چرا قانون دریافت مالیات از خانه‌های خالی در ایران اجرایی نمی‌شود؟

رقم خانه‌های خالی و بدون استفاده در تهران، ۵۰۰ هزار دستگاه اعلام شد؛ آنگونه که علی لاریجانی گفته طبق بررسی مرکز پژوهش‌های مجلس این رقم در کل کشور ۲ واحد مسکونی است. به گفته لاریجانی «طبق قانون برنامه ششم، حدود ۹۰۰ هزار مسکن باید در سال ساخته می‌شده که این کار انجام نشده است.» اگر مبنا را همان ۵۰۰ واحد مسکونی بگیریم، احتمالا می‌توان با احتساب میانگین هر خانوار ۳ نفر اینگونه گفت مشکل مسکن دست‌کم ۱ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر در تهران حل خواهد شد. اما طبیعی است که این اتفاق در عالم واقع نخواهد افتاد؛ چه آنکه قدرت مالکان مسکن و انبوه سازان در تاثیرگذاری مناسبات مالی همواره بیشتر از مستاجران و افراد بدون خانه بوده است.

علی لاریجانی رئیس مجلس برای حل این مسئله راهکار وضع مالیات سنگین برای خانه‌های خالی را پیشنهاد کرده است. اما آیا مجالس ایران در سال‌های مختلف توانسته‌اند در مقابل سودجویی عظیم بخش ساختمان مقاومت کنند؟ رویداد۲۴ امکان اجرایی شدن این طرح را بررسی کرده است.

به گزارش رویداد۲۴ موافقان اخذ مالیات از خانه‌های خالی، این اقدام را دخالت دولت در بازار می‌دانند و معتقدند بازار را باید آزاد گذاشت! مخالفان این طرح به تجربه دولت برای اعلام شماره تماس در شناسایی خانه‌های خالی از سکنه از سوی شهروندان اشاره می‌کنند و آن را طرحی شکست خورده می‌دانند و می‌گویند این طرح هزینه سنگینی روی دست دولت می‌گذارد.

نکته عجیب اینکه وقتی حتی قیمت پیاز و سیب زمینی با نظارت دولت تعیین می‌شود، نهادهای نظارتی هنوز در قیمت‌گذاری مسکن عاجزند و قدرت مقابله با مافیای آن را ندارند و در این مورد خاص گفته می‌شود دولت نباید دخالت کند! بدین ترتیب مخالفان معتقدند نظارت در بخش‌های پولساز راهکاری درست نیست! به نظر می‌رسد این دیدگاه فارغ از اعتقاد موافقان، ناشی از رانت‌های ایجاد شده در حوزه مسکن باشد که سود سرشاری نصیب افرادی خاص می‌کند.

وزارت مسکن در دوره آخوندی که سخت مخالف دخالت در قیمت‌گذاری و نظارت بر بازار بود، از قبول مسئولیت در این حوزه سر باز زد. آخوندی اعلام کرده بود که این کار از عهده آنها خارج است. با این حال این قانون مصوب شد، اما همچنان اجرا نمی‌شود. دلیل عدم اجرای آن نیز یکی از نکات عجیب در اقتصاد ایران است: راهکار اجرای این طرح برای دولت مشخص نیست!آنگونه که گفته شده یکی از دلایل عدم اجرای این طرح، پیچیده بودن فرآیندهای آن و آماده نشدن سامانه ملی املاک و اسکان کشور است.

مهدی سلطان محمدی: مالکان برای فرار از مالیات خانه‌های خالی قانون را دور می‌زنند

مهدی سلطان محمدی کارشناس ارشد بازار مسکن به رویداد۲۴ می‌گوید: آخرین آمارگیری نفوس و مسکن مربوط به سال ۹۵ است که در آن سال مشخص شد درصد بالایی از خانه‌ها خالی هستند و این موضوع در همه کشور‌ها طی سال‌های قبل بوده است.

به گفته او اینکه بگوییم تعداد این خانه‌ها دقیقا چقدر است، مشخص نیست اما می‌توان گفت که توزیع جغرافیایی این خانه‌ها در همه جای کشور، از خراسان تا سیستان و بلوچستان پراکنده است و تنها متعلق به تهران نیست.

سلطان محمدی می گوید: این خانه‌های خالی در چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند یک گروه مربوط به «خانه‌های در انتظار فروش» هستند و خانه‌هایی که طی سال‌های قبل ساخته شده‌اند و هنوز فروش نرفته‌اند در این گروه قرار دارند که هر چند مالکان قصد فروش دارند و نمی‌خواهند آنرا نگه دارند، اما به دلیل قیمت بالا نمی‌تواند آن را بفروشد.

او می‌گوید: گروه بعدی «مسکن مهری‌»ها هستند؛ یعنی خانه‌هایی که مردم حاضر به سکونت در آن نیستند و همچنان خالی هستند. گروه بعد خانه‌هایی هستند که مردم به دلیل «جابجایی فصلی» یا جابجایی از شهری به شهر دیگر خالی هستند و این افراد هم حاضر به اجاره این خانه‌ها نیستند. خانه‌هایی ممکن است در دراز مدت خالی باشند و «افرادی که خارج از کشور زندگی می‌کنند» سالی یک ماه به ایران بیایند و برگردند و برای اقامت در کشورشان نخواهند این خانه را بفروشند. پس ابتدا باید تعریف درستی از خانه خالی بتوان داست تا بتوان مالیات برای آن در نظر گرفت.

او ادامه می‌دهد: در گذشته قرار بود سامانه‌ای طراحی شود تا بتوان وضعیت خانه‌های خالی را روشن کرد، اما هنوز این سامانه طراحی نشده است دلیل آن هم این است که شهرداری، ثبت احوال و ادارات آب و برق همکاری لازم در این زمینه را نداشته‌اند. مالکان برای فرار از مالیات راه‌های مختلفی را می‌دانند تا از شمول خانه‌های خالی خارج شوند و ممکن است کاری کنند که کنتور آب و برقشان حرکت کند یا از بستگان و آشنایان خود بخواهند تا در این خانه‌ها سکونت کنند.

مصطفی قلی‌خسروی رئیس اتحادیه املاک نیز با تایید دور زدن قانون توسط مالکان گفته بود آنها می‌توانند با انواع روش‌ها مانند روشن نگه داشتن لامپ یا باز نگه داشتن شیر آب و امثال آن، خالی بودن خانه را برای ممیز مالیاتی انکار کنند.

عضو کمیسیون عمران: تدابیر واحدی برای بررسی فرار از مالیات خانه‌های خالی وجود ندارد

فرج الله رجبی نماینده مردم شیراز به رویداد۲۴ می‌گوید: مجموعه‌ای از سیاست‌ها باید برای این موضوع اعمال شود تا بتوان مالیات را از خانه‌های خالی اخذ کرد. نقش دولت در ساخت و ساز‌ها، میزان سود و تسهیلات مسکن و میزان واحد‌هایی که ما می‌خواهیم داشته باشیم و نقش شهرداری در این رابطه حائز اهمیت است و اینکه بخش خصوصی را بتوان برای ساخت مسکن درگیر کرد در این طرح کلیتی وجود دارد که باید همه این عوامل را با هم در نظر گرفت.

رجبی می‌گوید: قرار است در هفته آینده جلسه‌ای با حضور ریاست مجلس، وزیر کشور و اعضای کمیسیون عمران و وزیر راه برگزار شود تا کیله این موضوعات بررسی شوند اما هم اکنون تدابیر واحدی برای فرار از مالیات خانه‌های خالی وجود ندارد و مجموعه‌ای از تدابیر باید اندیشیده شود.

عضو کمیسیون عمران می‌گوید: صرف مصرف آب و برق و چرخش کنتور نمی‌تواند راهکار مناسبی برای شمارش تعداد خانه‌های خالی باشد و باید قرارداد طرفین در سامانه‌ای مشخص شده باشد که هنوز این سامانه طراحی نشده است.