هرچند وزارت بهداشت تاکید دارد که غربالگری دوران بارداری حذف نشده اما شواهد امر گویای آن است که از آبان‌ماه ۱۴۰۰، براساس قانون، غربالگری توسط ادارات بهداشت انجام نمی‌شود. بنابر قانون جوانی جمعیت؛ آزمایش غربالگری و تشخیص ناهنجاری جنین، صرفاً به درخواست یکی از والدین و با تشخیص پزشک متخصص، مبنی بر احتمال قابل توجه نسبت به وجود عارضه جدی در جنین، یا خطر جانی برای مادر یا جنین و یا احتمال ضرر جدی برای سلامت مادر یا جنین در ادامه بارداری مبتنی بر منابع معتبر علمی تجویز می‌شود؛ مشروط به آن که احتمال ضرر آزمایش غربالگری و تشخیص ناهنجاری حسب مورد اقوی از احتمال یا محتمل ضرر نسبت به جنین و مادر نباشد و همچنین والدین یا پزشک احتمال عقلایی سقط در اثر آزمایش غربالگری و تشخیص ناهنجاری را ندهند. بر طبق بند ماده۵۴ این قانون، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است طی شش ماه از لازم الاجراءشدن این قانون، ضمن استقرار سامانه جامع نسبت به ثبت اطلاعات کلیه مراجعین باروری، بارداری، سقط و دلایل آن و زایمان و نحوه آن در کلیه مراکز بهداشتی، درمانی، آزمایشگاهها، مراکز درمان ناباروری و مراکز تصویربرداری پزشکی اعم از دولتی و غیردولتی با رعایت اصول محرمانگی اقدام کند.
شواهد چیز دیگریست!
"غربالگری جنین حذف نشده و طبق قانون غربالگری با درخواست والدین و تایید پزشک متخصص انجام می شود". این را سه ماه پیش مدیرکل جمعیت وزارت بهداشت گفت و تاکید کرد: " طبق قانون جوانی جمعیت مراقب سلامت، ماما و پزشک عمومی نباید وارد چرخه خدمت تخصصی غربالگری شوند و سامانه تخصصی برای انجام غربالگری با نام «سلامت مادر و جنین» به زودی راه اندازی می‌شود".
با این وجود کامران منتظری، رئیس سازمان نظام پزشکی اصفهان در نشستی که با خبرنگاران برگزار شد، در پاسخ به پرسش "نوسان" با اشاره به تبعات حذف غربالگری جنین می گوید: هیچ‌کس به دنبال افزایش جمعیت با به دنیا آوردن فرزندان غیرسالم نیست و ضرورت دارد شیوه‌نامه‌های صحیحی در این زمینه تعریف شود. کامران منتظری اضافه می کند: اینروزها سیاست رشد جمعیت در مجلس کلید خورده است. اما باید توجه داشت غربالگری امری واجب است و حذف آن راه افزایش جمعیت نیست. منتظری در بخش دیگری از سخنانش می گوید: "از نظر نیروی انسانی فاجعه‌ای برای آینده پزشکی کشور می‌بینم. به‌عنوان یک استاد دانشگاه می‌بینم که پزشکان انترن، فقط دنبال مهاجرت هستند و دانشجوی پزشکی امروز حتی حاضر است در کشوربیگانه از نقطه صفر شروع کند ولی اینجا نماند. بهترین متخصصان و فوق تخصص‌های ما دارند می‌روند و حتی می‌بینیم، هیچ کس برای شرکت در دوره تخصص بیهوشی اقدام نکرده است". وی با بیان اینکه مبنای ورود به غربالگری این بود که تعدادی از جنین‌های سقط شده سالم بودند، تصریح کرد: درصد زیادی از سقط‌های جنین غیرقانونی است و سقط جنین‌های پزشکی نیز مربوط به جنین‌های ناسالم بوده است، پس جلوگیری از غربالگری و سقط جنین، راه افزایش جمعیت نیست. وی تاکید کرد: غربالگری واجب است، چون اگر یکی از صد جنین ناسالم باشد فاجعه بزرگی برای جامعه به همراه خواهد داشت.
غربالگری انجام نمی‌شود
عضو هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی اصفهان نیز در ادامه این نشست، اظهار کرد: برخی از مشکلات قانون جوانی جمعیت، تاکنون با پیگیری‌های انجام شده، اصلاح شده است. بدون حل مشکلات اقتصادی نمی‌توان آمار ازدواج و فرزندآوری را افزایش داد. فرشته دانشمند افزود: رشد منفی جمعیت و تبعات آن یک حقیقت است اما راهکار آن فقط در نظام پزشکی نیست. از سال ۹۰، انجام غربالگری برای همه مادران باردار اجباری شد. آمار سقط جنین نشان می‌دهد درصد بسیاری از این سقط جنین‌ها غیرقانونی است و تنها سه درصد از سقط جنین‌ها قانونی و ناشی از معلولیت جنین بوده است و دو درصد از سقط جنین‌ها نیز خود به خود بوده است. عضو هیئت مدیره سازمان نظام پزشکی اصفهان اضافه کرد: از آبان‌ماه ۱۴۰۰، براساس قانون، غربالگری توسط ادارات بهداشت انجام نمی‌شود. مناطق محروم و روستاها دسترسی به متخصصان زایمان برای صدور مجوز غربالگری ندارند و متخصصان نیز تنها در صورت درخواست والدین، می‌توانند این مجوز را صادر کنند. دانشمند همچنین با بیان اینکه ۹۰ درصد از والدین اصرار دارند که این آزمایشات انجام شود، تصریح کرد: با این وجود، توزیع رایگان وسایل پیشگیری از بارداری نیز از شبکه‌های بهداشت حذف شده است.
استندآپ کمدی
در حوزه سلامت
قائم مقام سازمان نظام پزشکی اصفهان نیز در این ارتباط گفت: در هیچ‌یک از قانون‌گذاری‌ها و سیاست‌گذاری‌های حوزه سلامت، نقطه نظرات نظام پزشکی و انجمن‌های این حوزه درنظر گرفته نمی‌شود. محسن مصلحی اظهار کرد: برنامه سوم توسعه و همه اسناد بالادستی، برای همه دست‌اندرکاران حوزه سلامت چهار تکلیف تشکیل پرونده الکترونیک سلامت برای همه ایرانیان، برنامه سطح‌بندی خدمات نظام ارجاع و پزشک خانواده، تدوین و ابلاغ آئین‌نامه‌های بالینی و محاسبه و ابلاغ قیمت تمام شده واقعی خدمات را مشخص کرده است، اما متأسفانه هیچ‌یک از این قوانین اجرایی نشده است. وی تاکید کرد: در آینده نزدیک، کیفیت و کمیت خدمات پزشکی به شدت کاهش خواهد یافت. همچنین در دانشگاه علوم پزشکی اصفهان تعداد متقاضیان تأسیس و توسعه مراکز پزشکی بسیار کم شده است. وی تصریح کرد: به نظر می‌رسد حوزه سلامت به یک استندآپ کمدی تبدیل شده است تا هربار در آن برنامه‌ای اجرا شود. نمود آن هزینه کردی بالغ بر ۱۸۰ هزار میلیارد تومان برای طرح تحول سلامت بود که نتیجه قابل قبولی دربر نداشت. مصلحی اضافه کرد: روزانه حدود دو هزار سقط جنایی و شبه جنایی در ایران انجام می‌شود. بیش از ۹۰ درصد سقط جنین‌های کشور در این بخش انجام می‌شود و قانونگذاران تنها به سقط جنین‌های قانونی توجه می‌کنند.
