قیمت آجیل و خشکبار سر به فلک کشیده است و بازار آن ریزش کم‌سابقه مشتریان را تجربه می‌کند. حالا به گفته فعالان این صنف، مغازه‌های آجیل‌فروشی یکی پس از دیگری تعطیل می‌شوند. آنگونه که مصطفی احمدی رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار به «شهروند» می‌گوید: فروش آجیل و خشکبار به یک‌پنجم مدت مشابه پارسال رسیده و به همین دلیل تعداد کسانی که برای انصراف از جواز کسب از این فعالیت به اتحادیه مراجعه می‌کنند، نسبت به پارسال ٣٠‌درصد بیشتر شده است.
او با اشاره به ٢ و حتی ٣برابرشدن قیمت خشکبار در دوماه گذشته گفت: خشکبار اولویت دوم، سوم و حتی اولویت چهارم برخی از افراد در سبد مصرفی خانوار است. به همین دلیل وقتی قیمت جنسی گران می‌شود، مردم خیلی راحت از خرید آن صرف‌نظر می‌کنند.
به گفته احمدی، پیش از گرانی‌ها یک فرد می‌توانست با ٥٠‌میلیون تومان سرمایه اولیه (بدون درنظرگرفتن اجاره) یک مغازه آجیل‌فروشی راه‌اندازی کند اما حالا به دلیل گرانی راه‌انداختن این کسب‌وکار حداقل به ٢٠٠‌میلیون تومان سرمایه نیاز دارد. این حجم از سرمایه در شرایطی لازم است که در بسیاری از ماه‌های‌ سال فصل کار فروشندگان خشکبار نیست و امکان بازگشت سرمایه وجود ندارد.
کاهش ٩٥‌درصدی تولید پسته کرمان
پسته‌ای که تا همین چندوقت پیش به‌طور متوسط ٥٠ تا ٦٠‌هزار تومان قیمت داشت، حالا سر به فلک کشیده و بین ١٣٠ تا ١٦٠‌هزار تومان به فروش می‌رود. کرمان که زمانی قطب تولید پسته ایران بود، به گفته رئیس جهاد کشاورزی این استان تولیداتش ٩٠ الی ٩٥‌درصد نسبت به پارسال کمتر شده است. امین‌زاده عضو انجمن پسته گفت: به دلیل تأمین‌نشدن نیاز سرمایی پسته در زمستان ‌سال گذشته، نوسانات دمایی اواخر اسفند و اوایل فروردین و همچنین دمای بالای هوا در روزهای ابتدای امسال جوانه‌های گل پسته دچار ریزش شد و جوانه‌های ‌سال آینده تشکیل نشد.
پسته در بازارهای جهانی چند؟
قیمت پسته ایرانی در بازارهای جهانی نسبت به پارسال تغییر چندانی نداشته و بین ٨ تا ٩دلار به فروش می‌رود. البته عضو انجمن پسته ایران معتقد است که نباید به راحتی بازارهای صادراتی‌ای که ٣٠‌سال برای به دست آوردن آن تلاش کردیم، از دست بدهیم. او در ادامه به «شهروند» توضیح می‌دهد: برخی این روزها به بهانه گرانی پسته سعی دارند تا با سنگ‌اندازی جلوی صادرات این محصول را بگیرند اما باید نگاه بلندمدتی به صادرات کالاهای غیرنفتی و درآمد ارزی کشور داشته باشیم.
او ادامه می‌دهد: پسته ما تا چند‌سال قبل، در واقع بی‌رقیب بوده و در بازارهای صادراتی اول می‌شدیم و در فتح بازارهای جهانی، بهترین رتبه را داشتیم؛ ولی اکنون در کشور آمریکا به‌عنوان یک رقیب، شرایط به نحو دیگری رقم خورده است. برداشت محصول پسته این کشور تقریبا چندین برابر برداشت باغات ایرانی بوده است. کشوری که یک روز مهمترین بازار صادراتی ایران به شمار می‌آمده، امروز رقیب سرسختی شده است که تولیدات آن بیش از ایران است و بهره‌وری آن به‌مراتب از ما بهتر است؛ ضمن اینکه مصرف آب آنها از ما بسیار کمتر است و حداقل به نظر می‌رسد که بیش از سه برابر باغات ایرانی، بهره‌وری داشته باشند و همین امر، قیمت تمام‌شده آنها را کاهش داده است. نگاهی به آمارها نشان می‌دهد که آمریکا‌ سال گذشته بزرگترین صادرکننده پسته در جهان بود (٢١٧٥٩٩ تن) و ایران با اختلاف نه‌چندان زیادی (١٤٤٣٠٠ تن) در جایگاه دوم قرار دارد.
این عضو انجمن پسته البته معتقد است که هیچ پسته‌ای در دنیا طعم محصول ایرانی را ندارد و به همین دلیل ما مشتریان خود را در بازارهای جهانی داریم.
واردات ۳۳میلیون دلاری بادام‌زمینی
سالانه چیزی حدود ٣٣‌میلیون دلار بادام‌زمینی به ایران وارد می‌شود. اگر بخواهیم قیمت دلار را ١٧‌هزار تومان درنظر بگیریم، در واقع مردم ایران چیزی حدود ٥٦١‌میلیارد تومان بادام‌زمینی مصرف می‌کنند. براساس آمار گمرک در ۱۲ماهه ‌سال ۹۶ بالغ بر ۲۸‌هزار و ۱۱۷ تن بادام‌زمینی از ۷ کشور جهان وارد ایران شده است. بادام‌زمینی ایران از هفت کشور ترکیه، چین، نیجریه، هند، امارات متحده عربی، افغانستان و ازبکستان وارد می‌شود. در این میان چین با فروش حدود نیمی از بادام‌زمینی وارداتی، بزرگترین فروشنده این کالا به ایران است. حجم کمی از بادام زمینی آجیل ایرانی‌ها تولید داخل است که در آستانه اشرفیه تولید می‌شود. بادام زمینی نوبرانه آستانه اشرفیه امسال کیلویی حدود ٢٥‌هزار تومان به بازار عرضه شد و قیمت بادام زمینی خارجی درحال حاضر بین ٣٠ تا ٤٥‌هزار تومان است. این عدد حاکی از رشد ١,٥ برابری قیمت بادام زمینی در بازار‌ سال ٩٧ است.
تخمه ژاپنی هم جهش کرد
قیمت هرکیلوگرم تخمه ژاپنی در بازار تهران به ٣٥ تا ٤٠‌هزار تومان رسیده است. در سال‌های قبل مردم ایران این پول را برای خرید پسته می‌پرداختند نه تخمه ژاپنی.
تخمه ژاپنی در بازار ایران بیشتر از تولید داخل تأمین می‌شود. تخمه ژاپنی که در واقع تخمه جابان نام دارد، بیشتر در دماوند تهران تولید می‌شود. تولید تخمه معروف به تخمه جابانی (ژاپنی) از سوی کشاورزان کاملا خودجوش و بدون برنامه‌ریزی و کنترل انجام می‌شود. کشاورزان علت گرانی تخمه ژاپنی را کاهش تولید آن در‌سال جاری می‌دانند. تخمه ژاپنی بیش از ٩٠‌سال است که در شهرستان جابان کشت می‌شود. این محصول بیشتر به نام هندوانه بذری شناخته می‌شود که بذر آن نیز توسط خود کشاورزان بعد از برداشت هر محصول، برای کاشت در‌سال آینده نگهداری می‌شود. جالب است بدانید هیچ‌گونه اصلاحی در بذر این محصول انجام نمی‌شود و صرفا کشاورزان دانه هندوانه‌های بزرگتر و باکیفیت را جمع‌آوری و برای‌سال آینده نگهداری می‌کنند و بقیه دانه‌ها را به‌عنوان تخمه ژاپنی بعد از آماده سازی روانه بازار می‌کنند.
بادام‌های امسال پوچ بودند!
قیمت بادام هم امسال سر به فلک گذاشته است و هرکیلوگرم بادام بدون پوست بین ٥٥ تا ٦١‌هزار تومان فروخته می‌شود. جالب است بدانید که ما در سال‌های گذشته یکی از تولیدکنندگان اصلی بادام در دنیا بودیم ولی درحال حاضر به دلیل تغییرات آب و هوایی و خشکسالی‌های مداوم و متاسفانه بی‌توجهی دولت و به‌خصوص وزارت جهاد کشاورزی در این زمینه هیچ اتفاق خوبی برای خشکبار کشور رقم نخورده است. بد نیست بدانید که فروشندگان می‌گویند امسال کیفیت بادام هم به شدت کاهش داشته است و اگر بادام ما تا پارسال یک به چهار مغز می‌داد الان یک به شش هم مغز نمی‌دهد. درواقع این به آن معناست که میزان بادام پوچ و بدون مغز امسال افزایش داشته است. فعالان بازار آجیل و خشکبار علت این موضوع را خشکسالی و سوختن جوانه‌های درخت بادام در‌ سال‌جاری می‌دانند.
ایران ششمین تولیدکننده فندق جهان
قیمت فندق در بازار تهران به کیلویی ٨٥ تا ٩٠‌هزار تومان رسیده است. ایران ششمین کشور تولید‌کننده فندق جهان است و حدود ٣٠‌هزار تن فندق در‌ سال تولید می‌کند و بیشترین فندق ایران در قزوین تولید می‌شود.‌ سال گذشته قیمت هرکیلوگرم مغز فندق حدود ۳۵ هزارتومان و فندق با پوست از کیلویی ۸ تا ۱۴هزارتومان بود. به این ترتیب قیمت فندق امسال بیشتر از دوبرابر شده است.
نامه برای آزادسازی گردو
وضعیت تولید گردو هم چندان قابل تعریف نیست. به گفته رئیس اتحادیه خشکبار تولید گردو امسال در مقایسه با پارسال کاهش ٨٠‌درصدی را تجربه کرده است. او که به شدت نگران تأمین بازار شب عید است به «شهروند» می‌گوید: طی نامه‌ای به وزارت جهاد خواستار آزاد کردن واردات گردو شده‌ایم چرا که اگر اجازه واردات رسمی را ندهیم به صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و نمی‌توان هیچ نظارتی روی کیفیت و سلامت محصولات وارداتی داشت.
اما گردوی درجه یک درحالی این روزها بین ١٣٠ تا ١٥٠‌هزار تومان فروخته می‌شود که رئیس اتحادیه آجیل و خشکبار می‌گوید: تولید داخل در بهترین حالت جوابگوی نیاز داخل است و معمولا صادراتی نداریم. با وجود این گفته‌ها، فعالان بازار دلیل بالارفتن این محصول پرطرفدار بین ایرانی‌ها را گرانی دلار عنوان می‌کنند.
تولید کدام‌یک از محصولات کم نشده است؟
البته کاهش تولید به گردو پسته ختم نمی‌شود و به گفته احمدی تولید بادام، فندق و توت خشک هم بین ٣٠ تا ٥٠‌درصد کمتر شده است. البته وضع تولید محصولاتی همچون تخمه‌جات و انجیر خشک بد نیست و کمبودی در این محصولات وجود ندارد.