حرف‌و‌حدیث‌های اخیر از مصاحبه حجت‌الاسلام محمدرضا میرتاج‌الدینی، نایب‌رئیس کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی، با تسنیم شروع شد و با احتمال اختصاص ردیف بودجه جداگانه برای این سریال در بودجه سالانه مصوب مجلس ادامه پیدا کرد. حجت‌الاسلام میرتاج‌الدینی در گفت‌وگو با تسنیم گفت هرکدام از سریال‌های «موسی» و «سلمان فارسی»، دو هزار میلیارد بودجه می‌خواهند. یعنی برای ساخت دو سریال الف ویژه قرار است ۴هزار میلیارد تومان هزینه شود.

پنج سال پیش، جمال شورجه و سید احمد میرعلایی دنبال سرمایه‌گذاری خارج از سازمان صداوسیما بودند و حتی سراغ بانک‌ها هم رفتند. آن موقع می‌گفتند رقم برآورد شده برای ساخت سریال «موسی» ۲۵۰میلیارد تومان است. محمود فلاح، تهیه‌کننده تلویزیون، نیز درباره سرانجام پروژه «سلمان فارسی» گفته بود برآورد اولیه ما برای تولید این سریال حدودا ۶۰ میلیارد تومان است. این اظهارنظرها در همان موقع هم جنجال به وجود آورد و یکی از مهم‌ترین دلایلش این بود که هزینه تولید پروژه‌های الف ویژه معمولا دو یا سه برابر برآورد اولیه خرج برمی‌دارد. در همین رابطه خبرآنلاین نوشته است سریال «مختارنامه» ساخته داوود میرباقری هم همین‌طور بود که برآورد آن با ۲میلیارد تومان شروع شد و کار با ۲۴میلیارد تومان به پایان رسید؛ یا مثلا برآورد سریال «یوسف پیامبر» با ۹۰۰میلیون تومان شروع شد و کار با ۶میلیارد و ۷۰۰میلیون تومان به پایان رسید.

از ۲۰۰‌میلیارد تومان به ۲هزار میلیارد تومان؟

چرا عوامل سازنده «موسی» درخواست چنین رقمی را کردند؟ این یک سوال مهم است. خبرآنلاین نوشته بخشی از این ماجرا به تورم مربوط است اما بخش دیگر این ماجرا که توسط پسر آقای سلحشور در مصاحبه با روزنامه کیهان اعلام شد، این بود که وقتی بودجه ساخت فیلم سینمایی «محمد رسول‌الله» ۱۵۰میلیارد تومان شده، طبیعتا ساخت یک سریال هزینه بیشتری برمی‌دارد. در واقع چیزی که سطح توقع را بر هم زد فیلم مجید مجیدی بود .

بودجه ساخت سریال «موسی» در نهایت با ۱۹۷میلیارد تومان تعیین تکلیف‌شد و دیگر امکان نداشت که به سریال «سلمان فارسی» بودجه کمتری تعلق بگیرد، به همین دلیل هم سریال «سلمان فارسی» به کارگردانی داوود میرباقری موفق شد بودجه ۲۶۰میلیارد تومانی را بگیرد و میرباقری کارش را از آذر سال ۱۳۹۸ کلید زد اما «موسی» نه. زمانی که جمال شورجه به دلیل بیماری کار را واگذار کرد، ابراهیم حاتمی‌کیا روی کار آمد و میرعلایی هم از کار فاصله گرفت و محمود رضوی، مشاور فرهنگی و هنری قالیباف، به عنوان تهیه‌کننده کار معرفی شد.

خبرآنلاین نوشته است: «وقتی بعد از پنج سال برآورد این سریال از ۲۰۰میلیارد تومان به ۲هزار میلیارد تومان رسیده و ده برابر شده، در‌حالی‌که هنوز ساختش شروع نشده؛ می‌توان به این نتیجه رسید که هزینه نهایی تولید رقمی نزدیک به ده‌هزار میلیارد تومان خواهد بود، چرا که در کمترین حالت هزینه نهایی یک سریال الف ویژه ۳ برابر برآورد اولیه است. تنها پروژه‌ای که با همان میزان برآوردشده به اتمام رسید، سریال «مدار صفر درجه» به کارگردانی حسن فتحی بود؛ در‌حالی‌که سریالی مثل «معمای شاه» با زیر ده میلیارد تومان برآورد شروع شد و نهایتا با ۵۶میلیارد تومان به پایان رسید. این یعنی هزینه نهایی ساخت سریال «معمای شاه» بیش از دو برابر سریال«مختارنامه» بوده است.»

اعتراض تلویزیون و جواب نماینده مجلس

حرف‌و‌حدیث‌های به‌وجود‌آمده در حالی مطرح شده است که کل بودجه سیمافیلم حدود ۶۰۰میلیارد تومان است و بودجه سریال‌سازی آن نیز رقمی حدود ۳۰۰ تا ۴۰۰میلیارد تومان است. با این شرایط سیما‌فیلم برای ساخت دو سریال آن هم با همان برآورد ۲هزار میلیاردتومانی، باید بودجه ده سال سریال‌سازی‌اش را پرداخت کند. این درشرایطی است که سیمافیلم باید روزی سه‌و‌نیم باکس سریال بسازد یعنی در هر سال باید ۴۰سریال را به نمایش دربیاورد. البته در روزهای اخیر بودجه صداوسیما هم داستانی موازی اما مرتبط با این موضوع را شکل داد. افزایش ۴۲درصدی بودجه صداوسیما و رسیدن آن به حدود ۸هزار میلیارد تومان از یک سو با واکنش‌هایی منفی روبه‌رو شد و از سوی دیگر اعتراض صداوسیما را هم در پی داشت.

در همین رابطه، روابط عمومی سازمان صداوسیما اعلام کرده این بودجه کم است و احتمال توقف تولید سریال‌های «حضرت موسی (ع)» و «سلمان فارسی» وجود دارد.  در بیانیه روابط‌عمومی سازمان صداوسیما آمده است: «با توجه به فاصله تقریبا ۴برابری نرخ‌های تولید در بخش خصوصی و نمایش خانگی با نرخ‌های صداوسیما و عدم رشد مناسب بودجه تولید سازمان در سال‌های متوالی و نیز در لایحه بودجه ۱۴۰۲ عملا آنتن صداوسیما با افت جدی کمیت و کیفیت مواجه خواهد شد و پاسخگوی نیاز برحق مخاطبان و تولید و پخش آثار فاخر نمایشی و غیرنمایشی برای عموم مخاطبان نخواهد بود. از سوی دیگر بودجه جداگانه‌ای نیز برای دو مجموعه تاریخی الف ویژه فاخر و در دست ساخت «حضرت موسی (ع)» و «سلمان فارسی» در نظر گرفته نشده است. لذا انتظار می‌رود روند تولید این دو مجموعه نیز متوقف یا به شدت کند شود.»

در نقطه مقابل، یک نماینده مجلس گفت: در شرایطی که با محدودیت بودجه مواجه هستیم علی‌القاعده باید نهادهایی که تاکنون درباره عملکرد خودشان پاسخگو نبودند، شفافیت مالی ندارند و کارکردشان مشخص نیست مشمول ریاضت اقتصادی قرار می‌گرفتند. معین‌الدین سعیدی درباره افزایش بودجه صداوسیما در لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ و بیانیه این سازمان در این خصوص گفت: «به نظر ما بودجه صداوسیما در لایحه سال آینده افزایش غیرقابل‌قبولی پیدا کرده است. اولا در بیانیه اعلام کردند جیغ بنفش معاندین از این موضوع درآمده است، اتفاقا من معتقدم ندای اعتراض بسیاری از مردم مناطق محروم از این افزایش بودجه درآمده است، زیرا در شرایطی که با محدودیت بودجه مواجه هستیم، علی‌القاعده باید نهادهایی که تاکنون درباره عملکرد خودشان پاسخگو نبودند، شفافیت مالی ندارند و کارکردشان مشخص نیست، مشمول ریاضت اقتصادی قرار می‌گرفتند.»

دروغ یا حقیقت؟

انتقاد از بودجه سریال «موسی» در حالی بحث مهم شبکه‌های مجازی و محافل سینمایی است که آینده‌اش مشخص نیست. بااین‌حال دیروز سیدمحمود رضوی درباره بحث بودجه سریال حضرت موسی واکنش نشان داد و در توییتی نوشت: «حاکمی مردی را به هزار ضربه شلاق محکوم کرد. مرد گفت: ای حاکم، یا شلاق نخورده‌ای یا هزار نمی‌دانی چقدر است! حالا داستان همین است یا سریال نساختید یا ۱۰هزار میلیارد نمی‌دانید چقدر است! شما که می‌خواستید دروغ بگید لااقل ۱۰هزارمیلیارد دلار می‌گفتید که باکلاس باشه و بتونید فحش آبدارتر بدید!»