مدیر گروه دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با بیان اینکه روزانه به طور متوسط بانک ها ۱۵۰۰ میلیارد تومان خلق می کنند، اظهار می کند: در شرایط کنونی این عدد روزانه سر از شاخص بورس درآورده و قیمت سهام رو به افزایش است. به عقیده این اقتصاددان، رشد شاخص بورس به دلیل عرضه کمتر از تقاضا است و اکنون حباب بورس در حال بزرگ شدن است و هر چه این حباب بزرگتر شود، احتمال ترکیدن آن بیشتر است.

او دولت را عامل ایجاد حباب بورس می داند و می گوید: پیش از این شرایط بازار ایجاب می کرد که مردم وارد بورس شوند، اما امروز دولت به دلیل کسری بودجه ناشی از رکود اقتصادی ناشی از تحریم ها و شیوع ویروس کرونا، بازار سهام را تحریک کرده است. او به کسری ۵۰ هزار میلیارد تومانی درآمدهای مالیاتی دولت اشاره می کند و ادامه می دهد: دولت در این شرایط به دنبال تامین مالی بوده که یکی از این راه ها تامین مالی از طریق بورس است تا از این طریق نقدینگی جامعه را به سمت اهداف خود جذب کند و هر چه دولت سهام بیشتری را بفروشند درآمد بیشتری عاید خود خواهد کرد.

بخشی، درباره اینکه آیا دولت بعد از فروش سهام شرکت های خود بورس را رها خواهد کرد؟ واینکه آیا حباب این بازار ترکیده می شود؟ توضیح می دهد: ترکیدن حباب بورس، به احتمال زیاد با تورم شدید نیز همراه است و در آینده این حباب به عنوان بخشی از ارزش ذاتی شرکت ها قلمداد می شود و بعد از این تورم ارزش اسمی سهام بالا می رود. بنابراین حباب موجود در ارزش ذاتی شرکت ها همچنان وجود خواهد داشت. 

این اقتصاددان به سناریوی دوم برای کنترل بازار بورس اشاره می کند و می گوید: تورم شکل گرفته برای جلوگیری از نترکیدن حباب بورس می تواند سرمایه گذاری در بازارهای موازی بورس را بیشتر کند که موجب افزایش قیمت دلار، طلا و مسکن را شده و شاید در این شرایط بورس فرو بریزد.

 

بازار بورس

بی اثر در حجم نقدینگی

او درباره تاثیر بورس بر نقدینگی، معتقد است: بازار بورس تاثیری بر حجم نقدینگی ندارد و کم و زیاد شدن نقدینگی ریشه در فعالیت های بانکی دارد. بخشی تاکید می کند: همواره ورود سرمایه به بورس خوب است، اما مشروط بر اینکه با ورود نقدینگی به بازار سرمایه، سهام های جدید نیز به بورس عرضه شود تا از ایجاد حباب در این بازار جلوگیری کند.

او درباره اینکه آیا جمع آوری نقدینگی موجب کنترل تورم می شود؟ اظهار می کند: شاید برای مدت کوتاهی این اتفاق رخ دهد، اما زمانی که در بورس عرضه نباشد و ورود نقدینگی بیش از عرضه باشد، حباب ایجاد می شود، اما بعد از ترکیدن حباب بورس، شاهد افزایش قیمت و رشد تورم خواهیم بود.

مدیر گروه دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان تاکید می کند: مشخص نیست تا چه زمانی تقاضا برای بورس وجود دارد و شاید فردا، هفته آینده، ماه آینده و ... حباب بورس بترکد، این حباب در نرخ ارز خالی می شود، از سوی دیگر دولت با کمبود منابع ارزی مواجه است و نمی تواند تا مدتی نرخ ارز را این گونه نگه دارد. او با بیان اینکه گفته می شود روزانه ۱۰۰ هزار نفر وارد بورس می شوند، می گوید: اگر دولت باعث ترکیدن حباب شود ممکن است در آینده شاهد مشکلات اجتماعی و اقتصادی شویم، به هر حال دولت با کمبود درآمدهای مالیاتی و ارزی مواجه است، از سوی دیگر در بخش خصوصی بسیاری افراد به دلیل کرونا کار خود را از دست داده اند.

بخشی، درباره اینکه به غیر از بورس، دولت راهکار دیگری برای جبران کسری بودجه خود خواهد داشت، توضیح می دهد: ۲4۰۰ هزار میلیارد تومان نقدینگی کشور است که ۷۰ درصد آن در اختیار ۸ دهم سپرده ها و حدود ۱۰۰ هزار نفر است. این سپرده ها بلندمدت بوده که روزانه بانک ها به هر کدام از آنها نزدیک ۳ میلیون تومان سود پرداخت می کند. او ادامه می دهد: دولت برای کنترل این اوضاع می تواند این سپرده ها را منشا مالیات قرار دهد که با این کار سپرده ها از بانک خارج و به سمت بازار سفته بازی ارز، طلا، سکه، مسکن و ... می رود و در نهایت موجب تورم خواهد شد، اما دولت در راهکاری باید قبل از خروج این سپرده ها، راه های ورود این نقدینگی به بازارهای سفته بازی را ببندد.

این استاد اقتصاد تاکید می کند: پرداخت سود به سپرده های بانکی موجب بیکاری می شود، بنابراین با سیاست دریافت مالیات از حساب های بانکی دولت می تواند با روانه کردن این نقدینگی به سمت تولید به اقتصاد کشور کمک کند. به گفته بخشی، روزانه ۱۵۰۰ میلیارد نقدینگی به دو دلیل سودهای بانکی و وام های بانکی وارد کشور می شود، چراکه بانک ها، وام ها را از هیچ خلق می کنند و هیچ حساب و سپرده ای قبل آن باز نمی شود.

او با تاکید بر اینکه در شرایطی که نرخ رشد اقتصادی کشور منفی است نباید این میزان سود به سپرده های بانکی تزریق شود، پیش بینی می کند: ریزش بورس در آینده حتمی است، اما برای اینکه این ریزش آرام باشد دولت ناچار به ایجاد تورم است. او همچنین نرخ ارز را دلیل افت ارزش پول کشور در روزهای اخیر می داند و تصریح می کند: زمانی که با کمبود منابع ارزی مواجه باشیم، نمی توان بازار ارز را مدیریت کنیم، در این فضا نقدینگی افزایش یابد و با افزایش نرخ ارز، ارزش پول کاهش می یابد.

 

دولت ناچار به

افزایش تورم است

مدیر گروه دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان ادامه داد: دولت برای حفظ جذابیت بازار بورس ناچار است تورم را افزایش دهد، در این شرایط جذابیت بازارهای دیگر همچون طلا و ارز افزایش می یابد. وی با بیان اینکه دولت اکنون در حال عرضه سهام به بازار بورس و کسب درآمد از این طریق است، اظهار می کند: دولت علاوه بر مخارج جاری و عمرانی، از سوی دیگر بدهی بسیاری به بانک ها، بانک مرکزی و پیمانکاران دارد، بنابراین اگر بخواهد درآمد حاصل از بورس را جهت تسویه بدهی های بانکی هزینه کند باز دچار مشکل می شود، چراکه دولت سهام خود را به مردم و بخش خصوصی عرضه می کند و از سوی دیگر سپرده های آنها به دولت منتقل می شود در این شرایط سطح نقدینگی در کشور کاهش می یابد، اما در آینده نوکول غیرارادی ایجاد می شود یعنی حجم بدهی از دارایی های ما بیشتر می شود، البته بعید است دولت چنین اقدامی را انجام دهد و این مشکل ایجاد نخواهد شد.

بخشی با اشاره به اینکه در طول ۴۵ سال گذشته نقدینگی کشور بیش از ۴۰ هزار برابر شده است، می گوید: در کشورهای اروپایی رشد نقدینگی و تولید آنها یکی است، مشکل امروز کشور رشد نقدینگی است و برای حل مسئله حباب بازار بورس، طلا، مسکن و ... باید جلو رشد نقدینگی در کشور گرفته شود، از سوی دیگر کشور منابع و پتانسیل های طبیعی بسیاری برای تولید و پیشرفت دارد. به گفته این اقتصاددان، کسب درآمد تک محصولی از نفت موجب رشد نقدینگی و دوبرابر شدن در هر سه سال و نیم شده است در حالیکه باید این اتفاق باید طی ۴۰ سال رخ دهد.