همزمان با شكل‌گيري برخي اعتراضات پراكنده خياباني درسطح كشور، بازار ارز و طلا با نوساناتي مواجه شدند. گزارش‌هاي رسيده از بازار حاكي از تداوم روند افزايش قيمت‌ها در صبح پنجشنبه و توقف اين روند تا عصر همان روز است. اين امر سبب شده تا برخي تمايل پيدا كنند سرمايه خود را به بازار ارز ببرند و با خريد دلار نسبت به سود بيشتر در كوتاه‌مدت اميدوار شوند. اين درحالي است كه كارشناسان اقتصادي هشدار داده‌اند، نبود سرمايه‌گذاري كافي در ايران به عنوان يكي از مهم‌ترين موانع توليد و اشتغال مطرح بوده و اكنون سرازير شدن سرمايه‌هاي خرد و كوچك مردم به بازارهايي چون ارز و طلا كه نه مولد هستند و نه اشتغال‌زا، مي‌تواند مشكلات بيشتري را براي رشد اقتصادي فراهم آورد.
از زماني كه حسن روحاني سكان هدايت دولت را به دست گرفت، يكي از وعده‌هايي كه داد تك‌نرخي كردن قيمت ارز است. طبيعي است كه تك‌نرخي شدن قيمت ارز در شرايط كنوني اقتصاد ايران نيازمند زيرساخت‌هايي است كه بهتر است سياستگذاران اقتصادي دولت در ايجاد آن بكوشند.
كشورهاي در حال توسعه با مديريت قيمت ارز سعي مي‌كنند توازن توليد در كشور را به دست بگيرند و به مرور خود را توسعه بخشند. هر چند اين الگو در كشورهايي چون چين، هند و برزيل در دوره‌اي جواب داد و اقتصاد اين كشورها توسعه يافت اما در ايران اين نسخه تاكنون درمانگر نبوده و نهايتا به زعم كارشناسان ارز چند نرخي خود به مانعي براي رشد اقتصادي و رقابتي شدن توليد داخلي تبديل شده است. با اين همه به نظر مي‌رسد كشش بازار به افزايش بيشتر قيمت است چرا كه عامل اصلي افزايش قيمت در بازار تحولات خارجي و بين‌المللي است. طبيعتا عواقب تحولات بازار طلا و ارز در سطح بين‌المللي خارج از اراده سياستگذاران اقتصادي كشور است. آنچه از مسوولان اكنون توقع مي‌رود، اين است كه كشش بازار جهاني به افزايش قيمت را درك كنند و بر اين اساس تصميمات لازم را اتخاذ كنند. اين ميان همچنان مساله تك نرخي شدن نرخ ارز ممكن شده است.
روحاني هنگامي كه سكان امور را به دست گرفت، وعده داد تا هر چه زودتر دلار را تك نرخي كند. اما با گذشت مدتي، اين مهم به بعد از توافق با كشورهاي 1+5 و رفع تحريم‌ها منوط شد. پس از برجام هم وضعيت از نظر مسوولان به گونه‌اي نبود كه به سرعت بتوانند به اين مهم جامه عمل بپوشانند. البته ترديدهاي مسوولان بانك مركزي چندان بيراه هم نيست، زيرا تجربه تك‌نرخي كردن ارز در دوران سازندگي نشان داد اگر اين تحول حساب شده نباشد، اثرات جانبي آن به مراتب زيان بارتر از باقي ماندن ارز چند نرخي است. درنتيجه مسوولان بانك مركزي با تاكيد بر عواقب اجراي حساب نشده اين طرح، تلاش كردند با خريد زمان، بستر لازم براي اين اصلاحات را
فراهم كنند.
بررسي روند قيمت ارز نشان مي‌دهد كه در عرض سه ماه قيمت دلار امريكا از سه هزار و 946 تومان به چهار هزار و تا حدود چهار هزار و 400 تومان افزايش داشت. اين مهم به معناي فاصله 750 توماني ميان قيمت ارز مبادله‌اي بانك مركزي و قيمت ارزي است كه در بازار آزاد خريد و فروش مي‌شود. در شرايطي كه دولت روحاني از آغاز روي كار آمدن وعده تك نرخي كردن ارز را داده بود با اين همه هنوز اين اتفاق رخ نداده است و طبعا افزايش فاصله ميان ارز دولتي و بازار آزاد مي‌تواند مشكلات را براي تك نرخي شدن ارز افزايش دهد.
مساله چند نرخي بود قيمت ارز يكي از دلايلي است كه همواره به عنوان رقابتي نبودن اقتصاد ايران مطرح مي‌شود. دولت در ايران با كنترل قيمت ارز تلاش مي‌كرد توليد داخلي را تقويت كند اما فساد و مشكلات ناشي از اين اقدام سبب شد تا نهايتا تصميم‌گيران اقتصادي عطاي اين كار را به لقايش ببخشند و تصميم بگيرند مانند بسياري از كشورهاي جهان قيمت‌گذاري ارز را به بازار آزاد بدهند.
كارشناسان اقتصادي يكي از اصلي‌ترين زمينه‌هايي كه مي‌تواند بستر را براي تك نرخي كردن ارز فراهم كند، نزديك شدن قيمت دلار بازار آزاد و دولتي است. در سال‌هاي پيش اين فاصله كمتر از امروز بود. آخرين خبرها حاكي از آن است كه ارزش هر دلار امريكا در بازار تهران چهار هزار و 351 تومان اعلام شد، در حالي كه نرخ دلار دولتي سه هزار و 609 تومان اعلام شده است. فاصله 742 توماني بين اين دو، نشانگر آن است كه قيمت دلار بازار آزاد در حال فاصله‌گيري از قيمت‌هاي تعيين شده از سوي دولت است. در شرايطي كه به نظر مي‌رسد سياست رسمي دولت ايالات متحده تقويت قدرت دلار است و فدرال رزرو هم در اين رابطه قصد دارد با افزايش نرخ بهره بانكي، به اين امر ياري رساند، بعيد است از نظر جهاني هم فرصتي براي كاهش قيمت دلار امريكا باقي مانده باشد.
اين افزايش قيمت در حالي صورت مي‌گيرد كه سه ماه قبل قيمت هر دلار امريكا در بازار تهران سه هزار و 946 تومان بود.
طلا هم رو به بالا رفت
تنها بازاري كه در چند هفته گذشته افزايش شتابان را تجربه كرده، بازار دلار نبود. در بخش طلا و سكه نيز، قيمت‌ها به شكل ناگهاني افزايش يافتند. در عرض سه ماه قيمت هر گرم طلا بيش از 18 هزار تومان افزايش يافت. سكه تمام بهار آزادي طرح جديد در حالي كه سه ماه پيش يك ميليون و 263 هزار تومان قيمت داشت روز پنجشنبه به قيمت يك ميليون و 505 هزار تومان به فروش رسيد. اين مهم قبل از هر چيز به افزايش قيمت طلا در بازارهاي جهاني بازمي‌گردد. در بازه 20 روزه 22 آذر تا 12 دي‌ماه، قيمت اونس طلا از هزار و 240 دلار به هزار و 302 دلار افزايش يافت. البته افزايش قيمت طلا وقتي ابعاد جهاني دارد، طبيعي است كه در بازارهاي داخلي نيز قيمت‌ها شتاب بگيرند. درنتيجه چندان نبايد نگران بازار طلا بود. تنها عامل نگراني در اين مورد روانه شدن سرمايه‌هاي خرد مردم به اين بازارهاي نامولد است، زيرا در شرايط فعلي كه كشور مشكلات گوناگون دارد و از قضا بحران سرمايه‌گذاري هم بر اقتصاد حاكم است، روانه شدن سرمايه‌هاي متوسط و خرد مردم به بازارهايي چون طلا و ارز مي‌تواند عواقب نگران‌كننده‌اي به همراه داشته باشد. درنتيجه آنچه كه بايد قبل از هر چيز مورد بحث باشد، يافتن بازارهايي جذاب و البته مولد براي سرمايه‌هاي كوچك و متوسط است.
منبع: اعتماد