طی سال های گذشته شرکت ذوب آهن اصفهان به عنوان نخستین کارخانه فولادی ساختمانی کشور با مشکلات بسیاری دست پنجه نرم می کند. مشکلات این مجموعه 53 ساله تا جایی پیش رفت که در مقطعی از زمان خبر ورشکستگی ذوب آهن در رسانه ها منتشر شد؛ موضوعی که با وجود زیان دهی ذوب آهن، هیچ گاه به طور رسمی از سوی مدیران ایمیدرو تایید نشد و در نهایت با حمایت های دولت، تغییر مدیریت و اجرای طرح ریل ملی سعی در تغییر این وضعیت شد. با این وجود این مجموعه قدیمی به خصوص طی یک سال گذشته عملکرد موفقی در بورس نداشته است.

ذوب آهن اصفهان طی یک دهه گذشته همپای مشکلات خود، دستخوش تغییر و تحولات متعدد مدیریتی بوده است. از سعدمحمدی که معتقد بود با پروژه ریل ملی ذوب آهن را نجات می دهد و عدم موفقیت وی در این پروژه؛ تا روی کار آمدن احمد صادقی در سال 94؛ اما با رکود اقتصاد کشور و از دست رفتن بازارهای صادراتی، دوران مدیریت احمد صادقی نیز با سختی و تلخی بسیار همراه بود و این شرکت تا مرز ورشکستگی رفت.
اما اواسط سال 96، صادقی مدیرعامل اسبق ذوب آهن اصفهان از بهبود اوضاع این شرکت خبر داد و اعلام کرد که با اقدامات انجام‌ شده ذوب آهن دیگر زیان ده نیست و به یک واحد تولیدی سودده تبدیل شده است و به مرور با پرداخت بدهی های خود و با راه اندازی پروژه ریل ملی دوباره می تواند به روزهای اوج خود بازگردد. با این وجود دوباره این مجموعه فولادی دستخوش تغییر مدیریتی شد و در بیستم خرداد امسال با تصمیم هیات مدیره شرکت، یزدی زاده مدیرعامل ذوب آهن اصفهان شد.
احمد صادقی که از سال 94 تا 97 سکان مدیریت ذوب آهن را بر عهده داشت در مراسم تودیع خود از مدیرانی که وی را از ذوب آهن نجات دادند تشکر کرد و گفت که مدیریت ذوب آهن بسیار سخت است، اما حاضرم هر گاه مشکلی بود دوباره مانند یک کارگر در اختیار این مجموعه باشم. او ادامه داد: متاسفانه نتوانستیم به درستی به لحاظ معیشتی به کارگران مان برسیم و کماکان این بحران وجود دارد، در این مجموعه بحران نقدینگی داریم و همچنین سرمایه در گردش منفی است که این یعنی ورشکستگی!!! اما با همت همه، این مجموعه هنور پابرجاست و اوضاع خوبی در آینده نزدیک خواهیم داشت.

ذوب آهن نیازمند خانه تکانی
البته برخی کارشناسان عمر مدیریت صنعت فولاد را چیزی حدود سه یا چهار سال می دانند و معتقدند که تغییر مدیریت ذوب آهن در این برهه از زمان و آمدن یزدی زاده به عنوان شخصیتی برند در صنعت فولاد که 24 سال سابقه در بخش های مختلف ذوب آهن از معاون برنامه ریزی و توسعه تا معاون فروش و بازاریابی را داشته و همچنین راه اندازی اولین محموله ریل ملی، موجب جابجایی شاخص بورس و رشد بالای 80 درصدی سهام این مجموعه طی دو هفته اخیر در بازار سرمایه شده است.
اما باید توجه داشت که مشکلات مجموعه ذوب آهن اصفهان ریشه دار از این است که هر مدیر جدیدی به راحتی قادر به حل آن باشد، مگر اینکه با اتخاذ تصمیمات انقلابی بتواند مجموعه ذوب آهن را دگرگون کند. امری که به نظر می رسد بسیار دشوار باشد، چرا که بخشی از خطوط تولید کارخانه ذوب آهن فرسوده شده است و برای بازسازی و نوسازی، نیازمند تعطیلی و توقف تولید یک یا دو ساله این خطوط است تا کارخانه دوباره احیا و به بهره برداری برسد، اما به دلیل اینکه سیاست ذوب آهن اصفهان تولید و فروش محصول است، این کار در عمل، شدنی نیست.
به اعتقاد ضویی یکی از کارشناسان صنعت فولاد، شرکت ذوب آهن اصفهان نیازمند خانه تکانی برخی مدیران غیرمتخصص است. او می گوید: در مجموع باید توجه داشت در مجموعه هایی همچون ذوب آهن شاهد مشکلات سوءمدیریت و رانت و ... هستیم که شدت و ضعف آن متفاوت است و این شرایط موجب می شود این مجموعه ضررده شود، اما امروز از بین رفتن برخی انحصارها در مجموعه ذوب آهن ضروری به نظر می رسد.
ضویی البته می گوید: یزدی زاده از ابتدا با طی کردن مراحل مختلف از رده های پایین به بالا، با بدنه ذوب آهن آشنا بوده و اکنون انتصاب وی به سمت مدیریت می تواند نقطه قوتی برای مجموعه ذوب آهن باشد. چرا که نسبت به مدیرعامل سابق، جوان تر و دوران فعالیتش در مجموعه ذوب آهن بیشتر است و می تواند بیشتر به مشکلات کارخانه اشراف داشته باشد. اما باید دید در چینش تیم مدیریت خود آیا مدیرعامل جدید ذوب آهن می تواند افراد متخصص را که به صلاح این واحد تولیدی مشکل دار هستند را حمایت کند و یزدی زاده می تواند عامل تحول این مجموعه قدیمی و مشکل دار فولادی باشد.
متاسفانه طی سال های گذشته دولتمردان و مدیران ذوب آهن هیچ گاه به طور رسمی اعلام ورشکستگی این مجموعه را اعلام نکردند، اما در عمل شاهد عدم موفقیت ذوب آهن در تولید و فروش، ناتوانی در بورس و در نهایت زیان ده بودن آن بودیم. باید توجه داشت شرکتی که چندین سال سوددهی نداشته و از سوی دیگر ضررده بوده، نشان از حال بد آن است، اما اینکه چرا در این سال ها هیچ گاه ضرر ذوب آهن به طور رسمی اعلام نشده، شاید ناشی از مشکلاتی است که منجر به عدم پیشرفت آن شده است.

تکنولوژی قدیمی
شرکت ذوب آهن اصفهان بیش از 40 سال پیش با تکنولوژی روسی همان زمان ساخته شده است که در طول زمان نیز یک سری اصلاحات در آن صورت گرفت، اما این تغییرات برای اینکه بتواند در مسیر توسعه قرار گیرد، کفایت نمی کند در حالیکه فولاد مبارکه مجموعه ای به روز تر با معیارها و استانداردهای بین المللی است.
به اعتقاد کارشناسان اگر بخواهیم از نظر استانداردهای بین المللی از نمره 100 به فولاد مبارکه نمره 80 را بدهیم، این رتبه برای ذوب آهن حداقل 30 نمره پایین تر است؛ چرا که از لحاظ مدیریتی، به روز بودن واحدها، نوع تکنولوژی، مشکلات ریست محیطی و .... شرایطی متفاوت با فولاد مبارکه دارد.
از سوی دیگر باید دقت داشت اطلاعات ارائه شده در بورس نسبت به آنچه در واقعیت این مجموعه وجود دارد، اندکی متناقض است. گفته می شود از زمانی که یزدی زاده مدیر ذوب آهن شده است تغییراتی در شاخص بورس این مجموعه رخ داده و ارزش سهام آن رو به رشد رفته است؛ اما ضویی معتقد است این تغییرات روانی است چرا که یک نفر نمی تواند در مدت دو هفته یا یک ماه، شرکتی با وضعیت ذوب آهن را به سود دهی برساند. البته به دلیل شرایط اقتصادی کشور، طی چند هفته گذشته بیشتر شاخص های بورس در کشور رو به رشد بوده و یک سری سرمایه ها وارد بورس شده است. اما باید دید با ورود یزدی زاده به ذوب آهن و همزمانی این اتفاق با ورود نخستین محموله ریل ملی به بازار می توان آینده روشنی را برای این مجموعه بزرگ تولیدی پیش بینی کرد.
برخی از کارشناسان صنعت فولاد معتقدند که حتی اگر طرح ریل ملی به نتیجه برسد باید بعد از ورود به بازار، کیفیت آن ارزیابی و امتحان خود را پس دهد و به نظر می رسد این طرح بیشتر جنبه شعاری دارد تا عملیاتی؛ همان گونه که در سال های اخیر نیز شاهد این اتفاق بوده ایم.
از سوی دیگر به دلیل شرایط بی ثبات اقتصاد و تحریم هایی که پیش روی کشور قرار دارد به طور قطع تنگناهایی زیادی را به خصوص در صادرات و واردات مواد اولیه و ماشین آلات برای صنایع بزرگ ایجاد خواهد کرد و با توجه به اینکه در تولید مواد اولیه ریل ملی ناچار به واردات هستیم، به نظر می رسد اگر تصمیمات انقلابی در ذوب آهن پیاده نشود، حتی با تغییر مدیریت به هیچ وجه آینده خوبی نمی توان برای ذوب آهن متصور شد، چرا که این مجموعه همچنان نیازمند حمایت دولت و تغییرات درست است؛ در غیر این صورت در طول زمان و با فرسایش بخش های مختلف آن شاهد پیری و فرسودگی روز به روز آن نیز خواهیم بود.
با این اوصاف به نظر می رسد آینده ذوب آهن به اما و اگرهای بسیاری وابسته است و اگر با تحریم های آینده وضعیت اقتصاد کشور رو به وخامت رود، یکی از نخستین بخش هایی که از این بابت آسیب بیشتری خواهد دید، ذوب آهن است؛ چرا که بستر تکنولوژی این کارخانه فرسوده تر از آن است که با تغییر مدیریتی به سرانجام مطلوب منجر گردد.