن، از جمله لوید آستین وزیر دفاع آمریکا اذعان کرده‌اند که انتظار دارند طالبان حملات خود را به نیروهای دولت افغانستان و غیرنظامیان افغان تشدید کند. همچنین سیاست‌مداران افغان نگران هستند که طالبان تصمیم به تسلط بر تمام افغانستان بگیرند و جنگ داخلی را در این کشور کلید بزنند.
تجربه تاریخی
«مارتین رحمانی» مدیر اجرائی شورای صلح دموکراتیک افغانستان و ایالات متحده، که همکاری نزدیکی با پارلمان افغانستان دارد، به فارن‌پالسی می‌گوید: «یک خروج عجولانه و بدون قید و شرط، اهرم فشار دولت افغانستان را برای مذاکره در مورد یک توافق صلح عادلانه در استانبول خنثی می‌کند. این تصمیم کاخ سفید همچنین باعث ایجاد بی‌ثباتی در افغانستان و کل منطقه می‌شود و احتمال وقوع جنگ داخلی و تجدید حیات گروه‌های تروریستی را افزایش می‌دهد».
مخالفت با تصمیم دولت بایدن تنها به سیاست‌مداران افغان منتهی نمی‌شود و در داخل آمریکا هم مخالفان زیادی دارد. «دیوید آندلمن» تحلیلگر سابق نیویورک‌تایمز و مدیر اجرائی پروژه خط قرمز در سی‌ان‌ان نوشت: «آمریکا با هدف مبارزه با تروریسم و ازبین‌بردن تهدیدهایی که در افغانستان منافع آمریکا را تهدید می‌کند به این کشور لشکرکشی کرد. اما با گذشت 20 سال می‌توان با اطمینان گفت که این هدف محقق نشده است. تردیدی نیست که از امروز تا ماه سپتامبر، بایدن و دیپلمات‌هایش تلاش خواهند کرد تا از برقراری ثبات و صلح در افغانستان پس از خروج از این کشور اطمینان حاصل کنند.
اما در آن‌سوی ماجرا هم بخشی از طالبان تمایل دارد تا به توافقی با واشنگتن دست یابد که این گروه بتواند خود را پیروز مذاکره با آمریکا معرفی کند. اما در این میان تاریخ درس تلخی به ما می‌دهد. تقریبا نیم‌قرن پیش، هنری کیسینجر وزیر خارجه آمریکا مشترکا با همتای ویتنامی خود برنده جایزه صلح نوبل شدند. این جایزه به پاس توافق دو کشور برای پایان‌دادن به جنگ ویتنام به این دو اهدا شد اما این صلح تنها دو سال به طول انجامید و شبه‌نظامیان ویتنام شمالی با حمله به سایگون پایتخت این کشور کل ویتنام را به تصرف خود در آوردند. طالبان می‌خواهد از توافق صلح در افغانستان به‌عنوان ابزاری برای گسترش سلطه خود به تمام افغانستان استفاده کند. صلح با آمریکا جایی در تفکرات طالبان ندارد و رهبران این گروه به‌وضوح بر این موضوع تأکید کرده‌اند. از آمریکا و متحدانش می‌خواهند صلح و ثبات در افغانستان برقرار شود، خروج از این کشور و میدان‌دادن به طالبان بزرگ‌ترین تهدید علیه صلح در افغانستان محسوب می‌شود».